بازیگری در فیلم‌های موزیکال

هنگامی که به دیدن فیلم‌های موزیکال عصر کلاسیک سینما و بعد از آن به دیدن فیلمی موزیکال از عصر مدرن - شاید هم پست‌مدرن - سینما می‌نشینیم، ناخودآگاه و بدون دلیلی خاص، تفاوتی پنهان را احساس می‌کنیم؛ تفاوتی که در فن‌آوری مدرن سینما یا در صحنه‌پردازی و فیلمبرداری وجود ندارد، زیرا این تفاوت‌ها بسیار آشکار است.
هنگامی که «مرلین مونرو» را در فیلم «Gentleman Prefer Blondes» ساخته‌ی «هاوارد هاوکس» می‌بینیم او را تنها به دید یک ستاره نظاره می‌کنیم، ستاره‌یی که ما را به‌وسیله‌ی چهره و حرکات به‌شدت تکراری‌اش به دیدن فیلم دعوت می‌کند و شاید اگر میزانسن‌های متنوع فیلم وجود نداشت، ما به عنوان تماشاگر خیلی زود خسته می‌شدیم اما وقتی به تماشای بازی «نیکول کیدمن» ستاره‌ی امروز سینما در فیلم «Moulin Rouge» می‌نشینیم، به غیر از چهره‌، او به‌وسیله‌ی نوع بازی‌اش هم ما را مسحور خود می‌کند و در این مشخصه است که تفاوت بازیگری بین سینمای موزیکال کلاسیک و مدرن نمایان می‌شود.
● تفاوت بازیگری دو دوره
تفاوت بازیگری در این دو دوره‌ی گوناگون سینمای موزیکال مانند تفاوت فرمول‌های «دلسارته» (مؤلف کتابی درباره‌ی حرکات بازیگران) برای قراردادی کردن حرکات بازیگران و شیوه‌ی بازیگری «استانیسلاوسکی» است.
در قراردادهای دلسارته برای نشان دادن احساس‌ها حرکاتی تعیین‌شده‌ وجود داشت مانند شانه بالا انداختن به نشانه‌ی بی‌تفاوتی یا تنگ کردن چشم به نشانه‌ی تفکر ... و بدیهی بود که پس از انجام این حرکات قراردادی توسط بازیگران مختلف این حرکات آرام‌آرام تکراری، کلیشه‌یی و زننده می‌شد. پس از دوره‌یی که بازیگران از این شیوه استفاده می‌کردند، استانیسلاوسکی بزرگ شیوه‌ی بازیگری خود را عرضه کرد و شیوه‌یی جدید را پایه‌گذاری نمود.
در شیوه‌ی استانیسلاوسکی دیگر خبری از قراردادی بودن حرکات و رفتار نبود بلکه بحث ناتورالیستی بودن آن به میان می‌آمد؛ ناتورالیستی به معنای این‌که بازیگر باید به صورت طبیعی نقش را بازی کند به طوری که ما متوجه بازیگر بودن او نشویم و نکته‌ی آخر درست همان مطلبی است که در اغلب فیلم‌های سینمای موزیکال کلاسیک به آن عمل نمی‌شد.
«جین کلی» معروف که بازی به‌یادماندنی را در فیلم «Singing in The Rain» به نمایش می‌گذارد، جزء به جزء قوانین بازیگری از نوع دلسارته را به اجرا می‌گذارد. او برای هر حالت در بازی‌اش حرکتی قراردادی را انتخاب می‌کند و چون یک ستاره است، لبخند را در هر حالتی هم که باشد از روی لبانش برنمی‌دارد و حاضر نیست از کالبد خود خارج شود و شخصیتی متفاوت را به نمایش بگذارد که البته این خصیصه را باید به پای انتظاراتی که تماشاگران آن دوره از او داشتند هم گذاشت و مشخصاً وی دلش نمی‌خواست که برخلاف این انتظارات حرکت کند و به محبوبیت خود لطمه وارد کند اما سال‌ها بعد در فیلم ‌های«The Sound of Music» و «West Side Story» ورق برمی‌گردد و بازیگرانی که در اکتورز استودیو بازیگری را فراگرفته‌اند، وارد فیلم‌های موزیکال می‌شوند و ابعاد تازه‌یی را چون خلاقیت‌های فردی در رفتار و حرکات به نمایش می‌گذارند.
● بازیگران پست‌مدرن!
شاید «Pink Floyd: The Wall» با کارگردانی «آلن پارکر» مرزی واضح بین بازیگری در دوران کلاسیک و بعد از آن باشد. پرداخت به شخصیت «Pink» بسیار درونی و امروزی است و با رؤیاهای فانتزی و زیبای سینمای موزیکال گذشته، فاصله‌ی فراوانی دارد.
Pink با عواملی چون جنگ، نژادپرستی و مشکلات جنسی و روحی درگیر است و این عوامل حتی در ظاهر هم با نمونه‌های قدیمی خود فاصله‌ی زیادی دارد. این تغییر شخصیت و نوع خاص بازی «Bob Geldof» در نقش Pink باعث می‌شود تا مرزی به وجود آید که در این چند سال اخیر با فیلم‌هایی چون «Dream Girls»، «Chicago»،«‌Sweeney Todd‌» و موزیکال
«Moulin Rouge» نمایان‌تر شود.
اگر به بازی «جانی دپ» در آخرین فیلم «تیم برتون» توجه کنیم، جانی دپ را به عنوان دپ بازیگر نمی‌شناسیم بلکه او را «سویینی» خطاب می‌کنیم و به عنوان فردی شکست‌خورده باورش می‌کنیم. جانی دپ در مقابل جین کلی موجی از درونگرایی را ارایه می‌دهد که در بازی کلی به‌ندرت یافت می‌شود؛ درونگرایی که به کشف و خلاقیت بازیگر کمک شایانی می‌کند و به بازیگر امکان می‌دهد که همان‌طور که انسان‌ها هر کدام روحیات و رفتار خاصی را دارند، شخصیت‌های گوناگون را هم بدین گونه به نمایش بگذارد و بتواند هر کدام را به صورت مجزا و با خصوصیات خاص خود بازی کند و این نشان از انعطاف‌پذیری بازیگران امروز سینماست.
بازیگرانی چون «جیمی فاکس» و «ایوان مک گرگور» پا را از این هم فراتر می‌گذارند و با حفظ خود در قالب یک ستاره‌ی سینما و برآورده کردن انتظار تماشاگر عام، شخصیتی مستقل را هم ارایه می‌کنند.
این نوع بازی بازیگران که از جهتی موجب فاصله‌گذاری و از جهتی دیگر موجب هم‌ذات‌پنداری است را شاید بتوان بازیگری پست‌مدرن فیلم‌های موزیکال دانست که به نوعی هم خصوصیات عصر کلاسیک و هم خصوصیات عصر مدرن را داراست

سیدسعید هاشم‌زاده

منبع : سورۀ مهر