بررسی غربالگری آنتی‌بادی‌های نامنظم و تعیین نوع آنتی‌بادی‌ها به روش ژل در بیماران تالاسمی

● سابقه و هدف
بیماران تالاسمی به علت ماهیت مزمن بیماری به تزریق خون مداوم نیاز دارند. چون در تزریق خون فقط گروه‌های خونی اصلی کنترل می‌شوند، ایجاد آنتی‌بادی علیه سایر گروه‌های خونی(آنتی‌بادی‌های نامنظم یا آلو‌آنتی‌بادی) در این بیماران می‌تواند باعث بروز واکنش‌های خونی(واکنش همولیتیک تاخیری) گردیده و عوارضـی را بـه وجود آورد. در این مطالعه، غربالگری و تایپینگ آنتی‌بادی‌های نامنظم با روش ژل بررسی شده است.
● مواد وروش‌ها
در یک مطالعه توصیفی، ۴۴۱ بیمار تالاسمی مراجعه کننده به درمانگاه بیماران تالاسمی بزرگسال تهران(ظفر) و مرکز تالاسمی قزوین مورد بررسی قرار گرفتند. فرم‌های اطلاعاتی در مورد وضعیت تزریق خون برای کلیه بیماران تکمیل گردیده و از کلیه بیماران، نمونه خون گرفته شد. قبل از انجام آزمایش‌های غربالگری به روش ژل، برای کلیه بیماران تست کومبس غیر مستقیم به روش لوله‌ای انجام شد و سپس همین تست به روش ژل بر اساس دستورالعمل استاندارد آن صورت گرفته و نتایج حاصله بر اساس فرم‌های تکمیل شده توسط بیماران با استفاده از نرم‌افزار ۵/۱۱ SPSS و آزمون آماری کای‌دو( Chi-square )، با اطمینان ۹۵ درصد مورد بررسی قرار گرفت.
● یافته‌ها
بیماران مورد بررسی شامل ۲۳۴ مرد(۱/۵۳%) و ۲۰۷ زن(۹/۴۶%) با میانگین سنی ۶/۲۲ (۲۷/۹ ± SD ) سال و از این تعداد، ۳۶۲ بیمار تالاسمی ماژور(۱/۸۲%) و ۷۹ بیمار، تالاسمی اینترمدیا(۹/۱۷%) بودند. از مجموع ۴۴۱ نمونه بررسی شده در غربالگری بیماران، ۳۹۱ بیمار(۷/۸۸%) فاقد آلوآنتی‌بادی و ۵۰ بیمار(۳/۱۱%) دارای آلو‌آنتی‌بادی بودند که در بین آنتی‌بادی‌های شناسایی شده، Anti-Kell در ۲۸ درصد و Anti-D در ۱۶ درصد و آنتی‌بادی بر علیه زیر گروه‌های دیگر Rh شامل E ، e ، C ، c و Cw در ۲۶ درصد بیشترین مقدار را تشکیل می‌دادند. در مقایسه نتایج روش ژل میکروتیوب با روش لوله‌ای، ۲۶ بیمار که با روش ژل به عنوان مورد مثبت شناسایی شده بودند، با روش لوله‌ای که در حال حاضر در ایران انجام می‌شود، نتایج منفی داشتند.
● نتیجه گیری
با توجه به شیوع آلوایمیونیزاسیون در بیماران تالاسمی که بیشتر از دو سوم آن‌ها مربوط به زیر گروه‌های Rh ، به خصوص c ، C ، E و گروه Kell می‌باشد، امروزه توصیه می‌شود در بیماری که به تازگی تشخیص تالاسمی داده شده، قبل از آغاز تزریق خون، علاوه بر ABO ، گروه‌های Rh ، Kell ، Kidd ، Duffy برای او نیز تعیین شود تا فنوتیپ گروه‌های خونی مهم بیمار را داشته باشیم. در ضمن ثابت شده، اگر در هر بار تزریق خون و آزمون‌های سازگاری(کراس‌مچ)، انتخاب کیسه خون بر اساس گروه‌های Rh و Kell و مطابق با فنوتیپ بیمار صورت پذیرد، می‌توان تا ۹۰% از بروز آلوایمیونیزاسیون کاست.

دکتر آزیتا آذرکیوان
محمدحسین احمدی
دکتر احمد قره‌باغیان
دکتر سیما ذوالفقاری انارکی
دکتر سهیلا ناسی‌زاده
دکتر مهتاب مقصودلو
دکتر عبدالمجید طولابی
پروین لطفی

منبع : فصلنامه پژوهشی خون