جایگاه بخش کشاورزی در آینده نگاری تحقیقات ملی و فناوری آفریقای جنوبی

فناوری آینده نگاری ابزاری است سیتماتیک برای تحقیق در خصوص توسعه علمی و فنی از طریق پیوند هوش و تجربة محققان، مردان کار و موسسات دولتی که می تواند تاثیر عمیقی بر رقابت صنعتی، ایجاد ثروت و کیفیت زندگی داشته باشد. افرادی از دانشگاهها، صحنة کار و دولت، در آینده اندیشی همکاری می کنند متخصصان نه با معرفی سازمانی، بلکه با پشتوانه نظریات شخصی و در حد ظرفیت خاص خود فعالیت می کنند.
ویژگی دیگر و به همان اندازه با اهمیت آینده نگاری این است که به جای یک طرح معین که به یک هدف مشخص منجر می شود، در آینده نگاری، احتمالات و گزینه های بیشتری شناسایی می شود و مجموعه ای از پیشنهادها برای تصمیم گیرندگان مهیا می گردد تا بتوانند برای رسیدن به اهداف دلخواه و کاهش خطرات، راهبردهایی را تعیین کنند. بنابراین آینده نگاری فرایند یادگیری نگاه به آینده و نتیجه گیری برای حال است.
روشهای مختلف مورد استفاده برای آینده نگاری در کشورهای مختلف بسته به خصوصیات ملی آنها متفاوت است. در اغلب موارد یک هیئت و یا کمیته راهبردی از طریق دولت یا یک سازمان اجرایی برای آینده نگری تشکیل می شود. این هیئت ها که با بخشهای مختلفی از اقتصاد در ارتباط هستند، پانزده تا بیست عضو دارند. این اعضا سناریوهای مختلفی را که در جلسات کارشناسی و کارگاههای علمی، مورد بحث قرار گرفته اند، تدوین می کنند. سناریوها می توانند چشم اندازهای بلند مدتی را درباره توسعه یک منطقه، یک بنگاه یا محصولات یا خدمات ارائه دهند. سناریوهای مزبور این امکان را برای تصمیم گیرندگان فراهم می کنند تا برای حالتهای مختلفی آماده باشند. (برخی از روشهای مورد استفاده در فعالیتهای آینده نگاری شامل مصاحبه، مشاوره، پیمایش دلفی، تحلیل SWOT، برگزاری کارگاه و سایر روشها می باشد.)
شاید اولین تلاشهای جدی در امر آینده اندیشی را بتوان در زمان جنگ دوم جهانی مشاهده کرد. در چنین زمانی بود که فناوریهای نو از قبیل فناوریهای فضای، هوای یا بیوتکنولوژی و نظایر آنها پا به عرصه وجود گذاشتتند و در نتیجه روابط سیاسی و اجتماعی کره خاکی دستخوش تحولات عظیمی شد. در این مقاطع زمانی بود که کشورهای صنعتی با انجام آینده اندیشی های مختلف، فناوریهای نو را شناسایی کردند و با سیاست گذاریهای صحیح توانستند، توانایی قابل ملاحظه ای برای خود ایجاد کنند که نتایج آن را می توان در فعالیت های آنها در حوزه های سیاسی و اقتصادی مشاهده کرد.
● سابقه آینده نگاری در آفریقای جنوبی
کمیته علوم و فناوری، پروژه آینده نگاری تحقیقات ملی و فناوری را در دپارتمان علوم و تکنولوژی و فرهنگ و هنر آفریقای جنوبی در سال ۱۹۹۷ آغاز کرد. چنین مطالعه ای برای اولین بار در تاریخ آفریقای جنوبی آغاز شد. دورنمای این پروژه بهبود کیفیت زندگی، اقتصاد رقابتی و اشاعه فرهنگ آزادی در سراسر آفریقای جنوبی با استفاده از علوم و فناوری بود.
هدف ویژه بخش کشاورزی تعیین چارچوب استراتژیهای تحقیقات ملی و تکنولوژی کشاورزی و صنایع وابسته به آن بود به گونه ای که توسعه پایدار اجتماعی اقتصادی در بیست سال آینده آفریقای جنوبی را فراهم نماید.
