قاره فراموش شده

در حالی که امروزه بسیاری از مناطق آفریقا با مشکلات و مصایب عظیمی دست و پنجه نرم می‌کنند و همه روزه شاهد مرگ و میر هزاران نفر و به ویژه کودکان در کشورهای مختلف آن قاره بزرگ می‌باشیم، اما شاهدیم که کشورهای غربی و به ویژه رسانه‌های تأثیرگذار غربی به راحتی از کنار این مسایل می‌گذرند و حتی بسیاری از حقایق جاری در این قاره را کتمان می‌نمایند.
همه روزه شاهد انتشار اخبار و گزارش‌هایی جنجال‌برانگیز درباره ایران و عراق هستیم. اما آنچه که سخت مورد بی‌توجهی قرار گرفته، مصیبت غم‌انگیز مردم آفریقاست؛ مردی که بیش از یکصد سال است که آثار جنگ، فقر و بیماری را تحمل می‌کنند که عمده عوامل آن هم محصول عملکرد کشورهای امپراتورگونه شمال است. به رغم آرزوها و ادعاهای جاه ‌طلبانه دولت‌های غربی، مردم به ندرت به بحران‌های جاری آفریقا توجه می‌کنند و اگر هم توجهی کنند معمولاً نتیجه انتشار عکس یا تصویری از کودک گرسنه اتیوپیایی است که در تلویزیون پخش شده و احساسات برخی را جریمه‌دار می‌سازد.
اگرچه افزایش کمک و کاهش بدهکاری‌های این گونه کشورها می‌تواند مؤثر باشد اما واقعیت آن است که بخشش یک دلار بدهی از سوی دولت‌های ثروتمند با کاهش یک دلار کمک‌های انسان دوستانه آنها همراه است، چرا که افزایش این‌گونه کمک‌ها مستلزم خصوصی‌سازی و آزادسازی نظام‌های اقتصادی آنهاست.
به عنوان مثال، هم‌اکنون یک فاجعه عظیم آفریقای شرقی را گرفتار خود ساخته است؛ منطقه‌ای که هم‌اینک ۲۵/۶ میلیون نفر در آستانه مرگ می‌باشند که بارزترین آن کشورهای اتیوپی، سومالی، کنیا و جیبوتی است. «برنامه جهانی غذا» در گزارش اعلام نمود که کمک‌های خارجی در این منطقه به نحو غمباری از ۳۱۴ میلیون دلار به ۷/۲۲۵ میلیون دلار کاهش یافته است.
یکی از مهمترین کاستی‌ها در نحوه پوشش دادن به اخباری از این دست در رسانه‌های برجسته، عدم تحلیل و بررسی عمیق این موضوع است. بر پایه گزارش منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد در ۱۹ دسامبر ۲۰۰۵، میزان بیکاری در منطقه صحاری آفریقا از سال ۱۹۹۵ تاکنون ثابت باقی مانده است و از پیامدهای این مسأله می‌توان به افزایش فقر در آفریقا اشاره نمود. امروزه بیش از ۶۱ میلیون آفریقایی در گرسنگی مطلق به سر می‌برند. در سال ۲۰۰۱، در منطقه صحاری آفریقا، ۶/۴۶ درصد مردم با درآمد کمتر از یک دلار در روز زندگی می‌کردند که این رقم در اروپا و آسیای مرکزی تنها ۶/۳ درصد بود. همچنین ۶/۷۶ درصد مردم این منطقه با درآمد کمتر از دو دلار در روز به زندگی خود ادامه می‌دادند که این میزان در آسیای مرکزی و اروپا ۷/۱۹ درصد بود.
از جمله فجایع غمبار ناشی از فقر و فلاکت در این منطقه آن است که از هر هزار کودک، ۱۷۵ نفر به سن پنج سالگی نمی‌رسد در حالی که این میزان در جوامع صنعتی در سال ۲۰۰۳ تنها ۶ کودک بوده است. از جمله عوامل مؤثر در این میزان مرگ و میر هم آن است که تنها ۵۷ درصد مردم این ناحیه به آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند.
به علاوه، فقر سبب شده تا توان کودکان این منطقه در مقابله با بیماری‌هایی چون سرخک کاهش یابد. سازمان بهداشت جهانی در گزارش سال ۲۰۰۶ خود اعلام نمود که سالانه ۲۱۶ تا ۲۷۹ هزار کودک تنها به واسطه بیماری سرخک جان خود را از دست می‌دهند. مالاریا دومین عامل مرگ و میر در این ناحیه می‌باشد که همه ساله ۹۰ هزار نفر را از پای درمی‌آورد که ۷۰ درصد از این تعداد را کودکان به خود اختصاص داده است. آمارها حکایت از آن دارد که حدود ۳۰ میلیون آفریقایی به ویروس HIV و بیماری ایدز مبتلا هستند و تاکنون هم ۱۵ میلیون نفر جان خود را از دست داده‌اند. به رغم فشارهای وارده بر شرکت‌های دارویی مبنی بر کاهش قیمت داروها مرتبط با این بیماری تنها شاهدیم که پنجاه هزار نفر به آن دسترسی دارند. دیگر بیماری رایج در آفریقا جنگ‌های داخلی در اکثر کشورهاست. به عنوان مثال جمهوری دمکراتیک کنگو شاهد بدترین فاجعه انسانی پس از جنگ جهانی دوم تاکنون بوده است که در این قضایا هشت کشور آفریقا و قدرت‌های جهانی دخیل بوده‌اند. در نتیجه این جنگ است که سه میلیون نفر جان خود را از دست داده‌اند و بسیاری آواره شده‌اند. تنها درگیری‌های دارفور در غرب سودان با مرگ دویست هزار نفر و آوارگی بیش از یک میلیون نفر همراه بوده است. اما نکته تلخ و مضحک در رسانه‌های غربی، عدم توجه و نپرداختن آنها به بحران‌های ناشی از استثمار و سوءاستفاده از منابع طبیعی این قاره همچون نفت، طلا و... و بهره‌برداری ظالمانه از نیروی کار ارزان آنهاست. به منظور عملی ساختن و تداوم این استثمارشان است که هم اکنون کشورهایی چون ایالات متحده و بلژیک با حمایت از شورشیان منطقه، شرایطی را ایجاد نموده‌اند تا ساکنان این نواحی در کمال نارضایتی به عنوان بردگان آنها به استخراج منابع سرمایه‌های سرزمین خود به نفع این دولت‌ها بپردازند.

محسن داوری
دیوید مدل
منبع:www.zmagazine.net
۱- David Modal: استاد علوم سیاسی، اقتصاد و جامعه‌شناسی در دانشگاه سنکا.