مودار شدن چه آسان!

آلوپسی آندروژنیک یا کچلی با الگوی مردانه، یکی از شایع‌ترین اشکال کچلی است که بیش از ۵۰ درصد مردان دچار آن می‌شوند. ریزش مو با پسرفت مو در خط رویش آن در ناحیه پیشانی شروع می‌شود و با نازک شدن مو و از دست رفتن آن در ناحیه فرق سر پیشرفت می‌‌کند.
اغلب این دو ناحیه ریزش مو در مراحل پیشرفته‌تر بیماری به یکدیگر می‌پیوندند و موجب کچلی کل ناحیه بالای سر می‌شوند. در بیشتر موارد الگوی کچلی مردانه به شکل حرف M لاتین است. آلوپسی آندروژنیک تنها یک تظاهر فیزیکی نیست....
اغلب مردان، موی سر را با جذابیت و نیرومندی مرتبط می‌دانند، بنابراین هنگامی‌که موهایشان می‌ریزد، اعتماد به نفس خود را از دست داده و از ظاهرشان ناراضی می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند عواملی مانند جوانی، تجرد و اعتماد به نفس پایین پیش از ریزش موها، موجب می‌شوند مردان بیشتر از ریزش موهایشان آسیب روانی ببینند. همچنین شیوع افسردگی و اضطراب در میان مردانی که ریزش موهایشان را تجربه می‌کنند، بیشتر است. بنابراین ضروری است که پزشکان ارزش روانی درمان آلوپسی آندروژنیک را در هنگام تجویز دارو در نظر بگیرند. در حال حاضر دو درمان دارویی برای آلوپسی آندروژنیک مورد تایید قرار گرفته است: ماینوکسیدیل و فیناستراید.
● ماینوکسیدیل
محلول موضعی ماینوکسیدیل اولین داروی مورد تایید اداره نظارت بر غذا و داروی آمریکا است که برای درمان آلوپسی آندروژنیک وارد بازار شد. این دارو ابتدا به شکل خوراکی برای درمان فشارخون بالا به کار می‌رفت که به تدریج آثار آن در پرپشت کردن موها مشاهده شد. مکانیسم اثر واقعی ماینوکسیدیل در رشد موها کاملا مشخص نیست؛ هرچند که مکانیسم‌هایی مانند طبیعی کردن ساختار فولیکول موها، تبدیل موهای کرکی شکل به موهای ضخیم و تکامل‌یافته و افزایش تعداد فولیکول‌های مو که در فاز آنانژن رشد مو هستند، برای این دارو مطرح شده‌اند. مسلما مکانیسم اثر این دارو در درمان آلوپسی آندروژنیک ارتباطی با خاصیت اتساع عروق آن ندارد، زیرا حتی در غیاب خون‌رسانی، مو به رشد خود ادامه می‌دهد.
ماینوکسیدیل به صورت محلول‌های موضعی ۲ و ۵ درصد و شکل کف ۵ درصد موجود است و در اغلب مناطق دنیا همه‌ این اشکال به صورت غیرنسخه‌ای در اختیار بیماران قرار می‌گیرند. دو مطالعه دوسو کور گذشته‌نگر که دارونما در آنها مورد استفاده قرار گرفته بود، نشان دادند هر دو دوز ماینوکسیدیل بیشتر از دارونما در رشد مو موثرند.
طی یک دوره دو ساله، ریزش مو در بیماران تحت درمان با هر دو دوز این دارو کاهش یافت، ولی در بیماران دریافت کننده دارونما ریزش مو همچنان ادامه داشت. از سویی، پس از گذشت شش ماه از قطع مصرف ماینوکسیدیل، ریزش مو در گروه تحت درمان با ماینوکسیدیل و دریافت‌کنندگان دارونما یکسان بود. مطالعات تکمیلی نشان داده‌اند که محلول پنج درصد ماینوکسیدیل در مقایسه با محلول دو درصدی آن اثربخشی بیشتری در درمان آلوپسی آندروژنیک دارد.
یک مطالعه بالینی یک ساله نیز در ۲۰ هزار بیمار دریافت کننده ماینوکسیدیل موضعی، افزایش خطر بستری در بیمارستان یا مرگ را مورد ارزیابی قرار داد. در انتهای مطالعه مشخص شد مصرف ماینوکسیدیل موضعی موجب افزایش خطر بستری در بیمارستان یا مرگ نمی‌شود. این مطالعه بر میزان وقوع مشکلات قلبی‌عروقی تمرکز داشت و دریافت که مصرف کنندگان ماینوکسیدیل در خطر وقوع مشکلات قلبی‌ عروقی، تفاوتی با گروه کنترل ندارند. به علاوه ارزیابی این بیماران در ماه ۶، ۹ و ۱۲ پس از شروع مصرف ماینوکسیدیل نشان داد که‌این‌ترکیب در کاهش ریزش مو موثر بوده است.
ماینوکسیدیل در مردانی که کچلی ناحیه پیشانی یا فرق سر را تجربه کرده‌اند یا موهایشان نازک شده، قابل قبول بوده است. هر چند که به دنبال مصرف این دارو رشد موی حاصل شده ارتباطی با تشکیل موی جدید ندارد، اما در تغییر شکل موهای موجود و تبدیل آنها به موهای ضخیم‌تر کارآمد است. همچنین دوام موهای جدید بیشتر خواهد بود.
