نقش عوامل غیر بنیادی در نوسان بهای نفت

نوسان بهای نفت در هفته گذشته در مورد نقشی که عوامل گوناگون در تعیین بهای نفت ایفا می کنند، گویای نکات مهمی است.
در فاصله جمعه گذشته (۳ آبان)، که نشست فوق العاده ۱۵۰ اوپک برگزار شد، و جمعه (۱۰ آبان) نوسانات بهای نفت متاثر از عواملی بود که بررسی آنها نقش عوامل بنیادی و غیر بنیادی را در نوسان بهای نفت به میزان زیادی توضیح می دهد.
روز جمعه ۳ آبان، که اوپک در نشست فوق العاده وین اعلام کرد یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز از تولید نفت خواهد کاست، بهای نفت بلافاصله کاهش یافت.
چنین واکنشی غیر منتظره بود، زیرا در صورتی که تحولات بازار نفت را بر اساس نقش عوامل بنیادی (عرضه و تقاضا) بررسی کنیم ، انتظار این بود که بهای نفت افزایش یابد. زیرا اوپک در شرایطی که فصل سرما آغاز می شود و به طور طبیعی تقاضا برای نفت و فرآورده های آن افزایش می یابد، تصمیم گرفت از تولید خود بکاهد. بر این اساس ترکیب عواملی از کاهش عرضه و افزایش تقاضا باید افزایش بهای نفت را به دنبال می آورد.
اما مرور بهای نفت در روزهای پس از تصمیم اوپک گویای روند وارونه ای است.
بهای سبد نفتی اوپک که روز قبل از نشست اوپک (۲ آبان) هر بشکه ۶۰ دلار و ۲۷ سنت داد و ستد شده بود، در روز برگزاری نشست اوپک در روز ۳ آبان (۲۴ اکتبر) با ۲ دلار و ۷۰ سنت کاهش، به هر بشکه ۵۷ دلار و ۵۷ سنت رسید.
این روند در نخستین روز شروع داد و ستد نفت در بازارهای جهانی در هفته جدید (دو شنبه ۶ آبان)، ادامه یافت و هر بشکه نفت سبد نفتی اوپک با یک دلار و ۴۹ سنت کاهش نسبت به روز کاری قبل از آن (جمعه/ ۳ آبان)، هر بشکه ۵۶ دلار و ۸ سنت مبادله شد.
روند کاهش روز بعد نیز (سه شنبه /۷ آبان) ادامه یافت. در این روز بهای هر بشکه سبد نفتی اوپک با ۹۹ سنت کاهش به هر بشکه ۵۵ دلار و ۹ سنت رسید.
این تحولات بدان معنا بود که تصمیم اوپک مبنی بر کاهش عرضه، حتی به صورت روانی، بر بازار تاثیر نداشته است.
اما روند کاهش در روز چهارشنبه (۸ آبان) متوقف شد. توقف روند کاهش بهای نفت در این روز ارتباطی با نقش آفرینی عوامل بنیادی بازار (عرضه و تقاضا) نداشت.
در این روز بهای سبد نفتی اوپک به یک باره جهش قابل ملاحظه ای را تجربه کرد و از ۵۵ دلار و ۹ سنت هر بشکه به ۵۸ دلار و ۱۳ سنت رسید که گویای افزایشی به میزان ۳ دلار و ۴ سنت در هر بشکه بود. اما چه عاملی سبب افزایش بهای سبد نفتی اوپک، وست تگزاس اینترمدیت و دیگر انواع نفت در این روز شد؟
در این روز ارزش سهام در بازارهای جهانی افزایش یافت و به دنبال آن خوشبینی نسبت به بهبود روند اقتصادی بر بازار تاثیر روانی داشت و بهای نفت را افزایش داد. داده ها نشان می دهد که بهای نفت وست تگزاس اینترمدیت نیز در این روز بیش از دو دلار افزایش یافت و به بیش از ۶۴ دلار هر بشکه رسید.
به این ترتیب افزایش بهای نفت در این روز با بنیادهای بازار ارتباطی نداشت.