فرآیند آینده نگاری ۹ تکنولوژی استراتژی که رقابت پذیری این بخش را در بیست سال آینده توسعه می دهد را شناسایی نمود. چنانچه در هر یک از این بخشها سرمایه گذاری شود موجب افزایش رفاه اجتماعی و توسعه اقتصادی اجتماعی خواهد شد. برخی از بخشهای نیازمند سرمایه گذاری شامل موارد زیر می باشند:
سیستم های تولیدات کشاورزی، سیستم های کشت متمرکز و گسترده، تولیدات مزرعه ای که می تواند بر صنایع غذایی تاثیر بگذارند، بیوتکنولوژی، مدیریت منابع طبیعی، تکنولوژی انتقال اطلاعات، تکنولوژیهای افزاینده رقابت پذیری.
پروژه آینده نگاری تحقیقات ملی و فناوری ، توسط وزارت علوم و تکنولوژی و فرهنگ و هنر به کمیته ای در وزارت علوم و تکنولوژی محول گردید. کشور آفریقای جنوبی بعد از ۱۹۹۳ زمانی که مرکز تحقیق و توسعه بین المللی کانادا مامور انتقال و مشاوره علوم و تکنولوژی گردید، علاقمند به انجام مطالعات آینده نگاری گردید. در زمان مذکور در این کشور سیستم علوم و تکنولوژی به خوبی کار نمی کرد و بین اعضاء آن همکاری و هماهنگی لازم وجود نداشت. در نتیجه تمایل به سرمایه گذاری در خصوص تحقیق و توسعه نیز کاهش یافته بود. در این زمان رهیافت جدیدی برای مدیریت انجام تحقیقات آغاز شده و سیستم نوآوری ملی در آفریقای جنوبی تاسیس گردید. این سیستم با هدف آینده نگاری در خصوص مسایل و موضوعات مختلف توسط وزارت هنر و ارتباطات علوم و تکنولوژی افریقای جنوبی مدیریت می گردد.
هدف آینده نگاری ارتقاء نوآوریهای تکنیکی و گسترش آنها به منظور توسعه اقتصادی اجتماعی آفریقای جنوبی در بیست سال آینده می باشد.
● برنامه های آینده نگاری
بخش کشاورزی و صنایع وابسته به آن همراه با یازده بخش دیگر در پروژه آینده نگاری تحقیقات ملی و فناوری مورد بررسی قرار گرفتند. این مطالعه از طریق یک فرایند گسترده و با برگزاری کارگاههای آموزشی با حضور ذینفعان بخش در تمام کشور آفریقای جنوبی انجام گردید. نظرات ذینفعان، پیشنهادات وزارت هنر و ارتباطات علوم و تکنولوژی و مشاورین پروژه ، مورد توجه قرار گرفتند. فرایند انتخاب بخشهای موردنظر جهت مطالعه براساس اهداف اقتصادی ـ اجتماعی و سیاستهای مبتنی بر استراتژی توسعه و رشد افریقای بود. اعضاء کار گروهها را ذینفعان هر بخش تشکیل می دادند و هر کار گروه تعدادی نشست به صورت کارگاه داشت. اهداف این نشستها براساس نیازهای تحقیقاتی تکنولوژی و توسعه و ارائه پیشنهادات موردنیاز بود. در این کارگاههای آ دستیابی به منابع اطلاعاتی تخصصی در سطوح مختلف از طریق مصاحبه و تکنیکهای دلفی با متخصصین انجام می شد.
● ترکیب کار گروه بخش کشاورزی
برنامه های این بخش توسط مدیر کل دپارتمان فرهنگ و هنر، علوم و تکنولوژی از سال ۱۹۹۷ مدیریت می گردید. اعتقاد عمومی بر این بود که کار گروه با حضور ذینفعان کلیه بخشها اعم از دولتی، خصوصی، دانشگاهی، سازمانهای کشاورزی، تجار و کشاورزان خرده پا، جامعه مد نی و NGO ها تشکیل گردد. افرادی که عضو کار گروه شدند براساس میزان آگاهی ایشان از دانش و تخصص این بخش انتخاب شدند. فرایند انتخاب افراد از طریق مشاوره با ذینفعان بخش و انتخاب نمایندگانی از حوزه های تخصصی مختلف انجام گردید.
