برکات معنوی روزه

انجام عبادات هر کدام آثار و برکات معنوی و مادی بر وجود انسان می گذارند که می توان روزه را از مهم ترین این عبادات نام برد. روزه نیز ابعاد گوناگونی دارد که از برجستهترین آنها، بُعد اخلاقی و فلسفه تربیتی است.
از فوائد مهم روزه این است که روح انسان را تلطیف، و اراده انسان را قوی و غرائز او را تعدیل می‏کند. روزه‏دار باید در حال روزه با وجود گرسنگی و تشنگی از غذا و آب و همچنین لذت جنسی چشم بپوشد ودر عمل ثابت کند که او می‏تواند نفس سرکش را رام معنویت وعبادت کند تا بر هوس ها و شهوات خود مسلط شود.
در حقیقت بزرگ ترین فلسفة روزه همین اثر روحانی و معنوی است، انسانی که انواع غذاها را در اختیار دارد و هر لحظه تشنه و گرسنه شد به سراغ آن می‏رود، شبیه درختی است که در پناه دیوارهای باغ و کنار نهرها می‏روید، این درختان نازپرورده، بسیار کم مقاومت و کم‏دوام اند، اگر چند روزی آب از پای آنها قطع شود، پژمرده می‏شوند و می‏خشکند.
اما درختی که از لابلای صخره‏ها در دل کوه‏ها و بیابان ها بیرون آمده و نوازشگر شاخه‏هایش، طوفان های سخت، آفتاب سوزان و سرمای زمستان بوده است؛ با انواع محرومیت ها دست به گریبان، با دوام و پراستقامت و سخت‏کوش است.
روزه نیز با روح و جان انسان همین عمل را انجام می‏دهد و با محدودیت های موقت به او مقاومت و قدرت اراده و توان مبارزه با حوادث سخت می‏بخشد و چون غرائز سرکش را کنترل می‏کند؛ بر قلب انسان نور و صفا می‏پاشد. [۱]
در حدیثی از امیر مؤمنان، علی(ع) می‏خوانیم که از پیامبر(ص) پرسیدند: چه کنیم که شیطان از ما دور شود؟ فرمود:«الصوم یسود وجهه و الصدقة تکسر ظهره و الحب فی اللَّه و المواظبة علی العمل الصالح یقطع دابره و الاستغفار یقطع وتینه‏»[۲]؛ روزه چهره شیطان را سیاه می‏کند، انفاق در راه خدا پشت او را می‏شکند و دوست داشتن برای خدا و مواظبت بر عمل صالح دنباله او را قطع می‏کند و استغفار رگ قلب او را می‏برد.
وقتی کلام امیر بیان، علی(ع) در نهج البلاغه به هنگام بیان فلسفه عبادات به روزه می‏رسد، چنین می‏فرماید:«و الصیام ابتلاء لاخلاص الخلق‏»[۳]؛ خداوند روزه را از این جهت تشریع فرموده که روح اخلاص در مردم پرورش یابد .
همچنین رسول گرامی اسلام (ص) می فرماید:«ان للجنة بابا یدعی الریان لا یدخل فیها الا الصائمون‏»[۴]؛ بهشت دری دارد به نام «ریان» (سیراب شده) که تنها روزه‏داران از آن وارد می‏شوند.
مرحوم صدوق در کتاب شریف«معانی الاخبار» در شرح این حدیث می‏نویسد:« انتخاب این نام برای این در بهشت، به سبب آن است که بیشترین زحمت روزه دار از ناحیه عطش است، هنگامی که روزه‏داران از این در وارد می‏شوند، چنان سیراب می‏ شوند که بعد از آن هرگز تشنه نخواهند شد.»[۵‍]
به یقین سخن از زوایای آشکار و پنهان روزه و همچنین آثار و برکات آن امری بسیار مشکل است و نوشتاری وسیع را می طلبد تا چکیده ای از آثار و برکات بیان شده از سخنان پیشوایان را در آن به معرض نمایش گذاشت.
در شب معراج و شب وصال پیامبر اسلام (ص) با معبود و محبوب خویش، پروردگار مهربان در مقام بیان آثار روزه و نتایج آن به فرستاده اش این چنین فرمو:«ای احمد! نتیجه و حاصل روزه، کم خوردن و ثمره کم گفتن، حکمت است؛ زیرا که حکمت ، معرفت را در پی خواهد داشت و معرفت یقین را و چون بنده به یقین رسید، برایش فرقی ندارد که چگونه شب را به صبح برساند. در سختی بوده و یا در آسایش، و همانا این مقام رضا است. آن کس که در تحصیل رضایت من بکوشد، سه خصلت و ویژگی مهم را ارزانی اش می کنم: اول؛ شکری که با هیچ جهلی آمیخته نباشد، دوم؛ ذکری که فراموشی در آن راه نیابد و سوم؛ محبتی که هرگز علاقه غیر من را بر محبت من نگزیند. و چون بنده ام مرا دوست داشت من هم او را دوست می دارم، درمیان بندگانم، محبوبش می کنم؛ دیده قلبش را به جلالت و عظمتم می گشایم... و در ظلمت شب و روشنای روز با او مناجات می کنم.»‌‌‌‌[۶]
وبه گفته ابو سعید ابوالخیر:
آن کس که تو را شناخت جان را چه کند
فـرزنـد و عیــال و خــانمـان را چه کند
دیــوانـه کـنی هـر دو جـهانـش بخشی
دیــوانـه تــو هـر دو جـهـان را چه کند

هادی الیاسی
۱ـ تفسیر نمونه، ج ۱، ص ۶۲۹.
۲ـ النوادر، ص ۱۹
۳ـ نهج البلاغه، کلمات قصار ، ۲۵۲.
۴ـ معانی الاخبار، ص ۴۰۹.
۵ـ همان.
۶ـ ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۲۰۴.

منبع : خبرگزاری رسا