پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


پیشینه بورس در جهان


پیشینه بورس در جهان
در قرن پانزدهم میلادی , بازرگانان و صرافان بلژیکی در شهر "بورژ" در مقابل خانه مردی به نام "فن در بورزه"(واندر بورس) جمع می شدند و به داد و ستد می پرداختند.بدین ترتیب نام فعالیتی که بعدها یعنی در سال ۱۴۶۰ بازار متشکلی را شامل گشت از اسم آن مرد بلژیکی گرفته شد.سال ها بعد به دلیل وجود مشکلات مختلف استفاده از فضای باز (آب و هوا) بازرگانان و کسبه این شهر جایگاهی جدید در شهر دیگر از بلژیک به نام شهر آنورس, تاسیس کردند. اما تاریخ اولین بورس بین المللی را تنها می توان تا اوایل قرن هفدهم عقب برد یعنی زمان تاسیس سازمان بورس آمستردام.با این حال آنچه ذهنیت اولیه تشکیل چنین سازمانی را بوجود آورد, خود داستان دیگری دارد: تجار و بازرگانان راهی را می جستند تا در معاملات خود با زیان کمتری مواجه شوند, بهتین راه حل نیز , تقسیم زیان بود.آنچه در سال ۱۳۵۵ میلادی رخ داد ایجاد شرکت های سهامی عام بود که در سال ۱۶۰۲ میلادی با تاسیس شرکت هند شرقی شکل اصلی خود را پیدا نمود و بدین ترتیب اساس بازار سرمایه پایه گذاری شد.
● پیشینه بورس در ایران
بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ تاسیس گردید.این سازمان از پانزدهم بهمن ماه آن سال فعالیت خود را با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد. در پی آن شکت نفت پارس , اوراق قرضه دولتی, اسناد خزانه, اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس آباد به بورس تهران راه یافتند. اعطای معافیت های مالیاتی شرکت ها و موئسسه های پذیرفته شده در بورس در ایجاد انگیزه برای عرضه سهام آنها نقش مهمی داشته است. طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران تعداد شرکت ها و بانک ها و شرکت های بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۶.۲ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافت. همچنین ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۱۵۰ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۵۷ افزایش یافت. در سال های پس از انقلاب اسلامی و تا پیش از نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی, دگرگونی های چشمیگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادار تهران را نیز در بر گرفت. نخستین رویداد, تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن بانک های تجاری و تخصصی کشور در چارچوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و ۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند. چندی بعد و در پی آن شرکت های بیمه نیز در یکدیگر ادغام گردیدند و به مالکیت دولتی درآمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران نیز در تیر ۱۳۵۸ باعث گردید تعداد زیادی از بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند. به گونه ای که تعداد آن از ۱۰۵ شرکت و موئسسه اقتصادی در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت. بدین ترتیب در طی این سال ها بورس و اوراق بهادار دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ ادامه یافت. از سال ۱۳۶۸, در چهارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی , اجتماعی و فرهنگی تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی, مورد توجه قرار گرفت.
بر این اساس سیاست گذاران در نظر دارند بورس اوراق بهادار با انتقال پاره ای از وظایف تصدی های دولتی به بخش خصوصی, جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس اندازی پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه گذاری , در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگجیزش موثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیت های اقتصادی نقش مهم و اساسی داشته باشد. در هر حال , گرایش سیاست گذاری های کلان اقتصادی به استفاده از سازه کار بورسع افزایش چشمگیر شمار شرکت های پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در بر داشت که بر این اساس طی سال های ۱۳۶۷ تا نیمه اول سال ۱۳۸۴ به بیش از ۴۴۵ شرکت افزایش یافت. شرکت های پذیرفته شده و شرکت های فعال در بورس به دو دسته تقسیم می شوند:
۱) شرکت های تولیدی
۲) شرکت های سرمایه گذاری
شرکت های تولیدی معمولا به تولید کالای خاصی مبادرت می ورزند و در گروه صنایع فعال در بورس قرار می گیرند و در سازمان بورس با نام و کد خاص خود, مشخص می شوند. اما شرکت های سرمایه گذاری شرکت هایی هستند که به عنوان واسطه های مالی فعالیت می کنند. اینگونه شرکت ها با فعالیت تولیدی ندارند و یا فعالیت آنها به گونه ای است که با کمک های مالی از طریق خرید سهام شرکت های تولیدی و صنعتی و با مجموعه ای از آنها به تولید و سرمایه گذاری این شرکت ها مبادرت می نمایند.البته شرکت های نیز اکنون در بورس فعال هستند.
منبع : پارس تاجران


همچنین مشاهده کنید