● نحوه انتخاب محدودة موضوعات مرتبط با بخش کشاورزی
مسایل مورد توجه در بخش کشاورزی به لحاظ موضوعی با سایربخشها دارای همپوشانی است. موضوعاتی نظیر تنوع زیستی، تولیدات صنعتی و محیط زیست. برای رفع این مسئله و شفاف نمودن وضعیت این بخش نشست هایی در کشور برگزار شد و موضوعات خاص و غیرتکراری مورد مطالعه بخش مشخص گردید. توافق کلی در خصوص موارد زیر صورت گرفت:
ـ محصولات (زراعی و باغی)
ـ حیوانات (بهداشت، تغذیه و سایر موارد)
ـ شیلات
ـ جنگلداری
ـ منابع طبیعی
توجه اصلی توسعه تحقیق و تکنولوژی کشاورزی، تغییر پارادایم به سمت اطلاع رسانی بیشتر خواهد بود. زیرا کاربران نهایی نیاز دارند که به نتایج حاصل از تحقیق و توسعه دانشمندان دست یابند. این مشارکت بین محققین و کاربران نهایی چارچوبی برای نوآوریهای کشاورزی و صنایع تبدیلی در آینده ایجاد خواهد کرد. اعضاء کار گروه باید با استفاده از اطلاعات ومعیارهای مناسب حوزه اولیه بخش را شناسایی کنند. یکی از این ابزارها سیاستهای حاکم بر توسعه اجتماعی اقتصادی کشور و روند انتظارات آینده از توسعه تحقیق و تکنولوژی می باشند. بر این اساس اعضا کار گروه حوزه های اولیه بخش را به اینصورت شناسایی کردند:
۱) عوامل تولید شامل :
ـ منابع فیزیکی (آب و خاک و غیره)
ـ نهاده ها (کود، بذر و سم و موادشیمیایی)
ـ فعالیتهای تولیدی (مدیریت)
۲) حفاظت از منابع طبیعی
۳) فرآوری محصولات
۴) فعالیتهای حمایتی (بازاریابی، توسعه و ترویج، حمایت های مالی، سازمانهای اطلاعاتی که به بخش تحقیق و توسعه کمک می کنند)
اعضا کار گروه در ادامه بررسی ها، عوامل موثر بر تحقیق و توسعه را شناسایی کردند. این عوامل عبارت بودند از :
۵) آموزش و ترویج (با تمرکز بر نیازهای کاربران نهایی)
۶) بازاریابی (رسمی، غیررسمی، صادراتی)
۷) فقرزدایی و امنیت غذایی
۸) اشتغال زایی
۹) انتقال اطلاعات و حمایت از صنایع
با توجه به توسعه تحقیقات و تکنولوژی، کار گروه باید به شناسایی نیازهای تحقیقاتی آینده و تکنولوژیهای مقتضی و توسعه آن پرداخته و اولویت های تحقیقاتی را مشخص نمایند.
موسسات و نهادهایی که در این پروژه مشارکت داشتند عبارتند از:
ـ بخش دولتی شامل: دپارتمان توسعه و تجارت، دپارتمان محیط زیست وگردشگری، دپارتمان ملی کشاورزی، دپارتمان فرهنگ و هنر، علوم و تکنولوژی، دپارتمان جنگلداری.
ـ بخش تجارت و صنعت شامل: صنایع کشاورزی، اتاق بازرگانی آفریقای جنوبی، اتاق ملی بازرگانی و تجارت آفریقا، اتحادیه کشاورزان افریقا، اتحادیه کشاورزی آفریقای جنوبی
ـ موسسه تحقیقات ملی
● مبنای مقایسه و ترازیابی فعالیتهای تحقیق و توسعه
هدف اصلی از فرایند مقایسه آفریقای جنوبی با گروهی از کشورها به لحاظ بررسی وضعیت تحقیق و تکنولوژی و تاثیر آن بر شرایط اقتصادی اجتماعی آن کشور بوده است. این کار در خصوص آفریقای جنوبی به سادگی امکان پذیر نیست. زیرا صرفاً به عنوان یک کشور جهان سومی یا جهان اولی و توسعه یافته یا در حال توسعه تلقی نمی گردد. در کشور آفریقای جنوبی عوامل ساختاری و تکنولوژی وجود دارد که آنرا جزء کشورهای توسعه یافته قلمداد می کند در حالیکه در این کشور مناطق توسعه نیافته خصوصاً در مناطق روستایی وجود دارد. بنابراین کشورهایی که مبنای مقایسه قرار خواهند گرفت تعداد کمی هستند.
