زمین سبز، جایگزینی برای نفت

نیاز روزافزون به انرژی از یک سو و آثار مخرب ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی از سوی دیگر، سبب شده تا متخصصان در سراسر جهان به‌خصوص کشورهای توسعه‌یافته برای حفظ آسمان آبی و زمین سبز دست به تلاش‌های گسترده‌ای بزنند.
بدین معنی که با وجود تردد انبوه وسایل نقلیه در راه‌های درون شهری و برون شهری و نیز فعالیت بی‌وقفه کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی، تلاش می‌شود محیط‌زیستی سالم و عاری از آلودگی ایجاد شود.
اما چگونه می‌توان به این هدف دست یافت؟ این ایده با طرح شعار«از‌طبیعت به طبیعت» و با تولید مواد انرژی‌زا از طریق چرخه طبیعی حیات به گونه‌ای که هیچ ماده زیان‌آوری (آلاینده) به محیط زیست اضافه نشود ادامه دارد.
برای دستیابی به این هدف، دانش جدید بیوفناوری در راستای تولید مواد با عنوان محصولات بیولوژیکی در کشورهای توسعه یافته مورد توجه قرار گرفته است.
این محصولات سوخت‌ها، مواد شیمیا‌یی و حتی مواد پایه پاره‌ای از محصولات شیمیایی را شامل می‌شوند که از طریق خوراک قابل تجزیه و بازیافت هستند و با مواد واسطه‌ای موجودات ذره‌بینی و میکرواورگانیسم -که هردو آنها از طبیعت بهره‌مند می‌شوند- تامین می‌شوند.
برای مثال، محصولات و زائدات کشاورزی، خانگی، صنعتی و حتی پاره‌ای از زائدات صنایع نساجی را می‌توان از دسته منابع اولیه برای تولید سوخت‌ نام برد. از مهم‌ترین محصولات بیولوژیکی می‌توان به زیرگروه نفت بیو لوژیکی و از این زیرگروه به سوخت‌های بیولوژیکی (سوخت‌های غیرفسیلی) اشاره کرد.تعداد طرح‌های تولید نفت بیولوژیکی که توسط شرکت‌های بزرگ نفتی اجرا شده به طرز چشمگیری رو‌به‌افزایش است.
در واقع زیست توده (بیوماس) با صنایع نفت به‌صورت زیربنایی تلفیق شده است. از مزایای قابل توجه این طرح‌ها استفاده از روش‌های پیشین تصفیه و توزیع (صنعت نفت) و حفظ مسائل زیست محیطی است، چرا که این نوع محصولات قابل تجزیه هستند و دی اکسید کربنی که از مصرف این سوخت تولید‌ می‌شود بسیار کمتر از سوخت فسیلی است. علاوه براین برای تولید این نوع سوخت‌ها از محصولات و زائدات کشاورزی از جمله ذرت، چغندرقند و الیاف سلولزی استفاده می‌شود. استفاده از موادزائد به‌عنوان مواداولیه در این صنعت، خود با از بین بردن این زائدات کارکرد‌‌‌های مفیدی در حفظ محیط زیست دارد.
برای مثال یکی از شرکت‌های سوئدی موسوم به اگرواتانول، اتانول بیولوژیکی(سوخت‌های بیولوژیکی) تولید می‌کند. این شرکت برای تامین مواداولیه تولیدات‌ خود یک زمین کشاورزی برای تولید غلات در کنار کارخانه ایجاد کرده است.
شرکت‌های بزرگ نفتی مانند کانکو شل و شورون تکزاکو نیز به‌سوی تولید تجاری نفت بیولوژیکی روی‌ آورده‌اند. البته بسیاری از شرکت‌های نفتی دیگر نیز به این تجارت علاقه‌مند هستند و در این زمینه سرمایه‌گذاری‌هایی انجام داده‌اند. از سایر طرح‌های تولید محصولات بیولوژیکی می‌توان به تولید پلاستیک و اسید سیتریک بیولوژیکی نیز اشاره کرد.
حال این سؤال مطرح است که با ایجاد چنین تغییراتی در مسیر تولید سوخت و مواد شیمیایی چه تغییری در سیاست‌های بلندمدت کشورهای صاحب این فناوری رخ‌ خواهد داد؟
براساس تحقیقات مندرج در کتاب «بررسی بازار جهان بیودیزل» تا سال ۲۰۲۰، این صنعت واردعرصه جدیدی خواهد شد که با عنوان جایگزینی در صنعت خوراک و سوخت از آن یاد می‌شود که در واقع تغییر سیاستگذاری‌های دولت‌ها درخصوص خوراک و سوخت خواهد بود.
راهبرد عدم‌اتکا به نفت وارداتی، از سوی بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته در سرلوحه کار قرار گرفته است. سیاست آمریکا (بر پایه سخنرانی جورج بوش، رئیس‌جمهور) مبنی بر کاهش ۷۵ درصدی واردات نفت از خاورمیانه تا سال ۲۰۲۵ نمونه بارز این خط‌مشی است که این جز از طریق اتکا به نسل جدید سوخت‌های غیرفسیلی امکان‌پذیر نخواهد بود.
در این بین بسیاری از کشور‌های اروپایی نیز گام‌های بلندی برداشته‌اند از‌جمله کشور سوئد اعلام کرده که طی حداکثر ۱۵ سال آینده کاملا از واردات نفت بی‌نیاز خواهد بود و سوخت تمامی خودروها و وسایل نقلیه از طریق سوخت‌های بیولوژیکی تولید شده از محصولات و زائدات کشاورزی و خانگی و صنعتی تامین خواهد شد. البته در حال حاضر، بسیاری از وسایل نقلیه درون شهری و بین‌شهری این کشور با سوخت بیولوژیکی حرکت می‌کنند.
با توجه به موارد یاد شده که بیانگر برخی رویدادها برای حذف آلاینده‌ها از طریق جایگزین کردن سوخت‌های بیولوژیکی به جای فسیلی است می‌توان به سادگی حدس زد که بسیاری از آلودگی‌های زیست محیطی که ناشی از فعالیت‌های جوامع صنعتی است به طرز چشمگیری کاهش خواهد یافت. ضمن آنکه صنعت نفت و سیاست‌های آن در آینده نزدیک دستخوش تغییرات قابل ملاحظه‌ای خواهد شد که کشور ما نیز از عواقب آن بی‌نصیب نخواهد ماند می‌تواند به تغییرات قابل ملاحظه‌ای منجر شود. مثلا سقوط قیمت نفت، تمرکز بیشتر بر صنایع کشاورزی و شیمیایی و الحاق صنایع شیمیایی به صنایع نفت.
دراین میان با اقداماتی با سایر کشورها، به‌ویژه کشورهای توسعه یافته، از فناوری‌های جدید سوخت‌های بیولوژیکی می‌توان بهره‌برد. همگامی با صنایع نفت جهان از طریق احداث واحدهای الحاقی، برقراری زیربناهای صنعتی از جمله همکاری گسترده با وزارت کشاورزی، وزارت صنایع و شهرداری‌ها، تربیت نیروی متخصص و کارآمد و بر‌پایی سازمان علمی مرتبط با دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشورهای صاحب فناوری به‌منظور کسب آخرین دستاوردها و ارتباط مستقیم با واحدهای تولیدی صنعت و نفت از جمله راهکارهایی است که چنانچه مورد توجه مسئولان قرار گیرد می‌تواند دستیابی به این هدف را میسر سازد.

ترجمه- شهین غنچه

منبع : روزنامه همشهری