در ستایش هرج و مرج

شاید تنها دلیلی که راه را برای نویسندگان و تحلیلگران درباره نوسانات، تغییرات و دگرگونی های بازار گوشی تلفن همراه هموار می کند، مخاطبان بی شمار و علاقه مندی هستند که هر روز بر تعداد آنان افزوده می شود.
موضوعاتی همچون خدمات پس از فروش، ضمانت نامه های تقلبی، گوشی های اصلی، گوشی های سریال اصلی، رجیستری گوشی، گوشی تقلبی و گوشی های کپی، حضور گوشی های عجیب و غریب چینی، افزایش یا کاهش مداوم قیمت گوشی ها به دلایل گوناگون همچون نوسانات ارزش ارز، نفت و طلا یا تغییر ماه های میلادی، تعطیلی کارخانجات ساخت مواد اولیه و دهها و صد ها مورد دیگر که هر کدام به تنهایی سوژه های مختلفی را به دست تحلیلگران و نویسندگان بازار گوشی می دهد.
مساله مبارزه با قاچاقچیان گوشی، تعرفه واردات و از همه جدیدتر موضوع اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده از جمله دلایلی است که مخاطبان دوست دارند بیش از پیش به آن پرداخته شود.
از این رو تلاش شده است نگاهی شتابان و گذرا به تحولات سه ساله اخیر بازار کالایی داشته باشیم که رشدی شتابان به خود گرفته است، تا جایی که با وجود کوچکی به سرعت جای دیگر وسایل الکترونیکی از قبیل تلویزیون، ضبط صوت، ویدئو و... را در فروشگاه های بزرگ و شیک وسایل الکترونیکی گرفته و روز به روز بر سلطه آن بر دیگر کالاها افزوده می شود.
● خدمات پس از فروش
خدمات پس از فروش یا "گارانتی" از جمله عباراتی است که بسیاری از ما ایرانی ها با آن احساس غریبگی می کنیم.
شاید یکی از دلایل این امر عدم انجام تعهداتی است که حتی از سوی شرکت های عرضه کننده مارک های معتبر بارها دیده شده است.از طرفی برخی با ورود عبارات جدید در فرهنگ تجارت کشور و عدم اطلاع درست مردم، آن را بازیچه ای برای کسب منفعت بیشتر می کنند و این خود یکی از اصلی ترین دلایل بی اعتمادی مردم به این عبارت است.
از این ضعف فرهنگی نیز نباید گذشت که ما ایرانی ها همواره به دنبال چانه زدن بر سر قیمت ها هستیم به همین دلیل تنها تلاش می کنیم که کالایی ارزانتر از قیمت واقعی که در بازار به گوش می رسد خریداری کنیم و همین امر باعث می شود به مسائل دیگری از جمله گارانتی یا ضمانت نامه گوشی تلفن همراه اهمیتی ندهیم. تقاضای بالا و کمبود عرضه همواره یکی از مسائلی بوده که نه تنها بر مساله فرهنگ استفاده از خدمات پس از فروش بلکه بر ارزش واقعی کالا نیز تاثیر منفی گذاشته است. موضوعی که به نظر می رسد همچنان در بازار پرتقاضای تلفن همراه سایه ای گسترده افکنده باشد.
● ضمانت نامه
ضمانت نامه یا "وارانتی" از جمله عباراتی است که در کشورهای توسعه یافته پیش از واژه گارانتی استفاده می شود و به مشترکان این اطمینان را می دهد که در صورت معیوب شدن گوشی تلفن همراه می توانند پول خود را باز پس گیرند یا این که گوشی نو و همسانی را جایگزین گوشی معیوب خود کنند. این مساله اگر چه جزو یکی از تعهدات شرکت های معتبر عرضه کننده کالاهای ساخت خارج است، اما در کشور ما هیچ معنا و مفهومی ندارد و بیشتر به یک لطیفه خنده دار شبیه است.البته هر ایرانی امیدوار است که این گونه عبارات که در واقع مشوقی برای خرید محصولات شرکت ها است، روزی در کشور ما نیز به تحقق بپیوند اما به نظر می رسد فاصله زیادی بین ما و تحقق آن وجود دارد.
● گوشی های اصلی
در بازار تلفن همراه همواره با گوشی هایی مواجه می شویم که قیمت آنها برای هر متقاضی جدی خرید گوشی های مدل بالا و به اصطلاح مد روز شوکه کننده است.
اگر یک هواپیمای اختصاصی داشته باشیم که بین ایران و برخی از کشورهای اتحادیه اروپا در رفت و آمد باشد و از طرفی آخرین اطلاعات را در مورد تولیدات یک برند معتبر و معروف در اختیار داشته باشیم و بعد از آن وارد بازار تلفن همراه در تهران شویم چه چیز ما را شگفتزده می کند؟ دیدن جدید ترین گوشی تلفن همراه جهان، آن هم با قیمتی کمتر از قیمت جهانی آن در بسیاری از بازارهای اروپا.