هدف دیگر این مقایسه، دستیابی به روند تحقیقات و تکنولوژی کشاورزی در سطح جهانی و شناسایی فرصتها و اولویتهای تحقیقاتی و توسعه آنها برای بخش کشاورزی آفریقای جنوبی است.
مبنای مقایسه آفریقای جنوبی با سایر کشورها موارد زیر بودند:
۱) میزان هزینه های صرف شده در زمینه تحقیقات مرتبط با نوآوری تکنولوژیکی در بخش کشاورزی ( شاخص اصلی)
۲) روندهای اقتصادی کلان: مثل سهم بخش کشاورزی در GDP
۳) روندهای تکنولوژی و تحقیقات کلان
۴) تکنولوژیهای استراتژیک مثل بیوتکنولوژی
نتیجه مقایسه آفریقای جنوبی با دیگر کشورها، جایگاه فعلی این کشور را در میان آنها نشان می دهد. بخش کشاورزی آفریقای جنوبی هم دارای عوامل توسعه یافتگی و اقتصاد مبتنی بر تکنولوژی است و هم دارای مناطق توسعه نیافته و منابع فقیر می باشد. این امر باعث می شود تحلیل مقایسه این کشور پیچیده شده و تکنولوژیهای متنوعی را طلب نماید. به منظور تمرکز بر حوزه نوآوریها و دستیابی به پتانسیل آفریقای جنوبی و توسعه این کشور، یک تحلیل وضعیت اساسی از بخش کشاورزی آفریقای جنوبی ضروری خواهد بود.
● تحلیل SWOT
تحلیل وضعیت تحقیق و توسعه کشاورزی آفریقای جنوبی فعالیت مشکلی بود که توسط اعضاء کار گروه انجام شد. هدف نهایی این کار دستیابی به نقاط ضعف تعامل بخش تحقیقات با توسعه در آفریقای جنوبی بود و انجام آن باعث شد، فرصتهای اقتصادی اجتماعی برای بیست سال آینده را از دست ندهند.
در تحلیل وضعیت (SWOT) عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی تکنولوژیکی و زیست محیطی موثر بر بخش کشاورزی مورد بررسی قرار گرفتند. این فرآیند در دو مرحله انجام شد. تحلیل اول از شرایط موجود بود و تحلیل دوم با معرفی تفکرات مربوط به آینده و ارائه یک سناریو برای پیشگیری از ریسک های ناشناخته آینده انجام شد. موضوعات کلیدی که توسط تحلیل وضعیت مورد شناسایی قرار گرفتند مربوط به توسعه اقتصادی اجتماعی بخش بودند و برای کاربرد در پیمایش دلفی آماده گردیدند.
مسائلی که در تحلیل SWOT در بخش کشاورزی آفریقای جنوبی مورد بررسی قرار گرفتند شامل موارد زیر بودند:
ـ موضوعات تکنولوژیکی:
توسعه تولیدات جدید، بیوتکنولوژی، استفاده از منابع بومی، انتقال اطلاعات.
ـ مسایل زیست محیطی:
فرسایش خاک، کیفیت آب، میزان دسترسی به آب، سیستم کشت تلفیقی، تکنولوژی مدیریت منابع آبی، بیوتکنولوژی برای مدیریت ضایعات محصولات، تعییر سیستم های تولیدی برای کاهش استفاده از منابع طبیعی، برنامه ریزی و مدیریت منابع.
ـ مسایل اقتصادی- اجتماعی:
توسعه بازار، توجیه بازار در خصوص محصولات ارگانیک، هزینه های بازارهای داخلی.
● سناریوسازی
مرکز ملی آینده نگاری تحقیق و تکنولوژی به این نتیجه رسید که سناریوسازی به عنوان گامی در جهت توسعه تحقیق و تکنولوژی آفریقای جنوبی می باشد. لذا چهار سناریو برای آفریقای جنوبی تا سال ۲۰۲۰ ترسیم شد.
یک سناریو، انقلاب یخی یا بدون ترقی نامیده شد که سیاستهای دولتی برای بهبود وضعیت اقتصادی را ارائه نمود و البته این سیاستها عمدتاً قابل اجرا نبودند. در این سناریو بر ذینفعان کلیدی و عوامل نارضایتی آنان توجه نشد.
