اهدای خون را فراموش نکنیم

چندی قبل رئیس سازمان انتقال خون از هموطنان روزه دار خواست به دلیل نیاز مبرم بیماران به فرآورده های خونی در این ماه، برای اهدای خون پس از افطار به پایگاههای انتقال خون مراجعه کنند.
حسن ابوالقاسمی اظهار داشته است به دلیل اینکه در ماه مبارک رمضان مردم روزه دار هستند و ممکن است در ساعات روز نتوانند برای اهدای خون به پایگاه های انتقال خون مراجعه کنند، می توانند پس از افطار به پایگاههای انتقال خون مراجعه کنند.
ابوالقاسمی با اشاره به اینکه در شبهای قدر اهدای خون توسط شهروندان بیشتر از سایر روزهای ماه مبارک رمضان صورت می گیرد، از مردم روزه دار سراسر کشور خواست برنامه ریزی برای اهدای خون خود را به گونه ای انجام دهند که مجبور نباشند در شبهای قدر برای اهدای خون مراجعه کنند، زیرا در این شبها، تعداد زیادی از مردم برای اهدای خون مراجعه می کنند و پایگاههای انتقال خون با تراکم جمعیت مواجه است.
به گفته او، اهدای خون حرکتی انسانی است، اما هر سال به علت کاهش موارد اهدای خون در ماه مبارک رمضان، مشکلاتی به وجود می آید.
او تأکید کرده است: برخی از پایگاههای ثابت انتقال خون در ماه مبارک رمضان تا ساعت یک بامداد آماده ارایه خدمات به شهروندان هستند. ضمن آنکه واحدهای جدید خونگیری در ماه مبارک رمضان در برخی از اماکن زیارتی و مراکز پرتردد راه اندازی شده است.
در اطلاعیه سازمان انتقال خون ایران نیز آمده است؛ به دلیل عمر کوتاه فرآورده های خونی از جمله گلبول قرمز که بیش از یک هفته و پلاکت که بیش از سه روز امکان ماندگاری ندارند؛ اهدای مستمر خون تنها راه حل رفع چنین کمبودهایی است و می تواند نگرانی تأمین نیاز بیماران خاص از جمله تالاسمی، سرطانی و سایر بیماران نیازمند خون را در چنین ایامی از میان ببرد.
● نیاز به خون، همیشگی است
انتقال خون در پزشکی جنبه حیاتی دارد و تهیه خون کافی و سالم یکی ازهفت استراتژی راهبردی برای مسؤولان نظام بهداشتی کشورهای جهان در آغاز سال ۲۰۰۰ میلادی بوده است و به عنوان یک سرویس زیربنایی در نظام بهداشتی کشورها تلقی می شود.
در تمام دنیا نیاز به خون و فرآورده های آن مختص زمان خاصی نیست و این نیاز همیشه وجود دارد، از طرفی مدت نگهداری خون محدود است و حداکثر ۳۵ روز می توان خون کامل را نگهداری کرد. در مورد برخی فرآورده های خونی نیز مانند پلاکت مدت زمان نگهداری با توجه به امکانات موجود بین ۳ تا ۵ روز است، بنابراین هنوز در طبیعت هیچ جایگزینی برای خون انسان پیدا نشده که بتواند وظایف این ماده حیاتی را در بدن انسان به خوبی انجام دهد.
یکی از بهترین عباداتی که در این ماه پربرکت وجود دارد اهدای خون است، هدیه ای که می تواند حداقل جان چند انسان را نجات دهد.
در مواقع خاصی از سال مانند ماه مبارک رمضان، فصل گرما، فصل بارندگی، سرما و تعطیلات نوروز، روند اهدای خون به کندی پیش می رود، بنابراین آمار ذخیره خون کاهش می یابد و جان عده زیادی از بیماران نیازمند خون به خطر می افتد.
مدیرکل انتقال خون استان تهران چندی قبل طی اطلاعیه ای از هموطنان خواسته است با توجه به فرا رسیدن ماه مبارک رمضان به اهدای خون و نجات جان بیماران نیازمند اقدام کنند.
