مراقب جویدنی ها هم باشیم

حدود یک سال پیش بود که هشدار مسئولان و کارشناسان درباره ورود نوعی آدامس و پاستیل به کشورکه خاصیت توهم‌زایی دارد، حرف اول رسانه‌ها شد. اما این خبر به ناگاه به فراموشی سپرده شد و دیگر خبری و اثری از آن باقی نماند.
فراموش شدن این معضل در بین اخبار، به معنای وجود نداشتن این ماده نبود، چرا که هنوز هم نگرانی‌هایی درباره وجود ماده پان‌پراگ که به گفته مسئولان شبه مخدر است، وجود دارد و هنوز هم جوانان، نوجوانان و کودکان زیادی به خصوص در استان‌های شرقی کشور ناآگاهانه به سراغ آدامس‌ها و خوشبوکننده‌هایی می‌روند که بی‌آن‌که بخواهند، آنها را به نوعی گرفتار همان اثرات قرص‌های اکستازی و یا مواد مخدر می‌کند.
به گفته محمدرضا جهانی جانشین دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر، پان‌پراگ یک نوع ماده مخدر صناعی است که عوامل سودجو آن را با عنوان خوشبوکننده دهان به جوانان و نوجوانان می‌فروشند. اما حتی با این هشدار، نیز همچنان روال مصرف پان مانند گذشته در کشور ادامه پیدا کرد و به نظر هم نمی‌رسد طی این مدت برنامه‌ای اصولی برای جلوگیری از استفاده از این ماده شبه مخدر ارائه شده باشد، آن‌گونه که به گفته دکتر سعید صفاتیان مدیرکل درمان و بازپروری ستاد مبارزه با مواد مخدر، تاکنون هیچ مرکزی، تحقیقات کاملی درباره این ماده انجام نداده است.
بیان این مطلب از زبان فردی که مسئولیتی رسمی در ستاد مبارزه با مواد مخدر دارد، به معنای همان بی‌توجهی و ناچیز انگاشتن خطرات ماده‌ای است که ممکن است در آینده مشکلاتی را مانند مصرف قرص اکس به دنبال داشته باشد و البته شاید از نگاه مسئولان مرتبط تا زمانی که ماده‌ای فراگیر و خطرزا نشود، اصلاً انعکاس و اندیشیدن درباره آن منطقی به نظر نرسد.
● پان‌پراگ چیست؟
مدیرکل درمان و بازپروری ستاد مبارزه با مواد مخدر در این باره توضیح می‌دهد: پان ماده غلیظ سرخ رنگ و دست‌سازی است که از برگ درخت مخصوصی ساخته می‌شود و ترکیبی از تنباکو، آهک، ادویه‌های معطر، ساخارین، خاکستر و اسانس‌های غیرمجاز است. ضمن آن که ترکیبات دیگری نیز مانند آرسنیک، سرب و منیزیم در آن دیده می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: این ماده در قالب پودر، آدامس، پاستیل یا در بسته‌بندی‌های جذاب و رنگی حتی با طعم‌های مختلف گیاهی مانند نعنا ارائه می‌شود و به صورت مکیدنی یا جویدنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. گفته می‌شود که مصرف این ماده علاوه بر این که ویژگی‌های یک ماده مخدر از جمله سرگیجه، نداشتن تعادل و آثار تخریبی بر سیستم اعصاب به واسطه مواد تشکیل‌دهنده‌اش را به دنبال دارد اثر عقیم‌کنندگی در مردان نیز از عوارض مصرف آن است ، به نحوی که حتی دولت هند این ماده را به صورت رایگان به برخی مشاغل اختصاص می‌دهد تا به این وسیله از ازدیاد جمعیت جلوگیری کند. به هر صورت رنگ قرمز تیره آب دهان هندی‌ها که حتی تا مدت‌ها اثر آن روی زمین باقی می‌ماند، حکایت از وفور مصرف این ماده در بین هندی‌ها دارد و برای لحظاتی آنها را غرق در نشئگی