روز پنج شنبه (۹ آبان) روند افزایش بهای سبد نفتی اوپک ادامه یافت و از ۵۸ دلار و ۱۳ سنت در روز قبل (۸ آبان) به ۸۹ دلار و ۹۲ سنت هر بشکه رسید که گویای یک دلار و ۷۹ سنت افزایش در هر بشکه بود.
در این روز بهای نفت پایه بورس نیویورک نیز در داد و ستدهای بازار آسیا افزایش یافت و بیش از ۷۰ دلار هر بشکه خرید و فروش شد.
اما در این روز نیز عرضه و تقاضا در نوسان بهای نفت نقشی نداشتند. در این روز عواملی مانند تصمیم آمریکا، چین و ژاپن مبنی بر کاهش نرخ های سود، بهای نفت را در بازارها بالا برد.
اما بهای نفت در ادامه معاملات روز پنجشنبه کاهش یافت و این روند در روز جمعه تشدید شد به نحوی که بهای نفت پایه بورس نیویورک در روز جمعه (۱۰ آبان) در بازار آسیا هر بشکه کمتر از ۶۵ دلار مبادله شد (بهای سبد نفتی اوپک در این روز، دوشنبه ۱۳ آبان انتشار می یابد).
یک بار دیگر عاملی بجز بنیادهای بازار در نوسان بهای نفت نقش ایفا کرد. این عامل چیزی نبود جز گزارش وزارت بازرگانی آمریکا که نشان می داد تولید ناخالص داخلی این کشور در سه ماهه سوم سال ۲۰۰۸ به میزان سه دهم درصد کاهش یافته است. این گزارش که از جمله معیارهای چگونگی عملکرد اقتصاد آمریکا است، در بازار جهانی نفت نگران کننده ارزیابی شد و به دنبال آن بهای نفت به میزان قابل ملاحظه ای کاهش یافت. دیگر عامل کاهش بهای نفت در این روز افزایش نسبی ارزش دلار بود.
به این ترتیب مرور تحولات بهای نفت در هفته ای که گذشت نشان می دهد عوامل بنیادی در تغییرات بهای نفت نقشی ایفا نکردند اما عوامل غیر بنیادی گوناگون در نوسانات بهای نفت موثر بودند.
بررسی تحولات بهای نفت در هفته گذشته همچنین گویای درستی دیدگاه مقام های اوپک است که در شرایط افزایش بهای نفت در تابستان گذشته مدعی بودند تحولات بهای نفت متاثر از عوامل بنیادی بازار نیست.
در آن زمان در حالی که ساموئل بادمن، وزیر انرژی آمریکا، و نابو تاناکا، مدیر آژانس بین المللی انرژی، مدعی بودند که نبود عرضه کافی موجب بالا رفتن قیمت ها شده است، مقام های اوپک ادعا می کردند که کاهش ارزش دلار و نفش سفته بازان است که بهای نفت را به نحو بی سابقه ای افزایش داده است.
بی تاثیر بودن تصمیم اوپک بر افزایش قیمت ها در نشست فوق العاده اوپک در روز جمعه گذشته و به عبارت دیگر واکنش وارونه بازار به رابطه میان عوامل بنیادی و نوسان قیمت های نفت، یک بار دیگر نشان می دهد که عوامل فراوانی در کنار عوامل بنیادی در تعیین بهای نفت نقش ایفا می کنند.
نوسان های بهای نفت در هفته گذشته همچنین بدان معناست که تحولات بهای نفت در بازارهای جهانی با کل تحولات اقتصادی کشورهای مصرف کننده به شدت گره خورده است.
نکته دیگر این که از میان بردن نوسان ها، همکاری چند جانبه را طلب می کند و اوپک به تنهایی نمی تواند بار ایجاد ثبات در بازار نفت را به دوش بکشد.

حشمت الله رضوی

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا