دولتی شدن، معضل اصلی سینما

در خانواده ای هنرمند بزرگ نشده، اما حالا خودش صاحب یک خانواده هنرمند است. کار هنری را از همان دوران خردسالی و به گفته خودش از دبستان آغاز کرده است. «داوود رشیدی» گزیده کار می کند ولی در عین حال به این مسئله اذعان دارد که آثار ضعیف هم در کارنامه اش دیده می شود. اما مبحث اصلی این گفتگو، کنش و واکنش هایی است که اخیرا درباره افزایش دستمزد بازیگران بوجود آمده و اتفاقا در هر کدام از آنها به نوعی نام «داوود رشیدی» در مقام رئیس انجمن بازیگران ایران مطرح شده است.
▪ این درست است که شما از معدود کسانی بودید که بالا رفتن دستمزد بازیگران را مثبت دانستید.؟
ـ نه! به نظر شما مگر بالا ر فتن قیمت گوشت یا تاکسی و یا هر چیز دیگر مثبت است که این یکی مثبت باشد؟ من معتقدم هنرمندان حق دارند دستمزد خوب طلب کنند و نباید مثل سه سال قبل حقوق بگیرند، اما این دستمزدها باید در حد معقول باشد.
▪ ظاهرا چندان اینطور نیست؟
ـ در این مورد بیشترین تقصیر، متوجه تهیه کنندگان است که دستمزد بالایی که ستارگان طلب می کنند را قبول می کنند. واقعا اگر تهیه کننده فکر می کند بازیگرش پول زیاد می خواهد، ندهد، کسی که چاقو زیرگلویشان نگذاشته! بیایند از آن هایی که کنار گود ایستادند استفاده کنند و آنها را پرورش دهند. مگر می شود تعیین کرد که بازیگری که قدش از یک مترو هفتاد سانتیمتر کمتر است آنقدر بگیرد و کسی که وزنش بالای ۵۰کیلوگرم آنقدر؟!
▪ اصلا این را بگویید که چطور شد شما در مقام پاسخ برآمدید؟
ـ کاری که شورای عالی تهیه کنندگان کرد خیلی غیرمنتظره بود، اینکه سخنگوی فهیم و باهوش آنها یک دفعه ماجرا را رسانه ای کرد کمی بازیگران و انجمن را شوکه کرد، ما از این متعجب شدیم که چرا نیامدند صحبت کنند، ما هم آدم هستیم اگر ببینیم راه حلی هست که نه سیخ بسوزد نه کباب حتما استقبال می کنیم.
▪ شاید تصور این بوده شما بر حسب وظیفه تان از بازیگران دفاع می کنید.
ـ درست است که ما باید از حق بازیگران دفاع کنیم، اما اصل سینما برای ما مهم تر است. ما از راهکاری استقبال می کنیم که به نفع سینماست و به ضرر بازیگران نیست.
▪ آخرش چه شد؟
ـ رئیس شواری عالی تهیه کنندگان نامه ای فرستاد و انجمن را به صحبت دعوت کرد، ما هم با کمال میل پذیرفتیم که جلسه بگذاریم ولی تاکید می کنیم که وظیفه ما دفاع از حقوق بازیگر است.
▪ اما در سینمای روز جهان مرسوم است که خود بازیگران حتی در مصاحبه هایشان مبلغ دستمزدشان را می گویند؟
ـ در سینمای جهان هیچ سقفی برای دستمزد بازیگر نیست، آنجا یک بازیگر نسبت به هنر و نبوغش قیمتی دارد، حتی آنجا خیلی از بازیگرها و ستاره های بزرگ بعلاوه دستمزد مبلغی هم بعنوان پورسانت از فروش می گیرند، وقتی هیچی مثل سینمای روز جهان نیست، همین یکی را مقایسه می کنید؟
▪ ستاره های آنجا هم با اینجا متفاوت هستند.
ـ ببینید، ستاره کسی است که اسمش باعث می شود مخاطب بیاید، در ایران هم بعضی چون خوشگل هستند، چشم های قشنگی دارند و قد و بالای خوبی دارند و البته کمی هم هنر، مردم را به سینماها می کشند.
▪ این ها با چه ضوابطی وارد شده اند؟
ـ نگویید ضوابط، این ها با روابط وارد شده اند، بعضی از تهیه کنندگان که البته تعدادشان هم زیاد نیست، پول می گیرند و نقش می دهند. نمونه اش همین کلاس های بازیگری خیلی وحشتناک است، این کلاس ها حالا شبیه دکان های کاسبی شده اند که با قول های عجیب و غریب جوان ها را گول می زنند.
▪ فکر می کنید همین ماجرا هم سینمای ما را از حد ایده آل دور کرده است؟
