رشته های دانشگاهی /رشته های دانشکده علوم قرآنی

● موضوع این رشته تحصیلی:
توجه به قرآن و علوم قرآنی بر هر مسلمان واجب است و باید عده ای نیز به صورت تخصصی به تبیین، تدوین و تعلیم علوم قرآن و تفسیر این کتاب ارزشمند بپردازد. دانشکده علوم قرآنی وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه در سال ۱۳۶۸ به همین منظور تاسیس شدند. این دانشکده ها در حال حاضر دارای ۴ رشته علوم قرآنی، تفسیر قرآن مجید، فنون قرائت، تلاوت و کتابت قرآن مجید و تربیت معلم قرآن مجید هستند.
● رشته علوم قرآنی:
رشته علوم قرآنی از رشته های تولیدکننده ی اندیشه است زیرا به مطالعه و بررسی دانشهایی می پردازند که ذیل مباحث قرآن قرار می گیرند. مباحثی مانند تاریخ قرآن، اسباب نزول قرآن، زبان قرآن، تفسیر موضوعی و تفسیر آیات، معربات در قرآن و جدل و استدلال در قرآن که هر یک عامل آشنایی بیشتر دانشجویان با مفاهیم علوم قرآنی می گردد.
برای مثال دانشجو با شناخت زبان قرآن اعم از زبان حقیقی و زبان نمادین و مجازی می تواند درباره ی میزان انتظارات بشر از قرآن مطالعه کند و قرآن را به عنوان شریفترین، گوهری ترین و مهمترین موضوع در جامعه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی ما مورد توجه قرار دهد.
● درس های این رشته در طول تحصیل:
▪ دروس مشترک بین هر چهار رشته دانشکده علوم قرآنی:
ـ ادبیات عرب،
ـ منطق، تاریخ اسلام،
ـ تاریخ قرآن،
ـ قرائت و تجوید،
ـ کلام،
ـ تاریخ حدیث،
ـ مبانی جامعه شناسی،
ـ روانشناسی عمومی،
ـ فارسی،
ـ زبان خارجی،
ـ روش تدریس قرائت قرآن،
ـ روش تدیس مفاهیم قرآن.
▪ دروس تخصصی رشته علوم قرآن:
ـ اسباب النزول،
ـ تفسیر مقدماتی،
ـ تفسیر موضوعی،
ـ زبان قرآن،
ـ مبانی و اصول و روش تفسیر،
ـ فن ترجمه قرآن،
ـ مستشرقین و مطالعات آنان در قرآن،
ـ معربات در قرآن،
ـ تناسب آیات و سور در قرآن،
ـ جدل و استدلال در قرآن،
ـ وجوه و نظائر در قرآن،
ـ روش تحقیق فن بدیع،
ـ رابطه قرآن و سنت،
ـ نقد و بررسی مساله تحریف،
ـ فقه،
ـ کارورزی و تمرین کارآموزی قرآن- تدریس،
ـ پروژه تحقیقاتی.
● رشته تفسیر قرآن مجید:
در رشته تفسیر قرآن مجید، تفسیر مقدماتی، تفسیر موضوعی، مبانی و روشهای تفسیر، مفردات قرآن(هر کلمه در قرآن به چه معنا است و مفهوم یک کلمه در آیات مختلف چه تفاوتی دارد)، اعراب قرآن و ادبیات قرآن آموزش داده می شود.
برای مثال دانشجوی این رشته در درس تفسیر با قصص قرآن آشنا می شود و پس از چهار سال می تواند قصص قرآن را تحلیل کرده و هدف از آوردن این قصص را بیان کند.