ماینوکسیدیل رشد مو در مردان را بهبود می‌بخشد، ولی کاربرد آن در درمان آلوپسی آندروژنیک بحث برانگیز است، زیرا در صورتی که بیمار مصرف ماینوکسیدیل را قطع کند، ریزش مو آغاز می‌شود. برای مردانی که ماینوکسیدیل را تجویز می‌کنید، بهتر است در صورتی که می‌توانند آن را به خوبی تحمل کنند، دوزاژ ۵ درصدی تجویز شود. به بیماران توصیه کنید که محلول ماینوکسیدیل را برای به حداقل رساندن عوارضی مانند چرب کردن مو و به حداکثر رساندن اثربخشی، مستقیم بر کف سر بمالند.
برای بیمار توضیح دهید که میزان پاسخ‌دهی افراد به ماینوکسیدیل متفاوت است. در مورد بیمارانی که خارش پوست سر دارند، بهتر است همراه ماینوکسیدیل، کورتیکواستروئید تجویز شود. بیماران نباید پیش از گذشت چهار تا شش ماه از شروع درمان، انتظار پاسخ‌دهی به درمان داشته باشند و تا گذشت حداقل یک سال از شروع درمان حداکثر اثر درمانی مشاهده نمی‌شود. در مجموع، ماینوکسیدیل دارویی بی‌خطر و اثربخش در درمان کچلی با الگوی مردانه است و بیماران باید بدانند که اثربخشی آن بستگی به تداوم مصرف دارد.
● فیناستراید
داروی دیگری که برای درمان آلوپسی آندروژنیک توصیه شده، فیناستراید خوراکی است. فیناستراید، مهارکننده ‌ایزوآنزیم ۵ آلفا ردوکتاز تیپ دو است که در ریشه غلاف موی سر، آنزیم غالب است. با مهار آنزیم ۵ آلفا ردوکتاز، فیناستراید تبدیل تستوسترون به دی‌هیدروتستوسترون را مهار می‌کند.
مطالعات نشان داده‌اند که فیناستراید یک میلی‌گرمی‌ سطح دی‌هیدرو‌تستوسترون را در سر تا ۶۰ درصد کاهش می‌دهد. مطالعات بالینی متعددی اثربخشی فیناستراید را در این زمینه به اثبات رسانده‌اند.
در برخی از این مطالعات دیده شده که فیناستراید یک میلی‌گرمی ‌اثرات مثبتی در افزایش تعداد مو در مردان مبتلا به ریزش مو در قسمت وسط و فرق سر در مقایسه با دارونما داشته است. پس از یک سال از شروع درمان با فیناستراید، رشد مو اتفاق می‌افتد و دارو باید برای حفظ موهای تازه رشد کرده ادامه یابد.
به طور معمول شواهدی از رشد مو طی چهار ماه اول شروع درمان با فیناستراید وجود دارد، ولی بیماران باید درمان را برای مدت حداقل ۲۴ ماه پس از شروع اثربخشی دارو ادامه دهند. مطالعات نشان داده‌اند که فیناستراید ریزش مو را در ۸۰ درصد بیماران مبتلا به ریزش مو در ناحیه فرق سر و ۷۰ درصد بیماران با ریزش موی ناحیه پیشانی درمان می‌کند. به علاوه رشد مجدد مو در ۳۷ درصد از مردان با ریزش موی ناحیه پیشانی و ۶۱ درصد از مردان با ریزش موی فرق سر تحت درمان با این دارو اتفاق می‌افتد. اداره نظارت بر غذا و داروی آمریکا تجویز فیناستراید را در بیماران ۱۸ تا ۴۱ ساله مبتلا به انواع خفیف تا متوسط کچلی با الگوی مردانه پیشنهاد کرده است.
به بیمارانتان اطلاع دهید که به دنبال مصرف این دارو تغییری در‌تراکم موها اتفاق نمی‌افتد و نقش این دارو، حفظ موهای موجود است. در سنین باروری به دلیل خطر بروز ناهنجاری‌های مادرزادی دستگاه تناسلی خارجی، باید هشدارهای لازم پیش از تجویز این دارو داده شود.
● سایر داروها
نقش داروهای متعددی در درمان مبتلایان به آلوپسی آندروژنیک بررسی شده است. چند مطالعه کوچک ‌ترکیب درمانی ‌ترتینوئین موضعی و ماینوکسیدیل موضعی را در رشد موها تایید کرده‌اند. البته‌این دارو را نمی‌توان در یک محلول ‌ترکیبی تجویز کرد و باید در ساعات مختلفی تجویز شود.
به علاوه گروهی از بیماران نمی‌توانند تحریک و خارش ناشی از محلول موضعی‌ترتینوئین را تحمل کنند. مصرف روزانه اسپیرونولاکتون ۲۰۰ میلی‌گرمی ‌نیز اثرات آنتی‌آندروژنی خفیفی دارد و می‌تواند در درمان این عارضه نسخه شود؛ هر چند اسپیرونولاکتون برای این منظور به طور گسترده مصرف نشده است.

دکتر شیرین میرزازاده

منبع : هفته نامه سپید