بررسی میزان تاثیر عصاره آبی چوبک در انگل‌ زدایی از سبزی جعفری و مقایسه آن با ماده ضد عفونی ‌کننده و پاک ‌کننده تجاری در شهر ساری

● مقدمه:
با مطالعات انجام شده درصد بالایی از آلودگی‌های انگلی آلودگی‌های انگلی روده‌ای تشکیل می‌دهند که از طریق آب، خاک و مواد غذایی به خصوص سبزیجات که منبع بالقوه انتقال این بیماری‌ها به انسان‌ها هستند منتقل می‌شوند. استفاده از سورفاکتان‌ها و مواد شیمیایی جهت شستشو و انگل‌زدایی آن از سبزی از سوی سازمان جهانی بهداشت به دلیل نفوذ در نسوج سبزی و ایجاد طعم و مزه نامناسب و حالت سمی، پیشنهاد نمی‌شود.
● هدف:
ریشه گیاه چوبک دارای ترکیبات ساپونینی می‌باشد که در کاهش کشش سطحی موثر و بر مواد شوینده شیمیایی ارجحیت دارد. از سوی دیگر ویژگی‌های همچون ارزان بودن، قابل دسترس بودن، دارای عوارض کم و طبیعی بودن این گیاه باعث شد که میزان تاثیر آن را در انگل‌زدایی از سبزی و مقایسه آن با ماده پاک‌کننده و ضدعفونی‌کننده تجاری را در شهر ساری بررسی نماییم.
● روش بررسی:
از ریشه گیاه چوبک به روش خیساندن عصاره آبی با غلظت‌های ۱۵،۱۰،۵،۱ و ۲۰‌ درصد تهیه گردید. نمونه‌های سبزی مورد آزمایش از نوع جعفری به صورت تصادفی، به مقدار ۱۰۰ گرم از اماکن و محل‌های فروش تهیه گردید. نمونه‌ها در دو زمان تاثیر صفر و ۱۵ دقیقه طبق دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت، در تماس با عصاره آبی چوبک قرار گرفته و به روش سانتریفوژ کردن اندامک‌های گیاهی میزان انگل‌زدایی هر غلظت در هر دو زمان مورد بررسی کیفی و کمی توسط لام مک مستر ۳/۰‌ میلی‌متر قرار گرفت. در این بررسی علاوه بر عصاره آبی چوبک، میزان انگل‌زدایی ماده ضدعفونی‌کننده و پاک‌کننده تجاری ۱۰ درصد در زمان صفر و ۱۵ دقیقه (استاندارد) و آب در زمان ۱۵ دقیقه نیز معین شد.
● یافته‌ها:
حداکثر انگل‌زدایی عصاره آبی چوبک و پاک‌کننده تجاری ۱۰ درصد در زمان صفر به ترتیب ۸۴ و ۹۷ عدد انگل و تخم انگل بود. همچنین حداکثر انگل‌زدایی عصاره آبی چوبک، پاک‌کننده تجاری ۱۰ درصد و آب در زمان ۱۵ دقیقه به ترتیب ۲۳۰، ۲۶ و ۶۴ عدد انگل و تخم انگل بود. در این بررسی بهترین دامنه انگل‌زدایی عصاره آبی چوبک در غلظت ۱۰ تا ۲۰ درصد و زمان ۱۵ دقیقه مشاهده گردید. از نظر کمی، بیشترین تعداد انگل و تخم انگل جداسازی شده از روی سبزی از عصاره آبی چوبک ۱۰ درصد در زمان ۱۵ دقیقه به تعداد ۲۳۰ عدد انگل و تخم انگل شامل ۲۲ عدد لارو نماتود زنده و فعال، ۱۹۷ عدد لارو زنده و ۲۰ عدد پارامسی بوده است.
● نتیجه‌گیری:
میزان انگل‌زدایی چوبک با غلظت‌های ۱۰ تا ۲۰ درصد نسبت به میزان انگل‌زدایی آب بسیار زیادتر بوده است.

محمد آزادبخت
هاجر ضیایی هزارجریبی
ذبیح اله یوسفی
بیژن شعبان خانی
علی اکبر مهرعلیان

منبع : پایگاه اطلاعات علمی