ارتقای پایان نامه ها با تعامل صنعت و دانشگاه

دانشجویان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی در حالی تحصیلات خود را به پایان می رسانند که با راهنمایی اساتید راهنما موظف به ارائه پایان نامه تحصیلی هستند. از این رو در تهیه پایان نامه می توان از دانشجو، استاد راهنما، دانشگاه و صنعت و جامعه به عنوان چهار مورد تأثیرگذار بر پایان نامه ها نام برد.
شاید بتوان گفت که دانشجو از عوامل مهم و تأثیرگذار در تهیه یک پایان نامه علمی با ارزش است. با این وجود هم اکنون انجام این رساله علمی با فراز و نشیب های بسیاری در دانشگاه ها مواجه شده است. متأسفانه اکثر دانشجویان از پایان نامه های سال های گذشته کپی برداری کرده و بدون هیچ گونه تحقیق و کوششی از دسترنج دانشجویان دیگر بهره می برند. در کنار این گروه، دسته ای از دانشجویان علاقه مند به تحقیق و تجزیه و تحلیل موضوعات پایان نامه خود هستند که آنان نیز از مشکلاتی همچون نبود امکانات و عدم ارائه اطلاعات مورد نیاز برای تهیه پایان نامه مدون رنج می برند و معتقدند که دانشگاه ها منابع علمی و عملیاتی کافی در اختیار دانشجویان برای تحقیق قرار نمی دهند. در کنار این موارد زمان پایان نامه ها ۶ الی ۱۸ ماه است که کوتاه بودن این مدت زمان موجب می شود پایان نامه ها از عمق علمی کافی و لازم برخوردار نباشند.
از طرف دیگر اساتید راهنما با تمام اهتمام و جدیتی که در امر نظارت و هدایت بر روند تهیه پایان نامه به خرج می دهند، اما متأسفانه این تحقیقات علمی از صلابت لازم برخوردار نبوده و باز هم دانشجویان بر موضوعات تکراری و سطحی دست می گذارند. در این میان برخی از استادان هم هستند که آنچنان که باید و شاید وقت خویش را در اختیار دانشجویان قرار نمی دهند و این موجب سهل انگاری دانشجو در تهیه پایان نامه می شود.در کنار این گروه استادانی هستند که از جان و دل برای دانشجویان وقت گذاشته و حتی بیش از وظیفه و تعهد خود در تهیه پایان نامه به دانشجویان کمک می کنند.
به روز نبودن اطلاعات برخی از اساتید از علم روز دنیا نیز موجب می شود موضوعاتی که برای پایان نامه ها انتخاب می شوند از ارزش علمی آنچنانی برخوردار نباشد.
در کنار این موارد تأسیس بانک اطلاعاتی موضوعی برای پایان نامه ها در دانشگاه بسیار تأثیرگذار است و نبود بانک اطلاعاتی پایان نامه ها در کشور مشکلات بسیاری برای تدوین پایان نامه بوجود آورده است که دانشگاه ها و وزارت علوم به عنوان متولی بخش علمی کشور باید چاره ای برای این معضل داشته باشند.
از سوی دیگر صنعت نیز می تواند بر کیفیت و ارتقای پژوهشی و علم در کشور تأثیرگذار باشد. بدین صورت که اولویت ها و نیازمندی های خود را به طور شفاف و روشن به دانشگاه، اساتید و دانشجویان اعلام کند و از طرفی امکانات لازم برای انجام تحقیقات و پژوهش های آزمایشگاهی را در اختیار دانشجویان و دانشگاهیان قرار دهد. اگر میان صنعت و دانشگاه ارتباط تنگاتنگی برقرار شود، صنعت نیازمندی خود را به دانشگاه اعلام کند و خروجی تحقیقات را در اختیار دانشجویان قرار دهد نه تنها بسیاری از پایان نامه ها از حالت تئوری خارج می شود بلکه زمینه اشتغال بسیاری از دانشجویان نیز فراهم خواهد شد.
براساس آمار جهانی تقریباً از نیمی از پایان نامه ها، مقاله استخراج می شود و یک صدم پایان نامه ها به اختراع می انجامد و از آن تعداد یک هزارم به خط تولید محصول می رسد. پس پرواضح است در صورتی که ارتباط میان دانشگاه و صنعت نهادینه شود مطمئناً این امر موجب توسعه و پیشرفت علم و صنعت و ایجاد اشتغال خواهد شد. همچنین برخی از دستگاه ها و نهادهایی که از پایان نامه ها حمایت می کنند مبالغ ناچیزی به دانشجو می دهند در صورتی که به طور متوسط یک سال از زمان دانشجو باید بر روی پایان نامه خود متمرکز شود. لذا لازم است از لحاظ مالی حداقل دغدغه فکری نداشته باشد و از طرفی فقط تعداد اندکی از نهادها هستند که برای استاد راهنما حق الزحمه در نظر می گیرند. در صورتی که استاد راهنما در هر چه غنی نمودن پایان نامه می تواند نقش اساسی داشته باشد که اختصاص حق الزحمه نیز انگیزه کافی در استاد ایجاد می کند.
در بحث پایان نامه های دانشجویی حضور توأمان، صنعت، دانشجو، دانشگاه و استاد راهنما می تواند در جهت نوآوری علمی و شکوفایی صنعتی به سرانجام مطلوب رسد و هرگاه هریک از اینها بتوانند نقش خود را به خوبی ایفا کنند و همگی در تعامل با یکدیگر قرار گیرند می توان امیدوار بود که تحقیقات و پژوهش های علمی و بالاخص پایان نامه های دانشجویی درجهت توسعه علمی و جنبش نرم افزاری گام نهاده اند.

حسین حسن زاده

منبع : روزنامه ایران