سناریو بعدی به عنوان قطب نوآوری، توضیح می داد که چگونه ساختار توسعه یافته آفریقای جنوبی فرصتهایی را برای توسعه استراتژیک منطقه خلق می کند.
سناریوی سوم که دهکده جهانی نامیده شد، درباره توانمندسازی بخش خصوصی و آزادسازی اعطاء تسهیلات به این بخش جهت رقابت در بازارهای جهانی بود.
سناریو آخر تحت عنوان راه ما، توانایی آفریقای جنوبی در خصوص مقابله با کشورهای در حال توسعه در مسیر جهانی سازی توسط آنها و جهت توسعه بلوک اقتصادی شمال شمال را تصویر می کرد.
سناریوهای پروژه ملی آیند ه نگاری به کار گروهها کمک می کرد که سناریوهای ویژه و اختصاصی بخش خود را توسعه داده و استراتژیهای هر بخش را تدوین نمایند.
این سناریوها راهنمای آینده نگری به لحاظ اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیکی، زیست محیطی و سیاسی آفریقای جنوبی بودند. تحلیل این سناریوها نقاط ضعف و قوت احتمالی و فرصتهای آینده را مشخص می کرد. در هر سناریو راهکارهای موثر و سیستم هایی برای کسب فرصتهاو رفع نقایص پیشنهاد داده شد. در هر حال توسعه تکنولوژی به واسطه تحقیق و توسعه، پیش نیاز بهبود و افزایش رشد اقتصادی شناخته شد.
روش دلفی هدف آینده نگاری توسط کار گروه دستیابی به فرصتهای بازار و روندهای تکنولوژی و تعادل آن برای بیست سال آینده می باشد. ابتدا به نظر می رسید که برگزاری یک پانل با مدیریت قوی با توجه به گستردگی بخش امکان ندارد. انجام فرآیند مشاوره با وجود وسعت ذینفعان بخش کشاورزی نیزکار بسیار سختی بود. قسمت اعظم مشاوره ها توسط اعضاء کار گروه انجام شد. روش مورد استفاده پیمایش دلفی، استفاده از پرسشنامه بود که طی دو مرحله با مشارکت تعداد زیادی از ذینفعان انجام گردید.
هدف اصلی این پیمایش دستیابی به نظرات تجار، جامعه مدنی و جامعه علوم و تکنولوژی برای توسعه بازار و تکنولوژی آینده همکاری جهت رسیدن به اجماع نظر و اطلاع رسانی به ذینفعان بخش در خصوص مسایل مهم حاصل از فرایند آینده نگاری بود.
روش دلفی در سایر مطالعات آینده نگاری کشورها نظیر ژاپن، آلمان، انگلستان و مجارستان به کار رفته بود. اصول کلی حاکم بر مطالعات بین المللی در مطالعات دلفی آفریقای جنوبی نیز رعایت گردید.
● پیماش دلفی
شناسایی موضوعات پیمایش: اعضاء کار گروه هم در یک زیربخش مرکزی و هم به عنوان زیر گروه سیاسی، اقتصادی، تکنولوژی و اجتماعی به شناسایی محدوده نیازهای بیست سال آینده بخش پرداختند. کار گروه این موضوعات را به یک زنجیره منطقی شامل موارد زیر تبدیل کردند:
۱) پنج مسئله/ روند/ موضوعی که در بیست سال آینده بخش تاثیر می گذارد را لیست کردند.
۲) روندها یا موضوعات مرتبط با فرصت های بازار را شناسایی کردند.
۳) امکان تولید محصولات جدید، فرصتها وخدماتی که منجر به سود بازار می شود را شناسایی کردند.
۴) تکنولوژیها، پیشرفتهای علمی و نوآوریهایی که در فرآیند تولیدات کالاها به کار می رود را شناسایی کردند.
▪ شرح دلفی :
تکنولوژیها و نوآوریهایی که در فرآیند تولیدات بخش به کار می روند توسط گروههای مشاوره و منتخب از کارشناسان و افراد صاحب دانش نهایی شده و جهت تهیه پرسشنامه توسط کار گروه آماده می شوند.