دانشجویان رشته تفسیر با روشها و مکاتب تفسیر اعم از تفسیر عرفانی، عقلی، روایی، علمی، فلسفی و کلامی آشنا می شوند و تفسیر کلاسیک را بر اساس تقسیم بندی سده ها مطالعه کرده و به بررسی تطبیقی تفسیر معاصر می پردازند. همچنین مطالعه می کنند که قرآن به عنوان سخن و حیانی چه نقش فکری و فرهنگی در جامعه دارد و آیا آموزه های قرآنی می تواند هم از نظر ارزشی و هم روشی جامعه ما را یاری کند.
گفتنی است که رابطه ی رشته علوم قرآنی و تفسیر رابطه عموم و خصوص مطلق است. یعنی علوم قرآنی به تمام دانشهایی می پردازد که ذیل مباحث قرآن قرار می گیرند و البته یکی از این دانشها، فهم کردن قرآن یا به تعبیر دیگر تفسیر قرآن است.
▪ دروس تخصصی رشته تفسیر قرآن مجید:
ـ تفسیر مقدماتی،
ـ تفسیر موضوعی،
ـ مبانی و روشهای تفسیر،
ـ مفردات،
ـ اعراب القرآن،
ـ تفسیر آیات الاحکام،
ـ زبان قرآن،
ـ تحلیل قصص قرآن،
ـ فقه،
ـ فن ترجمه قرآن،
ـ تاریخ ترجمه قرآن و مقایسه ترجمه ها،
ـ روش تحقیق،
ـ کارورزی،
ـ پروژه تحقیقاتی.
● رشته فنون قرائت، تلاوت و کتابت قرآن مجید:
در رشته فنون قرائت، تلاوت و کتابت قرآن مجید اصول، مبانی و فنون تلاوت و کتابت قرآن مجید مطالعه و بررسی می شود. یعنی دانشجویان با تاریخ نسخه نویسی قرآن در جهان اسلام و انواع رسم الخط قرآن اعم از کوفی و سبکهای متنوع آن، نسخ و انواع متعدد آن و نستعلیق آشنا می شوند و در قرائت نیز علم تجوید، علم الحان، تاریخ قرائت ها، قرای مشهور و قرائت های آنها و احتجاج در قرائتها(چرا قاری آیه ای را به یک نحو آیه ی دیگر را به صورت دیگر می خواند) را مطالعه می کنند.
▪ دروس تخصصی رشته فنون قرائت، تلاوت و کتابت قرآن مجید:
ـ رسم الخط قرآن و تاریخ آن،
ـ تجوید عالی،
ـ وقف و ابتدا ،
ـ علم الالحان،
ـ تفسیر مقدماتی،
ـ تفسیر موضوعی،
ـ تفسیر آیات الاحکام،
ـ مفردات،
ـ فن ترجمه قرآن،
ـ فقه،
ـ روش تحقیق،
ـ تاریخ قراآت،
ـ قرا مشهور و قراآت آنها،
ـ احتجاج در قراآت،
ـ صوت و لحن عالی،
ـ کارورزی،
ـ پروژه تحقیقاتی.
● رشته تربیت معلم قرآن مجید:
تعلیم و آموزش قرآن در جهان امروز از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا بزرگترین خطری که هر اعتقاد و مکتبی را تهدید می کند، دور شدن و فراموش کردن پایه ها و اصول زیربنایی آن اعتقاد یا ایدئولوژی است و تنها راه مبارزه با این خطر نیز به گفته ی پیامبر عظیم الشان بازگشت به قرآن و اتصال به این بزرگترین و گرانبهاترین گوهر هستی است.
بی شک برای رسیدن به این مرحله باید عده ای مسوولیت خطیر آموزش و تعلیم قرآن مجید را به صورت اصولی بر عهده بگیرند. مسوولیتی که در کشور ما دانشکده های علوم قرآنی پذیرفته اند و به ترتیب و آموزش دانشجویانی می پردازند که بتوانند پس از فارغ التحصیلی اقشار مختلف جامعه را با تجوید، روخوانی، روانخوانی و مفاهیم قرآن در دو مقطع مقدماتی و عالی آشنا سازند.
