عروسک های شبه بازیگر

از زمان پیدایش سینما در ایران بازیگران جوان زیادی وارد این هنر صنعت شدند که برخی از آنها با اقبال بیشتری از سوی تماشاگران مواجه شده و تبدیل به ستاره های سینما شدند و تعدادی هم به دلیل نداشتن استعداد و یا چهره و فیزیک و یا اقبال مناسب خیلی زود از عالم بازیگری خداحافظی کردند. نخستین زن و مردی که بعنوان بازیگر در اولین فیلم ناطق سینمای ایران نقش آفرینی کردند، «عبدالحسین سپنتا» و «روح انگیز سامی نژاد» بودند.
از آن زمان تاکنون بازیگران زیادی وارد سینمای ایران شدند که برخی از آنها سال ها بر پرده سینماها حکمرانی می کردند و تبدیل به ستاره های سینما شدند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بازیگرانی پا به عرصه سینما گذاشتند که برخلاف دوره های گذشته، پشتوانه آکادمیک داشتند و حتی توانستند برای بازی های حرفه ای و خوب خود در جشنواره های خارجی هم موفقیت هایی کسب کنند. بازیگرانی همچون «فریما فرجامی»، «سوسن تسلیمی»، «گلاب آدینه»، «خسرو شکیبایی»، «امین تارخ»، «فاطمه معتمدآریا»، «پرویز پرستویی»، «حمید فرخ نژاد»، «رضا کیانیان»و... از نسل افرادی بودند که جایگاه خاصی به هنر بازیگری در سینمای ایران بخشیدند.
اما چند سالی است که سینما دست به جوان گرایی زده و بیشتر کارگردانان و تهیه کنندگان سینما به دنبال حضور جوان ترها در فیلم های خود هستند. کلاس های بازیگری با رشد قارچ گونه و افزایش ظرفیت دانشکده های هنر نیز مزید بر علت شده و روز به روز بر تعداد بازیگران سینما اضافه می شود. اما غافل از اینکه آیا آنها نماینده خوبی برای پیشکسوتان خود هستند و توانایی این را دارند که موفقیت های گذشته را تکرار کنند؟! بازیگرانی که تنها به دلیل داشتن چهره مناسب وارد این حرفه شده اند و اگر نگاهی به کارنامه کاری آنها انداخته شود، متوجه سیر نزولی کارشان خواهید شد.
● کمیت بالا و افت کیفیت
«آزیتا حاجیان» بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون در این باره می گوید: «متاسفانه کمیت گسترده حضور بازیگران در سینمای ایران منجر به افت کیفیت شده است. البته حضور این بازیگران بی پشتوانه حرفه ای، به دو مشکل عمده سینمای ما از جمله مسائل اقتصادی و فرهنگی برمی گردد.» وی افزوده: «تا زمانی که مشکل اقتصادی در سینمای ایران حل نشود و توسط نهادهای مربوطه و مسئول حمایت نشود، نمی توان انتظار داشت حضور بازیگران ضابطه مند شود.
بعنوان مثال; زمانیکه مشکل اقتصادی وجود دارد، تهیه کننده به دنبال یک سرمایه گذار می گردد و یک نفر هم شرط سرمایه گذاری خود را هنرپیشه شدن خواهرزاده یا برادرزاده خود عنوان می کند و به این ترتیب ما شاهد یک ولنگاری حضور آدم ها در سینما بعنوان هنرپیشه می شویم.» حاجیان به مشکل بعدی سینمای ایران نیز اشاره می کند و اظهار می دارد: «مشکل بعدی ما مربوط به مسائل فرهنگی است. مشخص نیست ما در سینما به دنبال چه هستیم. ضوابط خاصی هم در زمینه ورود بازیگران به این عرصه وجود ندارد تا سینماگران بتوانند بر اساس آن هنرپیشه ها را انتخاب کنند.»
‌● عروسک ها بجای بازیگران
«حامد بهداد» نیز از بازیگران جوان سینماست که نسبت به وضعیت فعلی بازیگران انتقاد دارد و می گوید: «در کار بازیگر اسراری نهفته است که کارش را تبدیل به هنر می کند و متاسفانه سطح کیفی بازیگران جوان نسبت به گذشته افت قابل توجهی پیدا کرده است. بازیگر باید تحصیلات آکادمیک داشته باشد، دوره های مختلف تئاتر، سینما را بگذراند.
در زمینه فلسفه، روان شناسی، جامعه شناسی و سایر رشته های علوم انسانی آگاهی داشته باشد تا بتواند با درک درست از نقش خود، حس درست را به تماشاگر منتقل کند. اما در سینما برخی ها بجای بازیگر عروسک و مانکن هستند.» وی افزود: «در سینمای ایران مانند دنیا در هر زمان تعداد اندکی بازیگر حرفه ای و کاربلد ظهور می کنند که باید از آنها بعنوان استثنا یاد کرد. اما متاسفانه از لحاظ اقتصادی و کاری وضعیت رضایت بخشی برای آنها ایجاد نمی شود. به همین دلیل بسیاری از آنها مجبور می شوند که در فیلم هایی بازی کنند که شاید دوست نداشته باشند حتی عنوان آنها در کارنامه کاری شان ثبت شود. چرا باید این وضعیت در سینمای ما حکم فرما باشد؟ متاسفانه بازیگری که توانایی هایش ثابت شده در بدترین شرایط ممکن زندگی می کند.»
● حکایت کلاس های بازیگری
تعداد کلاس های بازیگری آنقدر زیاد شده که هر ساله تعداد زیادی بازیگر جوان از طریق همین کلاس ها وارد سینما می شوند و بسیاری از آنها به دلیل اینکه با ضابطه وارد کار نشده اند، بعد از مدتی از گردونه رقابت ها خارج شده و جای خود را به هنرپیشه دیگری مثل خود می دهند. در عین حال برخی ها معتقدند اگر این کلاس ها زیر نظر افراد مجربی اداره شود و آموزش ها اصولی باشد، بطور یقین به سطح کیفی بازیگران جوان کمک خواهد شد.
«حاجیان» در این باره به برنانیوز می گوید: «کلاس های بازیگری بستری است به منظور شناسایی کشف استعدادهای جوانان اما برای اینکه یک نفر تبدیل به بازیگر شود، کافی نیست. جوانانی که علاقه به بازیگری دارند باید علاوه بر شرکت در این کلاس ها، بر روی صدا و بیان خود کار کنند، مدتی در کنار بازیگران باتجربه و پیشکسوت آموزش ببینند، زیرا کلاس های بازیگری تنها منبع قابل اتکا برای پرورش نیروی کارآمد برای سینما نیست.» آنچه مسلم است اینکه در حال حاضر تعداد بازیگران نسبت به سایر دست اندرکاران حرفه های مختلف سینمایی بیشتر است. بسیاری از آنها نیز بعد از مدت کوتاهی تاب تحمل مشکلات و مرارت های کار بازیگری را ندارند و به دنبال حرفه دیگری می روند. در این میان تنها افرادی باقی می مانند که با پشتوانه قوی وارد این عرصه شده اند و برای پیشرفت خود از طریق مطالعه، کسب تجربه از پیشکسوتان و... تلاش می کنند.

منبع : روزنامه ابتکار