اعضاء کار گروه پرسشنامه دلفی را تهیه می کنند. این پرسشنامه شرح مختصری از حوادث، پیشرفتها و یا سایر مسایلی است که نظرات را به صورت شفاف شرح می دهد. برای تنظیم پرسشنامه اعضاء کار گروه باید چهار موضوع را مورد توجه قرار دهند: شناسایی علمی یا تئوری پدیده ها، توسعه، کاربرد اولیه یک نوآوری وتوسعه آن (مثلاً استفاده عمومی از یک کالا). پیمایش دلفی بازتاب مفیدی از نوع تفکر ذینفعان بخش کشاورزی در آفریقای جنوبی بود. در مقایسه با دیگر پیمایش های بین المللی، نرخ پاسخگویی ۲۵ تا ۳۰ درصد برای مرتبه اول خوب است. در حالیکه ۲۰ درصد نیز مناسب است. با این پیش زمینه پاسخگویی برای این بخش در دور اول ۲۸ درصد و دور دوم ۵۲ درصد بود.
● نتایج و پیشنهادات
نتایج حاصل از تحلیل SWOT و دلفی بیانگر آن است که کشاورزی و صنایع تبدیلی آن در آفریقای جنوبی شرایط منحصر به فردی دارد. عناصر یک بخش توسعه یافته و یک بخش عقب مانده هر دو دراین بخش وجود دارد. در بخش توسعه یافته سطوح بالایی از تکنولوژی اختصاصی به کار می رود. توسعه کشاورزی آفریقای جنوبی منجر به افزایش رفاه و بهبود شرایط اقتصادی ذینفعان این بخش خواهد شد که برای نیل به این مقصود به نوآوریهای زیادی نیازمند هستند. نتایج این تحقیق ۹ نمونه تکنولوژی موردنیاز بخش کشاورزی برای بیست سال آینده جهت دستیابی به توسعه و رقابت با سایر بخشها را بیان می کند. این تکنولوژیها بایستی همزمان با هم به کار گرفته شوند تا علاوه بر توسعه اقتصادی اجتماعی موجب رفاه و بهبود کیفیت زندگی گردند. بنابراین بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی آن نیازمند سرمایه گذاریهای لازم می باشد.
تکنولوژیهای موردنیاز بخش کشاورزی شامل: تکنولوژیهای موردنیاز برای پرورش دام و طیور، بهبود کیفیت تولیدات و محصولات بومی و گسترش تولیدات زراعی و دامی، بیوتکنولوژی، تکنولوژیهای مربوط به حفاظت از منابع طبیعی، تکنولوژیهای مربوط به آموزش و ترویج و اطلاع رسانی و دانش افزایی، تکنولوژیهای مربوط به فرآوری محصولات، تکنولوژی مربوط به حفظ ذخایر توارث بومی زیستی آفریقای جنوبی، تکنولوژیهایی در خصوص دستیابی به بازار و توسعه تجارت و بالاخره تکنولوژیهای جدید مثل ICT و تکنولوژیهای مربوط به مدل سازی در بخش کشاورزی.
● پیشنهادات
این پیشنهادات قصد دارد زمینه مورد نیاز و شرایط مناسب کاربرد موفقیت آمیز تکنولوژیهای استراتژیک را فراهم نماید. پیشنهادات در دو بخش ضروریات اولیه و استراتژیها ارائه می گردد:
▪ ضروریات اولیه
به منظور دستیابی به تکنولوژیهای موردنیاز بخش، ضروریات اولیه نظیر حمایت مالی و تخصیص منابع مالی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پس از آن ظرفیت سازی منابع انسانی یعنی تعداد افرادی که می توانند بخوبی از تکنولوژی استفاده نمایند و سرانجام اشاعه فرهنگ استفاده از تکنولوژی و نوآوری در افریقای جنوبی دارای اهمیت می باشند.
▪ استراتژیهای پیشنهاد شده
۱) ارتقاء فرهنگ نوآوری علمی و تکنولوژیکی:
منابع انسانی برای ایجاد خلاقیت نیازمند گسترش اطلاع رسانی مطلوب و عمومی هستند. دپارتمانهای فرهنگ و هنر، علوم و تکنولوژی و دپارتمان ملی کشاورزی و دپارتمان آموزش بایستی در برنامه های آموزشی خود، برنامه هایی جهت ارتقاء آگاهی افراد لحاظ نمایند. خصوصاً در بخش کشاورزی بایستی به منظور به هنگام کردن اطلاعات منابع انسانی به آموزشهای ضمن خدمت و بازآموزی مهارتهای کاربرد تکنولوژیها پرداخته شود.