فراموش نشود که در کارخانجات شرکت های معتبر، هر گوشی برای کشور خاصی و با قیمت مشخصی تولید و روانه آن کشور می شود.
برخی معتقدند که باید بلافاصله چنین گوشی هایی را خرید و برخی دیگر تاکید می کنند که دوستدارن تلفن همراه از خرید چنین گوشی های بپرهیزند.
مخالفان، چنین گوشی هایی را تقلبی می دانند، البته بیراه هم نگفته اند چرا که این گوشی ها در کارخانجات زیرزمینی ساخته می شوند، تنها شبیه آخرین مدل های برند مورد علاقه شما هستند و غالبا کیفیت به مراتب پایین تری دارند.
این نوع گوشی ها طرفداران خاص خود را در بازار دارند، چرا که در این مدت نه تنها تعداد آنان از پشت ویترین های فروشگاه های تلفن همراه کم نشده بلکه هر روز بر تعداد آنان افزوده می شود.برخی از فروشندگان معتقدند هموارهخریدارانی هستند که تمایل دارند گوشی هایی در دست بگیرند که دیگران گمان کنند جدید ترین و گران قیمت ترین گوشی هاست!
● رجیستری گوشی
واژه رجیستری شاید یکی از جمله کلماتی باشد که همه دارندگان تلفن همراه خیلی زود و در زمان اجرای این طرح با آن آشنا شدند.
قطع ناگهانی گوشی های برخی از مشترکان تلفن همراه تنها چند روز پس از اجرای این قانون و سرازیر شدن سیل عظیمی از دارندگان چنین گوشی هایی به تعمیرگاه های زیرزمینی بازار تلفن همراه تهران، به این دلیل که بی اطلاع گوشی قاچاقی خریداری کرده اند که شماره سریال آنها در هیچ یک از شبکه های مخابراتی کشور ثبت نشده است، از جمله دلایلی بود که خیلی زود مشتریان تلفن همراه را با عبارت رجیستری گوشی آشنا کرد. در زمان اجرای این طرح، قاچاقچیان با استفاده از جدید ترین دستگاه ها و نرم افزارها سریال گوشی های قاچاق را با یک شماره سریال فعال در شبکه مخابراتی تغییر می دادند، گوشی های خود را با کمال اطمینان وارد بازار می کردند و به بهانه این که گوشی های آنان سریال اصلی است، آن ها را گران تر از همیشه به مشتریانی که تنها نگران قطع شدن گوشی های خود بودند، می فروختند.
از سوی دیگر به این جهت که شرکت مخابرات برای ثبت شماره سریال هر گوشی باید کدی ۱۵ رقمی را ثبت می کرد، گوشی های وارد کنندگان معتبر روزها و یا هفته ها باید در گمرک می ماند تا به ثبت می رسید. این روند نه تنها باعث افزایش قاچاق تلفن همراه شد بلکه در عرضه گوشی های قانونی نیز خلل ایجاد کرد. البته مبارزه ناگهانی دولت با قاچاقچیان گوشی تلفن همراه آن هم با توصل به قانون رجیستری گوشی که بی شک تنها به مشترکان تلفن همراه و واردکنندگان قانونی گوشی لطمه زد، پس از مشاهده چنین شکستی متوقف شد.
● گوشی های همه کاره اما نامرغوب
تقاضای گسترده برای خرید گوشی های تلفن همراه با وجود حدود ۴۰میلیون مشترک در کشور هر واردکننده ای را وسوسه می کرد که محصولی را وارد کشور کند که باب سلیقه مردم باشد. فروشندگان گوشی در بازار تهران معتقدند که بسیاری از مشتریان تلفن همراه بیشتر به دنبال گوشی های ارزان قیمت و در عین حال زیبا، دارای صفحه نمایشی بزرگ با امکانات متعدد و صدایی به اندازه یک پخش کننده موسیقی قوی هستند، از این رو گوشی هایی که دارای این ویژگی ها باشند، کمتر پشت ویترین فروشگاه ها می مانند.
شاید تنها دلیل ورود گوشی های چینی همه کاره به کشور این رویکرد ها نباشد، اما از جمله دلایلی که به فروش هر چه بیشتر این گوشی ها در کشور کمک کرد، وجود چنین ویژگی هایی در کنار پخش تصاویر تلویزیونی و دو سیم کارته بودن برخی از گوشی های این چنینی بود.این گوشی ها قیمت بسیار ناچیزی نسبت به مدل های همسان برند های معروف جهان دارند که این مساله به تنهایی هر مشتری را ترقیب می کند که برای یک بارهم که شده ریسک خرید چنین گوشی را به خود بدهد.
حتی انعکاس اظهارنظرهای متعدد کارشناسان و صاحب نظران عرصه تلفن همراه در کشور هم که بارها عنوان کردند استفاده از چنین گوشی های بی نام و نشانی به دلیل نامعلوم بودن استانداردهای تولید، می تواند برای سلامت انسان خطرساز باشد، نتوانست مانع خرید انبوه چنین گوشی هایی شود.با وجودی که به دلیل کیفیت مواد به کار رفته در این گوشی ها، اکثر آنان به سرعت معیوب می شوند و در طول یک سال گذشته گوشی های این چنینی امتحان خود را پس داده اند، اما همچنان افراد مشتاقی هستند که مبادرت به خرید چنین گوشی هایی می کنند.
