پنجشنبه, ۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 25 April, 2024
مجله ویستا
ورود قانونی به حریم های فردی
پس از انتقال قدرت از قبایل به نهاد تمرکزی به نام «دولت» شاید یکی از وظایف اصلی حکومت تأمین آزادی های فردی است که با وضع قوانین و مقررات مناسب مانع تعرض دیگران به حقوق و آزادی های شخصی می شود.
در اصل ۲۲ قانون اساسی آمده است: «حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند.»
عبارت آخر اصل ۲۲ حکایت از جواز تعرض به آزادی های فردی دارد اما نه خودسرانه بلکه در چارچوب قانون و تعریف شده.
قانونگذار برای تعرض قانونی به حریم خصوصی اشخاص (حقیقی یا حقوقی) ضوابطی را تعیین کرده است که به اختصار به آنها می پردازیم.
۱) تفتیش و بازرسی منازل و اماکن و اوراق و نوشته های اشخاص.
بازرسی از منزل یا محل کسب و سایر اماکن مشابه و نیز اشیایی که در اختیار انسان ها قرار می گیرد هنگامی قانونی و مشروع است که به موجب دلایل کافی ظن قوی به کشف متهم یا اسباب و آلات و دلایل جرم در آن محل وجود داشته باشد آن هم به حکم قاضی و با رعایت قانون.
از این رو هرگونه تعرض به این اماکن حتی با وجود دلایل جرم اسباب و آلات مجرمانه چنانچه بدون رعایت و ترتیبات و تشریفات قانونی باشد و یا بدون حکم قاضی، عملی است مجرمانه و بر خلاف اصل ۲۲ قانون اساسی.
۲) اگر بازرسی با حقوق اشخاص در تزاحم باشد در صورتی مجاز است که از حقوق آنها مهم تر باشد.
۳) بازرسی در حضور صاحب خانه یا متصرف قانونی با حضور ارشد حاضرین منزل به عمل می آید و نیز بازرسی سایر اماکن در صورت امکان باید با حضور صاحب یا متصدی آن مکان انجام شود.
۴) اگر در محل بازرسی هیچ یک از اشخاص گفته شده حاضر نباشند و از طرفی بازرسی نیز فوریت داشته باشد قاضی می تواند با قید فوریت امر در برگ صورت جلسه و به صورت مکتوب دستور باز کردن محل را بدهد.
۵) بازرسی از منزل در روز به عمل می آید و اگر ضرورت ایجاب کند در شب صورت خواهد گرفت، در عین حال قاضی دستور دهنده مکلف است علت ضرورت را بصورت کتبی در صورت جلسه بیاورد.
درخصوص حفظ حرمت نوشته ها و نامه ها و مکالمات تلفنی اشخاص اصل ۲۵ قانون اساسی می گوید: «بازرسی و نرساندن نامه ها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی و تلکس، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراق سمع و هرگونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون».
۱) از اوراق و نوشته ها و سایر اشیای متعلق به متهم فقط آنچه که مربوط به جرم ارتکابی است قابل بررسی است و قاضی باید در مورد سایر نوشته ها و اشیای متعلق به متهم با نهایت احتیاط رفتار کند به نحوی که مضمون و محتوای آنها برای هیچ کس افشا نشود.
۲) در مواردی که ملاحظه و بازرسی نامه های پستی، مراسلات مخابراتی، صوتی و تصویری مربوط به متهم برای کشف جرم لازم باشد قاضی به ادارات ذیربط اطلاع می دهد تا آن اشیاء را توقیف کند و نزد او بفرستند و بعد از وصول آن را در حضور متهم ارائه کرده و مراتب را در صورتجلسه قید می کند و پس از امضای متهم، آن را در پرونده ضبط می کند و چنانچه ضبط آن ضرورت نداشته باشد به صاحب آن برگرداند.
۳) کنترل تلفن اشخاص جز در مواردی که به امنیت کشور مربوط است و یا برای احقاق حق اشخاص به نظر قاضی ضروری تشخیص داده شود غیر قانونی و ممنوع است و اگر مستخدمین و مأمورین دولتی در غیر مواردی که قانون اجازه داده مراسلات یا مخابرات یا مکالمات تلفنی را مفتوح، توقیف، معدوم، بازرسی، ضبط یا استراق سمع کنند یا بدون اجازه صاحب آن مطالب مربوط به آن را افشا کنند به حبس از یک تا سه سال و یا جزای نقدی از شش تا هجده میلیون ریال محکوم خواهند شد.