۲) رهیافت استراتژیک برای سرمایه گذاری در حمایت از نوآوریها:
حمایت مالی از نوآوری تکنولوژی نظیر اعطای وام و کاهش مالیات پروژه ها، اتحاد منطقه ای و بومی و برقراری ارتباط بین ذینفعان.
۳) تحقیق و توسعه بنیادی (ساختاری) برای نوآوری:
اغلب واژه ساختار به سرمایه های فیزیکی نظیر تجهیزات گفته می شود. اما مولفه های نرم افزاری ساختاری نیز اهمیت دارند. این مولفه ها می توانند به عنوان دولت، وزارت علوم، دانشگاهها و سازمان های کشاورزی نقش مهمی در توسعه و پایداری آن ایفا نمایند. به منظور هماهنگی و ایجاد ارتباط بین بحثهای مختلف، ایجاد یک مرکز تحقیقات بین المللی کشاورزی می توانند منجر به یک چشم انداز عمومی برای رسیدن به اهداف تکنولوژیکی کشاورزی شود. دپارتمان ملی کشاورزی در زمان کوتاهی باید به ایجاد چنین مرکزی و با ایجاد تسهیلات به حمایت آن بپردازد.
کشاورزی و صنایع وابسته به آن در آفریقای جنوبی زمانی موفق خواهند شد که بتوانند تکنولوژیهای موردنیاز بازارهای آینده را قبلاً شناسایی کرده و با انجام فعالیت اقتصادی موجب پیشرفت و توسعه پایدار اقتصادی اجتماعی این کشور شوند.
● اخذ تجارب لازم جهت آینده نگاری کشاورزی ایران
توانایی فنی و دسترسی به تکنولوژی‌ در طول تاریخ، پیوسته در تعیین برتری ملت‌ها و کشورها در صحنه‌های منطقه‌ای و جهانی تعیین کننده بوده است. در طول دو قرن گذشته، رشد سریع تکنولوژی باعث شده است تقسیم قدرت در جهان تکنولوژی قرار بگیرد. انتظار می‌رود رشد فزایندة تکنولوژی در آینده، شکل‌دهی اقتداری جهان را همچنان تحت تأثیر قرار دهد، و علاوه بر اینها تأثیرات مختلف دیگری در شکل‌دهی آینده داشته باشد.
ازآنجا که آینده نگری تکنولوژی فرآیندی پیچیده و شدیدا وابسته به ساختارهای بومی است، مطالعه تجارب کشورهای مختلف و پیشگام می تواند سیاست گذاران و فعالان عرصه سیاست گذاری و مدیریت تکنولوژی را در انتزاع قوانین ثابت و اجرایی این نظام و نیز بخشهای وابسته به فرهنگ ها و شرایط کشورهای مختلف یاری دهد.
به نظر می رسد حاصل شناخت و به کارگیری فنون مرتبط با آینده پژوهی در بخش کشاورزی بتواند منجر به شناخت نسبی تکنولوژیهای مورد نیاز بخش و در نتیجه فراهم کردن بسترهای لازم به منظور هدایت توانمندیهای‌ موجود و هماهنگ‌سازی آنها متناسب با تحولات آینده ، جهت نیل به چشم‌انداز ۲۰ ساله ملی ایران گردد.

آتوسا بختیاری
منابع:
۱. بهرامی، محسن. آینده اندیشی، فرصت ها و چالشها، دانشگاه صنعتی امیرکبیر http://www.iranforesight.ir.
۲. تبرایی، حمید رضا. مظفری پور، احسان. عطایی، پدرام. آینده نگری فناوری در کشور ژاپن گروه مطالعات فناوری رصد وابسته به گروه پژوهشی باشگاه دانش پژوهان جوان.
http://www.iranforesight.ir
۳. محمد حسینی، سیامک. منوری،مهدی. نوروززاده،پیام. ادبیات و روش شناسی آینده اندیشی، مجموعه مقالات و سخنرانیهای نخستین کارگاه آینده اندیشی، چاپ اول، ۱۳۸۳.
۴. ناظمی،امیر. اهداف در آینده نگاری،گروه مدیریت تکنولوژی، مرکز صنایع نوین. http://www.iranforesight.ir
۵.FORESIGHT AGRICULTURE REPORT.
http://www.dst.gov.za