و توهم می‌کند. ماده" پان‌پراگ" در کشورهای مختلف از جمله هند، پاکستان، اندونزی، مالزی، فیلیپین، چین، تایوان، کامبوج، ویتنام و لائوس با عناوین متفاوتی مانند پان، چالیا، گوتکا و نیسوار تولید می‌شود. در کشور ما نیز ماده صناعی پان‌پراگ در استان‌های مختلف به خصوص استان‌های شرقی در بین نوجوانان و جوانان با تبلیغات کاذب و با نام‌های راجا، تایتانیک، پان عربی، ویتامین، ملوان زبل، پان اسفناج، گوتکا، ناس خارجی و پان پاکستان شیوع یافتـه است. بنابراطلاعات مـوجـودآدامس‌هــای خوشبوکننـده
«پان» در حال حاضر در مرزهای شرقی کشور مشاهده و کشف شده است. ضمن آن که «پان» در بعضی دکه‌های داخل شهرهای بزرگ کشور هم دیده شده است.
دکتر هاشمی فشارکی رئیس مرکز تحقیقات کاربردی معاونت دارو و غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌گوید پان در قالب بسته‌های آدامس relax با رنگی غیر از چهار رنگ اصلی بسته‌های این آدامس در بازار وجود دارد. همچنین وی نسبت به خریداری پاستیل‌ها و سایر جویدنی‌هایی که از خارج از کشور بدون مجوز وارد می‌شود به خانواده‌ها هشدار می‌دهد. وی در ادامه عوارض مصرف این ماده در ٢ بعد جسمی و روانی گسترده است. نیکوتین موجود در این ماده از طریق دهان، جذب و باعث بدرنگ شدن دندان‌ها می‌شود و به مغز آسیب می‌رساند.
علاوه بر این ماده پان ایجادکننده سرطان دهان و حنجره است، بطوری که کشور هندوستان مقام دوم سرطان دهان را در سطح جهان دارد. ضمن آن که حداقل عوارض ایجاد شده توسط این ماده، تضعیف قدرت دفاعی سلول‌های بدن در مقابل باکتری‌ها و یا ایجاد بیماری‌های لثه است و ساخارین موجود در آن هم عامل بیماری‌های کلیه و سرطان روده بزرگ می‌باشد و عوارض گوارشی بسیاری را برای فرد ایجاد می‌کند و با مصرف این مواد بزاق دهان افزایش یافته و خروج مکرر آب دهان مصرف‌کننده، سبب ایجاد بیماری‌های عفونی مانند سل و هپاتیت می‌شود.
سروان «کوشا» مسئول پخش مطالعات اجتماعی، فرمانده انتظامی معاونت اجتماعی استان سیستان و بلوچستان به نکته مهمی اشاره می‌کند: «مهم‌ترین عارضه پان ایجاد وابستگی و اعتیاد به این ماده و تمایل فرد به استفاده از مواد مخدر قوی‌تر است، به بیان دیگر مصرف این ماده، مشوقی است برای رجوع به مواد مخدر دیگر.
از آنجایی که این ماده مخدر به صورت آدامس و شکلات وارد بازار ایران گردیده و به راحتی در مغازه‌ها خرید و فروش می‌گردد و در دسترس کودکان و نوجوانان به خصوص جوانان قرار دارد، خانواده‌ها باید نظارت بیشتری در مورد خرید و مصرف این‌گونه مواد داشته باشد. ¨

تابان علیان، کارشناس پرستاری- مرکز بهداشت و درمان دانشگاه صنعتی
منابع:
۱- سید منصور ،هاشمی فشارکی ،پان –پان پرک-ناس افغانی،دفتر تحقیقات کاربردی،معاونت غذا وداروی اصفهان
۲-www.pezeshk.us/?p=۸۷۲۲ - ۵۰k
۳- www.aftabnews.ir/vdciwzat۱za۳q.html - ۴۴k
۴- www۲.irna.ir/fa/news/view/line-۹/۸۶۱۱۰۱۵۸۳۶۱۳۰۲۱۹.htm - ۲۱k
۵- روزنامه خراسان
۶- www.dchq.ir/html/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=۷۶۳۸

منبع : مجله الکترونیکی هوم