مصطفی جمالی تأکید کرده هم اکنون بیش از ۱۷ مرکز انتقال خون مستمر در سطح استان تهران آماده دریافت خون از اهداکنندگان هستند و هموطنان می توانند برای اهدای خون با همراه داشتن کارت شناسایی معتبر به این مراکز مراجعه نمایند.
او با اشاره به اینکه اهدای خون در ماه مبارک رمضان به سلامت شهروندان آسیبی نمی رساند افزوده است: قبل از اهدا شرایط پایه سلامتی فرد داوطلب توسط پزشک مستقر در مراکز اهدا بررسی می شود.
او یادآوری کرده است: دارا بودن حداقل وزن، پایین نبودن فشار خون، دارا بودن سن لازم، برخورداری از سلامت کامل و عدم ابتلای فرد به کم خونی در هنگام اهدا باید توسط پزشک مستقر در مرکز تأیید شود.
معاون اهداکنندگان انتقال خون استان تهران نیز معتقد است اهدای خون در ماه مبارک رمضان برای روزه داران حتی در ساعات روز هیچ گونه ضرر و خطری ندارد.
دکتر دانشفر مصرف سحری و مایعات را به مقدار کافی برای اهداکنندگان ضروری دانسته و افزوده است اهداکنندگان در ساعات اولیه روز با تأکید بر مصرف مقدار کافی سحری و مایعات می توانند خون خود را اهدا کنند. پزشکان متخصص هم به طور دایم در آن محلها حضور دارند و به دقت مراقب اهداکنندگان هستند.
به گفته وی در ماه رمضان بخصوص در روزهای اول تعداد مراجعه کنندگان و در نتیجه ذخایر خونی کاهش می یابد و این احتمال وجود دارد که در برخی از استانها این مشکل جدی تر شود، بنابراین از مردم می خواهیم در مراکز مستقر و با توجه به ساعات جدید حضور یابند و خون خود را اهدا کنند.
● فواید اهدای خون
رضا علیزاده کارشناس سازمان انتقال خون در مورد فواید اهدای خون می گوید: یکی از دلایل تأثیر اهدای خون بر سلامتی فرد اهداکننده آن است که پیش از هر بار اهدای خون سلامت فرد اهداکننده با سنجش میزان فشار خون، ضربان قلب، میزان هماتوگریت های خون (گلبولهای قرمز خون) بررسی شده و سپس اجازه اهدا به وی داده می شود بدین ترتیب بسیاری از بیماریهای فرد مانند فشار خون بالا، مشکلات خونی، ناراحتی های قلبی و... با همین آزمایشهای به ظاهر ساده اما مهم شناسایی می شود.
بنابراین زمانی که با هدف اهدای خون به دیگران مورد آزمایش قرار می گیریم ناخواسته وضعیت خود را نیز مورد بررسی قرار داده ایم.
پژوهشهای انجام شده روی ۶۵۰۰ فرد بالای ۵۰ سال که به طور مرتب خون اهدا می کردند نشان می دهد دلیل اصلی سلامت آنان بویژه مبتلا نشدن به بیماریهای قلبی، عروقی بویژه سکته قلبی، متعادل بودن میزان آهن خون این افراد است.
او می افزاید: کاهش سطح آهن خون (فریشن) با اهدای خون به اثبات رسیده است و از این قاعده با عنوان فرضیه آهن یاد می کنند، بدین معنی که کاهش و تعادل میزان آهن خون یکی از شاخصهای کنترل کننده بیماریهای قلبی- عروقی به ویژه حمله های قلبی است.
به گفته این کارشناس با هر بار اهدای خون، غلظت خون، کاهش می یابد، تعادل غلظت خون یکی دیگر از شاخصهای کنترل بیماریهای قلبی- عروقی است. از سوی دیگر پیش از هر بار اهدای خون، سلامت اهداکننده از جهت میزان فشار خون، ضربان قلب و میزان گلبولهای قرمز و دمای بدن سنجیده می شود، بدین ترتیب بسیاری از بیماریها در همان مراحل اولیه قابل شناسایی و پیشگیری است.
