رمضان، هنگامه بزرگ‌منشی

خداوند، نیک‌خواه و رفیق انسان‌های خوش‌قلب است. خوش‌قلبی و خیرخواهی از برجسته‌ترین صفات بزرگان روزگار است و عمده جوایز الهی نیز، به هم اینان وعده داده شده است.
اندازه بزرگی انسان وابسته به میزان ظهور بزرگی از او است. جرایم عمده روزگار نیز متعلق به کسانی است که جرم و گناه بزرگی انجام می‌دهند. اگر تشویق و تنبیه محمل بزرگی نداشته باشد اثر تربیتی خود را از دست می‌دهد. در شکل جمعی، کوچکترها از جایزه بزرگان بهره می‌برند همان‌گونه که نتیجه جریمه بزرگان نیز نصیب کوچکترها می‌شود. لذا انتساب به بزرگان برای کسی که خود نمی‌تواند بزرگ باشد پیمودن همان راه و حصول به همان نتیجه در سطح دانی‌تر است. وعده بزرگان نقد است و نسیه در کار بزرگان محال است.
نقدی عمل بزرگان چنان است که ثواب عمل، عین خود عمل پنداشته می‌شود. در این زمینه قرآن می‌فرماید: کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته کردند همین الان در جنات نعیم هستند(۱). در مورد کافران نیز می‌فرمایند: همین الان جهنم بر کافران احاطه دارد و کافران در جهنم به‌سر می‌برند. در منطق و معرفت الهی، بزرگان ایمان و سران کفر نقدانقد تشویق و تنبیه می‌شوند. درواقع بهشت و جهنم بشر از همین دنیا آغاز می‌شود و انسان بخشی از نتیجه عملش را در همین دنیا مشاهده می‌کند. بزرگ بودن و یا کوچک منتسب به بزرگ بودن و یا اختلاط با بزرگان سراسر نفع و خیر و سودمندی است. رمضان،‌ ظرف بزرگ بینی و بزرگ‌منشی است.
در دعاهای این ماه فراوان از خداوند به بزرگی یاد شده و به کرات از او بزرگ منشی مسئلت شده است. این ماه، ماه خُرد‌خواهی و اندک‌بینی و جزء‌طلبی نیست، بلکه ماهی است که باید در آن «کل» درخواست شود. خداوند به هر کس، به هر اندازه که از او مسئلت شده باشد می‌بخشد. حضرت تبارک و تعالی چون معلمی دلسوز به بشر تعلیم داده است که چه بخواهد، چگونه بخواهد و چقدر بخواهد و به پیامبرش فرموده: زمانی که بندگانم در مورد من از تو سؤال می‌کنند- بگو- من نزدیک آنها و اجابت کننده دعوت آنها هنگامی که مرا بخوانند هستم.(۲)
رمضان ماه تذکار و توجه انسان به بزرگ‌نگری، بزرگ‌اندیشی و بزرگ خواهی است. بسیاری از مشکلات جوامع اسلامی ناشی از تنگ‌نظری و جزء‌نگری مسلمان‌ها و عدم سعه صدر حاکمیت‌ها و مدیریت‌های اجتماعی است. خداوند به پیامبرش منت گذارده و می‌فرماید: آیا نه این است که ما به تو شرح و سعه‌صدر دادیم و به‌واسطه آن سنگینی بار مسئولیت اجتماعی و امانت رهبری را بر تو سبک و تحمل‌پذیر کردیم؟(۳)
«رکورد دیروز» پیروزی انقلاب ما در کلان‌خواهی و سعه‌صدر بود آنچنان که «رکود امروز» ما معلول عدم کلان‌خواهی و سعه‌صدر است که در معارف اسلامی به‌کرات به آن اشاره شده است. باید از رمضان درس بزرگی بگیریم تا بتوانیم مشکلات را به‌راحتی، کوچک بدانیم و آنها را هضم و حل کنیم. در غیر این‌صورت همواره آدم‌هایی کوچک خواهیم ماند که ظرف توسعه‌ناپذیر ما تحمل هیچ باری را نخواهد یافت و انرژی فردی و اجتماعی ما در عالم جزء، تجزیه و تکه‌تکه خواهد شد.
رمضان هنگامه اتصال «قطرات نیاز»‌به «دریای ناز» رحمت الهی و وصل به سرچشمه فیاض لطف حق تعالی برای کلان‌‌نگری و کلان‌خواهی و کلان‌گرایی است.(۴) این فرصتی است که اگر از دست برود، به‌دست آوردن مجددش مستلزم یک‌سال انتظار طاقت‌فرساست.
۱) فالذین آمنوا و عملوا الصالحات فی جنات‌النعیم(سوره حج، آیه ۵۶) و ان جهنم لمحیطه بالکافرین (سوره عنکبوت، آیه ۵۴)
۲) اذا سئلک عبادی عنی فانی قریب اجیب دعوه الداع اذا دعان (سوره بقره، آیه ۱۸۶)
۳) الم نشرح لک صدرک و وضعنا عنک وزرک (سوره شرح، آیه ۱)
۴) از دعاهای ماه رمضان: اللهم اغن کل فقیر، اللهم اکس کل عریان، اللهم اقض دین کل مدین

حجت الاسلام محمدعلی زم

منبع : روزنامه همشهری