سرزمین من ترکمن صحرا

در شگفت از لبخند توام که با آفتاب طلوع می کنند
و بر نقش قالی می نشیند
در شگفتم که چگونه شانه می زنی
واین قالی را هدیه شایسته عروس می کنی
شانه را محکم بزن مادر
که هر گوشه خانه نشانی از عشق تو دارد .
یک قرن و نیم پیش درباره ترکمنان گفته شده (( با آنکه ترکمن اصالت ذاتی خود را کم و بیش از دست داده است معذالک از نگاه مغرورو نافذ و هیکل نظامی اش می توان اور را از سایر چادر نشینان و شهر نشینان آسیای میانه به خوبی تشخیص داد .
فقط ترکمن است که دارای استقلال مطلق می باشد و نوع تکلفی را تحقیر می کند او بکجانشینی و تن دادن به حکومت های وقت و اسارت قوانینی که روستائیان و یکجا نشینان را وادار به تمیکن می کنند را نیز تحقیر می نگردد (وامبری ۳۹۸)
سرکوب سالهای پس از شکست سال ۱۳۰۴ ه . ش و ممنوعیت کوچ و ممنوعیت استفاده از زبان و فرهنگ ترکمن و کوشش دستگاه های دولتی برای ایجاد روحیه بندگی و اطاعت در دهقانان ترکمن ، رکو د طولانی را در دوره های بعد در روستاها و مراکز ترکمن نشین پدید آورده و آخرین ضربه را نیز اعتیاد بر هویت و آزاد منشی او وارد ساخت .
و اینکه ترکمن از دست زمانه می نالد که سر آن دارد تا او را در جامعه بزرگ جهانی مستحیل سازد . امروز ترکمن کوچ روی آزادی نیست تا در برابر حکموت ها سرکشی کند . سرکشانشان سالهاست که در این را سر داده اند . فرزندانشان در جستجوی معاش راهی شهر های بزرگ و کوچک شده اند از کوچ های بزرگ اثری نیست چند خانوار در جستجوی چراگاه برگرد خویش می چرخند ودر تلاش معاش تک اوی های اطراف دریاچه آلاگل و گنبد را درنیمی از سال بر پا می دارند .
سرزمینی که در آن اقوام مختلف ترکمن ، ترک ، کرد ، بلوچ و فارس در کنار هم تاریخ سده های گذشته را زنده کرده اند ، برای هجوم مدرنیسم را بازمی کند و سنت های دیر پا و سخت جانی که قرن ها در مقابل تهاجم هی بیشمار مقاوت کرده اند ، در مقابل موج اقتصاد جهانی سر فرود می اورند . زمین جماعتی طلیفه سالهاست که به زیر کشت مکانیزه رفته ، برای چرای دام پروانه لازم است ، تلوزیون و اموزش و فرهنگ مسلط جامعه جهانی انک خود را بر پوشاک ، خورد و خوراک و زندگانی ترکمنان زده است . نقش قالی به خاطر عرضه به بازار ، تحت سلطه نقش قالی خراسان است و نه داستان قومی کهن ، لباس ها و شال ها و دستمال ها ساده شده و جواهرات نایاب ، تعداد معدودی جواهر ساز دست به ساختن جواهرات ترکمن می زنند .
پیر پوستین دوز روزگار پوستین های بلند ترکمنی را پشت سر گذاشته ، آخرین زین اسب ساز کهن سال تمام نمی کند .
و اسبان زیبای ترکمنی تنها در مسابقات رسمی از آخور بدر آورده با اشتیاق هوای پاک دشت های دور اجدادی را به سینه می کشند و چابک سوار ترکمن پیر ترکمن یاد اسبان وحشی گسیخنه نعل و فریاد آلامان را در ضمیر خویش مرور می کند .
و چنین است که مختومقلی پیش از همه این داستان با دهان صحرا مرثیه می خواند :
ای سرزمین محبوب من « سونگی داغی »
کمرت نقره ایست
گر دشمنت بر تو تازد
با یموت و گوگلان رویاروی خواهید شد
راههای باریک از تو می گذرد
تپه های سرخت دل آدم را باز می کند
از چشمه های سردت رمه ها می نوشند
بر تو علف هی گوناگون می روید
در هر دره ات ایلی ساکن است
دسته های کاروان از تو می گذرد
این دوران نیز خواهد گذشت
آنگاه که از کنارت ایلت کوج کرده باشد
در آن چه حالی خواهی داشت .

قربان محمد پورقاز
منابع :
ـ نسرالله کسائیان، زیبا عرشی (۱۳۷۰ ) . ترکمن های ایران . تهران : ص (۲۷ )
ـ وامبری ۳۹۸.

منبع : اولین پایگاه اطلاع رسانی دانشجویان ترکمن ایران