همچنین در زنان یائسه اهدای خون جایگزین عادت ماهیانه شده و بدین ترتیب غلظت خون، سطح آهن خون و هورمونها در حد متعادل نگاه داشته می شود. کنترل این شاخصها، مانع از ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی بویژه حملات قلبی می شود.
او یادآوری می کند: افرادی که اهدای خون را به ضرورتی در زندگی خود تبدیل کرده اند سلامتی شان را تضمین کرده اند. اگر به عادت اهدای خون، امتناع از کشیدن سیگار مصرف غذاهای کم چرب و تسلط بر اعصاب را نیز بیفزاییم، به شرایط ایده آلی از سلامت دست پیدا می کنیم.
● آداب اهدای خون
او در مورد آداب اهدای خون می گوید: پیش از اهدای خون، فرد مسؤول باید با انجام آزمایشهای لازم از سلامت اهداکننده مطمئن شود. نوشیدن آب و آب میوه پیش از اهدای خون ضروری است. نوشیدن مایعات کافی مانع از کاهش آب بدن شده و گردش خون را تسهیل می کند. خوردن چند قطعه بیسکویت یا کمی نان و پنیر باعث جلوگیری از افت ناگهانی فشار خون فرد اهداکننده در حین اهدا می شود.
بعد از اهدای خون هم لازم است حجم مایعات بدن به حد طبیعی و مناسبش بازگردد. بنابراین باید بعد از خون دادن بلافاصله آب یا مایعات دیگر نوشید و تا ۱۲ ساعت پس از اهدای خون باید از انجام حرکات ورزشی یا هر نوع فعالیت سنگین دیگر مانند دویدن، بلند کردن اشیای سنگین، بالا رفتن از پله و... پرهیز کرد.
از شستن ناحیه خون گیری شده یا تماس آن با اجسام یا حتی لباس باید پرهیز کرد. حداقل تا ۶ ساعت نیز نباید هر گونه ضربه یا فشار یا هر نوع استرس دیگری به محل خونگیری وارد شود. حتی تعویض لباس هم باید با احتیاط انجام شود. در صورت مشاهده هر گونه خون ریزی، تورم، خارش و سوزش یا تغییر رنگ محل خونگیری به پزشک یا مرکزی که خون داده اید مراجعه نمایید.
او می افزاید: اهداکننده باید حتماً این سه شرط را داشته باشد. در غیر این صورت اهدای خون برای او ممنوع است.
▪ وزن اهداکننده باید حداقل ۴۵ کیلوگرم باشد.
▪ سن فرد اهداکننده باید بین ۱۸ تا ۷۰ سال باشد
▪ اهداکننده باید از سلامت کامل جسمی و روحی برخوردار باشد
او با اشاره به این مطلب که در صورت بروز یکی از این مشکلات اهدای خون ممنوع است یادآوری می کند: اگر از هر نوع آنتی بیوتیک استفاده می کنید، حداقل تا پنج روز پس از آخرین روز مصرف دارو نباید خون داد.
افراد مبتلا به آبله مرغان تا التیام کامل جوشهای صورت و بدن نباید خون بدهند بدین ترتیب تا یک ماه پس از التیام کامل بثورات، اهدای خون ممنوع است.
▪ ابتلا به عفونتها بویژه عفونت گوش، گلو و بینی مانعی برای اهدای خون است.
▪ اگر به هر دلیل دندانها یا لثه ها بیمار بوده و یا در حال درمان هستیم نباید خون اهدا کنیم.
▪ اگر از دارو استفاده می کنیم، تا پایان دوره درمان و مصرف دارو، اهدای خون ممنوع است.
▪ تب نشانه بروز بیماری یا مشکلی در بدن است، بنابراین تا شناسایی علت بروز تب و درمان کامل، اهدای خون ممنوع است.
▪ باید به خاطر داشت افرادی که هر قسمتی از بدنشان را تاتو کرده اند نباید تا یک سال خون بدهند.

بیتا مهدوی

منبع : روزنامه قدس