ـ ببینید، اگر قرار باشد با سینمای پیش از انقلاب مقایسه کنیم که نباید فراموش کنیم آن موقع هم فیلم های خوب ساخته می شد، کارگردان های متعهد و با سواد هم بودند، اما بدون تردید الان اصولی تر و علمی تر شده، آن موقع منهای بعضی کارها، بقیه سر هم بندی شده بود و یک نوع نگاه غیراصولی در آن وجود داشت.
▪ الان هم از این نوع کارها خبری هست؟
ـ فراموش نکنید که سینما یک صنعت هم هست و اگر این صنعت بازده نداشته باشد و از کمک های دولتی برخوردار نباشد، تهیه کننده اش از بین خواهد رفت، پس بپذیریم که هرازچندگاهی دیدن کارهای سطح پایین عیبی ندارد، حداقل فایده شان اینست که تماشاچی را به سینما می آورند.
▪ به چه قیمتی؟
ـ به قیمت اینکه شاید چند درصد، حتی یک درصد از این ها به سینما رفتن عادت کند، در پس این عادت، کم کم ذهن ارزیابی و تشخیص فیلم خوب از بد در مردم بروز می کند و به تدریج تبدیل به یک تماشاچی فیلم های فرهنگی شود.
▪ چه آسیبی الان متوجه سینماست که چنین فیلم هایی تولید می شود؟
ـ اول که من گفتم با تولید آنها مخالف نیستم، اما فکر می کنم اگر مسئولین کمی بزرگوارتر باشند و به تولیدکنندگان سینمای ما اعتماد کنند و متوجه شوند که آن ها هم چیزی سرشان می شود، سانسور و خط قرمزها را کمتر کنند، می شود روی سینمایی بهتر حساب باز کرد.
▪ همه چیز شد مسئولین که!
ـ البته کارگردان ها هم باید تعهدشان را عملی کنند، ولی حالا نقدهایی توسط مسئولین می شود که چندان منصفانه نیست. ظاهرا هنوز پذیرفته نشده که یک هنرمند سرباز نیست که هرچی بالاسری اش بگوید را چشم و گوش بسته عمل کند، هنرمند برای بهتر شدن ارائه هنرش به فضایی بهتر نیاز دارد.
-این وسط به معضل اصلی اشاره نکردید.
معضل اصلی دولتی شدن سینماست. مدیران نهادهای دولتی مثل معاونت سینمایی و فارابی اعمال نفوذ می کنند و آنچه به نفع خودشان هست را می پسندند و این از خلاقیت هنرمند کم می کنند.
▪ ظاهرا خودتان هم مدتی است که به جرگه مدیران پیوسته اید؟
ـ بله، یک مئسولیتی به عهده من گذاشته شد که من هم نه تنها دوست نداشتم از آن فرار کنم که اتفاقا کار صنفی و رسیدگی به بازیگران و وضعیت پیشکسوتانی که توانایی بازی کردن ندارند را دوست دارم. چون معتقدم باید به بازیگران احترام گذاشت.
▪ الان این احترام گذاشته می شود؟
ـ از طرف مردم بله، ولی مسئولین نه!
▪ تا به حال این بی محبتی ها به جایی رسیده که با خود فکر کنید به طور کلی هنر را کنار بگذارید؟
ـ اتفاقا بله، خاطرم هست یکی از مسئولین اوایل انقلاب اعتقاد داشت که بهتر است من بروم ماشین شویی کنم تا بازیگری! راستش آن موقع خیلی دلگیر شدم، چون چنین انتظاری نداشتم، خواستم به کلی از هنر دور شوم، ولی گفتم بهتر است بمانم و بجنگم و تا به او ثابت کنم که اشتباه می کند. البته شک دارم فهمیده باشد!
▪ از این خاطره های بد بگذریم بهتر است; جایی درباره ورود بی رویه بازیگران تئاتر به سینما صحبتی کرده بودید.
ـ بله، گفته بودم که عیبی ندارد. وقتی یک مرزبندی درست وجود ندارد که هنرمندان بتوانند برای گذران زندگی فقط تئاتر کار کنند و سینمایی ها فقط سینما، طبیعی است این اتفاق بیفتد، بالاخره تئاتری ها هم باید جایی برای عرضه هنرشان داشته باشند.
▪ این میان نقش تلویزیون به عنوان رسانه ملی چیست؟
ـ نقش فوق العاده تاثیرگذاری دارد. رسانه ملی در همه چیز می تواند تاثیرگذار باشد; در ترویج فرهنگ اجتماعی و هنری، همچنان که می تواند بدآموزی هم داشته باشد. به عقیده من چون تلویزیون سهل الوصول ترین رسانه است و خیلی از مردم بیشتر اوقاتشان به دیدن تلویزیون یا شنیدن رادیو می کذرد نقشش بسیار حساس و در عین حال مهم است.
▪ طبق معمول در پایان از کارهایتان بگویید.
ـ سه تله فیلم در نوبت پخش دارم و یک تله تئاتر.

سینمای ما

منبع : روزنامه ابتکار