این دانشجویان علاوه بر مطالعه روش تدریس قرائت و مفاهیم قرآن، دروس رشته های دبیری از قبیل اصول فلسفه آموزش و پرورش، روانشناسی تربیتی، سنجش و اندازه گیری و روشها و فنون تدریس را نیز مطالعه می کنند.
▪ دروس تخصصی رشته تربیت معلم قرآن:
ـ تحلیل قصص قرآن مجید،
ـ تفسیر آیات الحکام،
ـ مفردات،
ـ روش تحقیق،
ـ روش تدریس عالی قرائت قرآن،
ـ روش تدریس عالی مفاهیم قرآن،
ـ تفسیر مقدماتی،
ـ تفسیر موضوعی،
ـ آشنایی با مکاتب عقیدتی و سیاسی،
ـ فقه،
ـ تاریخ معاصر جهان اسلام،
ـ تاریخ آموزش وپرورش در اسلام ایران،
ـ اصول و فلسفه آموزش وپرورش،
ـ روانشناسی کودک،
ـ روانشناسی تربیتی،
ـ روشها و فنون تدریس،
ـ اصول و فنون مشاوره و راهنمایی،
ـ سنجش و اندازه گیری، تولید و کاربرد مواد آموزشی،
ـ مدیریت آموزشی،
ـ مبانی برنامه ریزی آموزش متوسطه،
ـ کارورزی،
ـ پروژه تحقیقاتی.
● توانایی های لازم:
رشته های دانشکده علوم قرآنی از جمله رشته های نیمه متمرکز است و دانشجویان باید علاوه بر موفقیت در آزمون سراسری در مصاحبه حضوری نیز شرکت کنند و در صورت موفقیت در این مرحله، در این دانشکده پذیرفته خواهند شد.
در این آزمون از افراد پذیرفته شده مصاحبه حضوری می شود تا جوانانی که به قرآن و علوم قرآنی علاقه مند بوده و با انگیزه و هدف این رشته را انتخاب کرده اند، در این مرحله پذیرفته شوند چون بدون انگیزه و علاقه لازم نمی توان در این دانشکده موفق گردید.
حافظان قرآن و جوانانی که با قرآن انس و الفتی ویژه دارند و به عربی و ادبیات عرب مسلط هستند، در این رشته موفق تر خواهند بود. همچنین دانشجویانی که از گروه ریاضی و فنی وارد این دانشکده می شوند بویژه در رشته های تفسیر و علوم قرآن موفق تر هستند چون دروس این دانشکده تلفیقی از دروس حوزه و دانشگاه است و دیپلمه های ریاضی و فنی به دلیل برخورداری از منطق ریاضی، قدرت تجزیه و تحلیل بهتری دارند.
در ضمن دانشجویان این دانشکده بویژه دانشجویان رشته فنون قرائت و تلاوت در صورتی که صوت زیبایی داشته باشند، پیشرفت بیشتری خواهند داشت.
▪ موقعیت شغلی در ایران:
تا سال ۷۶ تمامی فارغ التحصیلان این دانشکده جذب آموزش و پرورش می شدند اما در حال حاضر فارغ التحصیل این رشته در صورت داشتن توانایی و مهارت لازم می تواند در مراکز تحقیقاتی کشور مثل دایره المعارف اسلامی، دایره المعارف شیعه و مراکز دیگر فعالیت نماید. به همین منظور از سال گذشته ۳ واحد پروژه تحقیقاتی به واحدهای تخصصی دانشجویان این دانشکده اضافه شده است که چیزی شبیه به پایان نامه دانشجویان دوره کارشناسی ارشد است.
در ضمن فارغ التحصیلان می توانند به عنوان معلم قرآن در آموزش و پرورش، فرهنگسراها و مراکز سیاسی و عقیدتی نظامی و انتظامی فعالیت نمایند.

زینب پیغمبرزاده

منبع : آموزش نیوز