یکی از دارندگان گوشی های متفرقه معتقد است آغاز به کار غرفه هایی در بازار تلفن همراه فقط برای فروش لوازم جانبی و قطعات چنین گوشی هایی از جمله مدارکی است که نشانگر افزایش روز افزون دارندگان چنین گوشی هایی در کشور است.
● نوسان قیمت به هر بهانه ای
اگر در طول یک ماه چند بار به بازار تلفن همراه سری زده باشید و تنها یک گوشی پرطرفدار را نشانه کرده باشید، خیلی زود متوجه می شوید که گوشی مورد علاقه تان در هر روز یک قیمتی دارد، یک هفته قیمت آن افزایش می یابد و هفته دیگر با افت قیمت مواجه می شود. البته در بین قاب های گوشی مورد علاقه تان نیز تفاوت قیمت احساس می کنید، به طوری که مثلا مدتی رنگ سیاه گران تر می شود و پس از اندک مدتی رنگ دیگری افزایش قیمت می یابد.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که دلالان بازار گوشی تلفن همراه هستند که بازار قیمت تلفن همراه را در دست گرفته اند، البته برخی نیز تغییرات اقتصاد جهانی، از جمله نوسان در ارزش دلار، نفت و طلا را بهانه می کنند و برخی به نکته جالب تری از جمله تعطیلی برخی از کارخانجات تولید کننده به بهانه شروع تعطیلات رسمی میلادی یا قرق شدن ناگهانی کشتی دارای یک محموله بزرگ گوشی دراقیانوس اشاره دارند.
برخی دیگر از کارشناسان نیز علاقه دیرینه مردم به خرید گوشی های ارزان قیمت را از جمله دلایل اعلام قیمت های غیر واقعی از سوی فروشندگان می دانند.
به هر صورت، نوسان در بازار تلفن همراه و لوازم جانبی آن چنان غیر منتظره و غیرقابل پیش بینی است که کمتر بازرگانی بدون اطلاع از پشت پرده تحولات چنین بازار پر آشوبی، ریسک حضور و رقابت را می پذیرد، چرا که به گواه بسیاری از عمده فروشان چنین فردی به سرعت و کمتر از چند روز با خسارت های چند صدمیلیونی مواجه می شود.
● مالیات بر ارزش افزوده
اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده که در آغاز به سوژه داغ رسانه ای در کشور تبدیل شد، مخالفان بی شماری در اتحادیه های صنوف مختلف کشور پیدا کرد و به سرعت در بازار خرید و فروش کالا در تهران تاثیر گذاشت. گوشی تلفن همراه نیز از جمله کالاهایی بود که به سرعت تحت تاثیر این قانون قرار گرفت.
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات چند مرحله ای است که در مراحل مختلف زنجیره واردات، تولید و توزیع براساس درصدی از ارزش افزوده کالاهای فروخته شده یا خدمات ارائه شده در هر مرحله اخذ می شود. ولی مالیات پرداختی در هر مرحله از زنجیره واردات-تولید-توزیع به عنصر مرحله بعدی زنجیره انتقال می یابد تا نهایتاً توسط مصرف کننده نهایی پرداخت شود. مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که کلیه عرضه کنندگان کالاها و خدمات، مؤدیان این نظام مالیاتی، باید علاوه بر بهای کالا یا خدمت عرضه شده، به صورت درصدی از بهای فروش کالاها یا خدمات، در زمان فروش از خریداران اخذ و به صورت دوره ای یا فصلی به سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند .هرگونه مالیات بر ارزش افزوده پرداخت شده در زمان خرید توسط مؤدیان اعم از واردکنندگان، تولیدکنندگان، توزیع کنندگان و صادرکنندگان که در این نظام مالیاتی به عنوان عامل وصول و نه پرداخت کننده مالیات محسوب می شوند، طلب ایشان از دولت محسوب شده و به صورت فصلی با سازمان امور مالیاتی تسویه می شود. تسویه مطالبات مؤدیان بابت مالیات های پرداختی آنها در زمان خرید، یا از طریق کسر از مطالبات دریافتی از خریداران و یا از طریق استرداد توسط سازمان امور مالیاتی کشور به ایشان صورت می پذیرد.
اگر چه این قانون با گذشت مدتی بلافاصله از سوی دولت به مدت یک سال متوقف شد، اما همچنان تاثیر صعودی که بر قیمت های انواع گوشی های تلفن همراه نهاده است، در بازار دیده می شود. بسیاری از فروشندگان تلفن همراه به بهانه پرداخت مالیات سه درصدی بر ارزش گوشی های خود تا بیش از پنج درصد افزودند و البته مشتریان نیز مثل همیشه به فروشگاههایی رفتند که به ظاهر منصف تر از دیگر فروشندگان بودند.

نویسنده: لیلا نظامی

منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات