مثبت‌اندیش باش تا کامروا شوی

وقتی فرمان ترس از مغزش وارد چشم‌هایش شد، چشم‌های بیرون‌زده‌اش پدرش را هم به وحشت انداخت. پسر از حمله و کشتار می‌ترسید، وقتی شنید به قبیله‌ای در همان نزدیکی‌ها حمله شده است، برای چند ثانیه توان حرکت کردن نداشت. پدرش فقط یک جمله به او گفت: «نترس، اگر بترسی، ترس سراغت می‌آید.» آن موقع نفهمید پدرش چی می‌گوید. اما وقتی نوبت به خودش رسید و خواستند او را نیز مانند بقیه هم قبیله‌ای‌هایش بکشند، یک دفعه با نیرویی که هیچ قدرتی نمی‌توانست جلوی آن را بگیرد، گفت: «الان وقت مردن من نیست.» آن نیرو چه بود؟ خودش هم نمی‌دانست اما یک چیز را می‌دانست. پسر کوچولو و همسر باردارش داخل یک چاله پر از آب گیر افتاده بودند. تنها او بود که می‌توانست آنها را نجات بدهد. هنگام حمله دشمن با دست خود آنها را داخل گودال فرستاده بود. اما حالا با شروع ریزش باران هر لحظه احتمال غرق شدن آنها داخل گودال بود. الان ثانیه‌ها هم ارزش داشت. به هیچ چیز فکر نمی‌کرد جز دویدن و رسیدن به چاله و اتفاق افتاد؛ آن چیزی که اراده کرده بود...
وقتی روان‌شناسان می‌گویند افکار مثبت و منفی تاثیرات مثبت و منفی روی زندگی می‌گذارند، شاید خیلی‌ها باور نکنند اما این حقیقت دارد. بخشی از رفتارهای انسانی، ناشی از افکار ما است. وقتی می‌گویند افکار تعیین کننده سبک زندگی، احساس، وضعیت جسمی، روحیات و... است، منظور این است که انسان با افکار مثبت یا منفی وارد عمل می‌شود و به دنبال آن طبق گفته‌های دکتر پرویز رزاقی، روان‌شناس و مدرس دانشگاه، باید منتظر یکی از اتفاقات زیر باشند: «در نگرش منفی قدرت برداشت فرد از رفتار خوب و افکار خوب به حداقل می‌رسد یعنی اگر فردی با ویژگی‌های خوب در مسیرمان قرار بگیرد ذهن ما به علت افکار منفی قدرت دریافت رفتارها و شخصیت‌های خوب دیگران را ندارد. حتی می‌تواند خیرخواهی دیگران را به عنوان یک تنبیه تلقی کند. این در حالی است که در فردی با نگاه مثبت، رفتارهای خوب دیگران، بهتر نیز مشاهده می‌شود.» از دیدگاه این روان‌شناس منفی‌اندیشی موجب منفی شدن افکار و رفتار فرد و حتی ظهور رفتارهای منفی در دیگران می‌شود.»
در همین راستا ما قانونی داریم به نام قانون جذب که می‌گوید وقتی افکار مثبت پخش کنید بازخورد آن اتفاقات مثبت است و برعکس. شاید خیلی از شماها فیلم راز را دیده باشید. این فیلم خاطرات و تجربه افرادی است که با قدرت قانون جذب توانستند به خواسته‌هایشان برسند که البته طبق اظهارات این روان‌شناس رابطه علت و معلول قانون جذب ثابت نشده است. دکتر رزاقی بروز رفتارهای مثبت و منفی را ناشی از وجود نیرویی در مغز عنوان می‌کند که بسته به اینکه فرد مثبت یا منفی‌اندیش باشد این نیرو در همان جهت فعال می‌شود. چنانچه مغز به سمت افکار منفی فعال بشود نتیجه آن به‌صورت ضعیف شدن روابط اجتماعی افراد، کاهش موفقیت‌ها، ضعف روابط بین‌فردی، تعاملات اجتماعی ضعیف، گرایش کمتر افراد به فعالیت و کار ظاهر می‌شود و در نگرش مثبت برعکس این موارد.
● منفی، منفی را جذب می‌کند
طبق اظهارات دکتر رزاقی افرادی که افکار منفی دارند به سمت افکار منفی دیگران جذب می‌شوند. این در حالی است که هر چه‌قدر باور و ایمان فردی منفی‌تر باشد سقوط وی به سمت منفی‌گرایی و جذب به سمت افراد منفی‌گرا بیشتر می‌شود ولی برعکس اگر فرد منفی‌اندیشی، تجارب خوشایندی را هم از مثبت‌اندیشی داشته باشد، یا ایمان و باور منفی او عمق زیاد نداشته باشد به سمت فرد مثبت‌اندیش گرایش پیدا می‌کند.
● خارهایی که گل می‌دهند
اما اینکه مثبت‌اندیشی چه نتایجی را به دنبال دارد، دکتر رزاقی در این‌باره می‌گوید: «افرادی که افکار مثبت دارند می‌توانند، کینه را به محبت، ضعف را به قدرت، یاس را به امید و شکست را به موفقیت تبدیل کنند.» افرادی که باور مثبت دارند در مشکلات به فرصت‌ها فکر می‌کنند و در جستجوی راهکار هستند تا موفقیت به دست آورند ولی افرادی که افکار منفی دارند به جای ارایه راهکار، از هر فرصتی استفاده می‌کنند تا به مشکلات بیندیشند.
اما چگونه است که عده‌ای به سمت افکار و افراد منفی کشش بیشتری دارند و عده‌ای دیگر افکار منفی بیرونی روی آنها اثر کمتری دارد؟
دکتر رزاقی در این‌باره می‌گوید: «طبق نظریه‌ای به نام راتر، افرادی که اسناد بیرونی دارند رفتار منفی آنها تحت تاثیر عوامل خارجی و محیطی است. اینها شکست بیشتری را در زندگی تجربه می‌کنند. در حالی که افرادی با اسناد درونی، افرادی هستند که اعتماد به نفس بالا و نگرش مثبت‌تری دارند و موفق‌تر هستند. این افراد به سادگی تسلیم افکار منفی بیرونی نمی‌شوند. همچنین در بین آدم‌ها سه تیپ شخصیتی متعدد داریم: استینک، آتلانتیک و تکنیک.
در نوع استینک منفی‌گرایی بیشتر است چون به‌‌طور‌معمول ویژگی‌ شخصیتی حساس‌تری دارند، لاغرتر و زودرنج‌تر هستند. عادت به منفی یا مثبت فکر کردن، فقر فکری، القای افکار مثبت و منفی از طریق مشاهده (دیدن افکار پدر و مادر و...) تقویت رفتار از طریق خود فرد به فرض مثال با دروغ‌گویی پاسخ مثبت دریافت کرده است و حالا به صورت یک باور درونی تبدیل شده است از دیگر مواردی است که به منفی‌گرایی یک فرد دامن می‌زند.» این روان‌شناس از بین تمام موارد موثر در القای افکار مثبت و منفی، درمان تغییر افکار منفی در افرادی که از طریق ویژگی‌های شخصیتی به این باور دچار شده‌اند را سخت‌تر اظهار کرد چرا که این نوع افکار منفی در اثر زمان و تکرار ایجاد شده و به تدریج جزیی از شخصیت فرد شده است ولی با کمی صبر می‌توان ساختار این گونه رفتار را که درونی شده‌اند نیز تغییر داد.
● ساختارشکنی زمان ندارد
از دیدگاه دکتر ابوالقاسم مهری‌نژاد، روان‌شناس، عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا، ساختارشکنی افراد زمان مشخصی ندارد. برای اینکه بتوان فرد منفی‌‌اندیشی را به سمت مثبت‌اندیشی سوق داد موارد متعددی دخیل هستند. از جمله میزان هوش افراد، موقعیت اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی.
دکتر مهری‌نژاد می‌گوید: «در افراد ایده‌آل گرا و آرمان‌گرا باورهای منفی بیشتر مشاهده می‌شود چرا که تحقق آرمان‌های این قشر سخت‌تر است. بنابراین باورهای منفی سریع‌تر در آنها نفوذ می‌کند.»
به اعتقاد دکتر رزاقی، باورهای منفی در بزرگسالان در گذر زمان ریشه‌دارتر می‌شود و نیاز به درمان دارد اما در کودکان نیاز به درمان و تغییر نیست و تنها توصیه می‌شود والدین الگوهای مثبت‌اندیشی را طی شکل‌گیری مراحل شخصیتی به وی ارایه دهند.
● راهکارهای عملی از بین بردن افکار منفی
ـ پیدا کردن ردپایی از افکار منفی (در واقع جستجوی در خود تا ریشه این افکار منفی کشف شود).
ـ سوال از خویشتن (که آیا می‌شود به گونه‌ای دیگر رفتار کرد).
ـ ایجاد حداقل رفتار مثبت (در مرحله‌ اول به تغییر یک رفتار مثبت در خود اکتفا کنیم).
ـ پاداش به خود در برابر افکار و رفتار مثبت
ـ فرمان ایست (هنگامی که افکار منفی به سراغ‌مان می‌آید با تمرین ذهن و دادن فرمان ایست ذهن را از ادامه افکار منفی بازداریم).
ـ تخلیه (نوشتن یا ضبط کردن افکار منفی و سپس پاک کردن آنها، تا تمام افکار منفی برون‌ریزی شود).
ـ ایجاد احساس متفاوت بودن (من می‌توانم با دیگران تفاوت داشته باشم).
ـ استفاده از کلام‌ مثبت به جای منفی مانند «سرت شلوغ است» به جای «تحویل نمی‌گیری» و...

افسانه بهرامی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی سلامت ایرانیان