تغذیه و پوسیدگی دندان

تغذیه نقش بارزی بر تكامل و سلامت دندان‌ها دارد. برای بروز پوسیدگی دندان، باكتری‌های ایجاد كننده پوسیدگی و منابع غذایی مناسب برای باكتری از عوامل ضروری به شمار می‌آیند. در واقع در فرضیه ایجاد پوسیدگی اسیدی كه توسط پلاك باكتری از مواد غذایی ساخته می شود، سبب حل شدن مینای دندان و ایجاد پوسیدگی می‌شود. مواد غذایی مختلف براساس مقدار قند و قدرت چسبندگی خود به دندان‌ها اثر متفاوتی بر پوسیدگی دندان دارند. خوردن مكرر و مصرف غذاهایی كه به دندان‌ها می‌چسبند، شرایط مناسبی در اختیار باكتری‌های پوسیدگی‌زا قرار می‌دهد تا در دندان حفره تشكیل شود. مشخص شده مصرف زیاد نوشابه‌های غیرالكلی تأثیر زیادی در افزایش پوسیدگی دندان‌ها دارد،
۱- مصرف شكر سبب افزایش پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. ۲-پوسیدگی دندان‌ها با توجه به ویژگی‌های اشخاص متفاوت است. ۳- پیشرفت پوسیدگی بعد از قطع مصرف شكر كاهش می یابد. ۴- پوسیدگی حتی بدون مصرف شكر نیز انجام می‌شود. ۵- تعداد وعده‌های غذایی نیز در ایجاد پوسیدگی دندان اهمیت دارد، اخیراً مشخص شده كه فاصله زمانی بین وعده‌های غذایی نیز در ایجاد پوسیدگی دندان اهمیت دارد.غذایی كه در حدود ۱۰ درصد از آن از شكر تشكیل شده باشد، بیشتر از غذای بدون شكر پوسیدگی ایجاد می‌كند، اما افزایش میزان شكر در غذا سبب افزایش پوسیدگی نمی‌شود. تركیب قسمت غیركربوهیدراتی غذا نیز نقش مهمی در تعیین پوسیدگی دارد. به عنوان مثال ۵-۲ درصد شكر همراه با ۷۰-۵۰ درصد نشاسته پوسیدگی زیادی ایجاد می‌كند (كیك‌ها، شیرینی‌ها و...) اما درصد شكر در غذا‌های پرچرب برای ایجاد همان میزان پوسیدگی باید پنج برابر شود (خامه‌ها، سس‌ها و...)
در واقع از خانواده شیرینی‌ها، شكلات‌ها كمترین پوسیدگی را ایجاد می‌كند زیرا میزان شكر در شكلات از كارامل و تافی كمتر و چربی آن بیشتر است. جالب اینكه خود كاكائو نه تنها موجب تشدید روند تخریب دندان نمی‌شود، بلكه می‌تواند از بروز پوسیدگی دندان جلوگیری كند. اثر این ماده در جلوگیری از پوسیدگی دندان به قدری بارز است كه عده‌ای معتقدند روزی شكلات به خمیردندان و دهان شویه‌ها افزوده خواهد شد.
قسمت‌هایی از دانه كاكائو مانع از رشد باكتری استرپتوكوك مولد پلاك دندان و بروز پوسیدگی دندان می‌شود، آنها كشف كردند كه پوسته خارجی دانه كاكائو (كه در صنعت شكلات سازی به دور انداخته می‌شود) یك اثر ضدباكتری در دهان دارد و علیه تشكیل پلاك و دیگر موارد آسیب رسان مبارزه می‌كند. شكلات و كاكائو نسبت به دیگر شیرینی‌ها آسیب كمتری به دندان می‌رسانند زیرا مواد ضدباكتری در كاكائو جبران قند بالای آن را می‌كند. اما به خاطر داشته باشید حتی اگر كاكائو به كاهش پوسیدگی دندان كمك كند، حاوی مواد قندی نیز است بنابراین فراموش نكنیم كه شكلات و كاكائو غذا نیست و نباید آن را به طور مداوم مصرف كرد. از دیگر راه‌های پیشگیری از پوسیدگی استفاده از سایر قندها به جای قند و شكر (ساكاروز) است؛ موادی كه شیرین كنندگی قند را دارا هستند اما تأثیری بر مینای دندان و ایجاد پوسیدگی ندارند. از آن جمله می توان به Xylitol اشاره كرد.
همانطور كه در فرضیه پوسیدگی عنوان شد اسیدی كه توسط پلاك ایجاد می‌شود، عامل پوسیدگی دندان است. قهوه و چای شیرین شده سبب ایجاد حالت اسیدی شدید می‌شوند، اما بادام زمینی حالت اسیدی را كاهش می‌دهد، شیر گاو حاوی قند لاكتوز است. (حدود ۵۰ درصد ) شیر و شیرمخلوط با چای (بدون شكر) حالت اسیدی ضعیفی به وجود می آورند، اما خاصیت اسیدی تركیب شیر با شكلات از شكلات تنها بیشتر است. شیر حاوی مواد مغذی بی شماری بوده (كلسیم، ویتامین ب ،۲ پروتئین، چربی و...) و در كل به عنوان ماده ایجاد كننده پوسیدگی در نظر گرفته نمی‌شود. مصرف پنیر بعد از غذای شیرین شده نیز از اسیدی شدن پلاك باكتری توسط غذای شیرین جلوگیری می‌كند.

منبع : روزنامه شرق