اصل ۳۲ قانون اساسی می گوید: «هیچ کس را نمی توان دستگیر کرد مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین می کند. در صورت بازداشت، موضوع اتهام باید با ذکر دلایل بلافاصله کتباً به متهم ابلاغ و تفهیم شود و حداکثر ظرف ۲۴ ساعت پرونده مقدماتی به مراجع صالحه قضایی ارسال و مقدمات محاکمه در اسرع وقت فراهم شود. متخلف از این اصل طبق قانون مجازات می شود.»
۱) مقام قضایی نباید کسی را احضار یا جلب کند مگر آنکه دلایل کافی برای احضار یا جلب موجود باشد.
۲) قبل از احضار نمی توان کسی را جلب کرد مگر آنکه متهم مرتکب جرمی شود که مجازات آن قصاص، اعدام یا قطع عضو باشد و یا اینکه متهم فاقد شغل یا محل اقامت معین بوده و اقدامات قاضی برای دستیابی به متهم به نتیجه نرسیده باشد.
۳) احضار اشخاص با احضارنامه به عمل می آید. احضارنامه در دو نسخه برای متهم فرستاده می شود، یک نسخه از متهم گرفته و نسخه دیگر را امضا کرده و به مأمور احضار رد می کند. در احضار نامه، اسم و شهرت احضار شونده و تاریخ و علت احضار و محل حضور و نتیجه عدم حضور باید آورده شود. البته اگر قاضی تشخیص دهد که علت احضار و نتیجه عدم حضور قید نشود این موضوعات در احضاریه قید نخواهد شد.
۴) اگر احضار شونده سواد نداشته باشد مفاد احضاریه در حضور دو نفر شاهد به او ابلاغ می شود چنانچه ابلاغ احضاریه به علت معلوم نبودن محل اقامت متهم ممکن نشود و از راه دیگری نیز نتوان احضاریه را به او ابلاغ کرد با تعیین وقت متهم یک نوبت از طریق یکی از روزنامه های کثیرالانتشار یا محلی احضار می شود و در صورت عدم حضور قاضی با رعایت قوانین مربوط پرونده را رسیدگی خواهد کرد.
۵) متهم موظف است در موعد مقرر نزد مقام قضایی حضور یابد و اگر نتواند حاضر شود باید عذر موجه خود را اعلام کند. عذرهای زیر موجه محسوب می شوند:
- نرسیدن احضارنامه یا دیر رسیدن آن به گونه ای که مانع از حضور متهم در وقت مقرر شود.
- بیماری که مانع از حرکت متهم شود.
- فوت همسر یا یکی از بستگان تا درجه سوم از طبقه دوم یعنی: پدر یا مادر یا اولاد یا نوه، یا پدربزرگ یا مادربزرگ، برادر یا خواهر یا فرزندان برادر و خواهر. این اشخاص بستگان نسبی هستند به همین ترتیب فوت بستگان سببی زن یا شوهر عذر موجه محسوب می شود مانند فوت پدر زن یا پدر شوهر.
- دچار حوادث مهم شدن مثل آتش سوزی.
- عدم امکان تردد به واسطه حوادث طبیعی مثل سیل یا امراض مسری مثل وبا، سارس، طاعون و.///
- در بازداشت یا توقیف بودن متهم.
۶) از این رو اگر متهم پس از ابلاغ احضاریه، حاضر نشود و گواهی عدم امکان حضور هم نفرستد به دستور قاضی جلب خواهد شد.
۷) جلب متهم با برگ جلب به عمل می آید. برگ جلب مفادش مانند مفاد احضاریه است و باید به متهم ابلاغ شود.
۸) مأمور جلب پس از ابلاغ برگ جلب از متهم دعوت می کند تا با او نزد قاضی بروند. اگر متهم امتناع کرد او را جلب و تحت الحفظ به مرجع قضایی تسلیم خواهد کرد. اشخاصی که در امتناع به متهم کمک کنند تحت تعقیب قرار می گیرند.
۹) جلب متهم به استثنای موارد فوری باید در روز به عمل آید.
۱۰) اگر متهم غایب باشد برگ جلب در اختیار مأمورین قرار می گیرد تا هر جا که متهم را یافتند جلب و تحویل مقام قضایی کنند.
۱۱) در صورت ضرورت قاضی می تواند برگ جلب را در اختیار شاکی قرار دهد تا به معرفی او مأمورین متهم را جلب کنند.
۱۲) مأمورین باید متهم جلب شده را بلافاصله تحویل مقام قضایی دهند و در صورتی می توانند او را بازداشت کنند که بیم تبانی یا فرار او و محو آثار جرم باشد ولی در هر صورت حق نگهداری او را بیش از ۲۴ ساعت بدون اجازه مقام قضایی ندارند.
۱۳) اگر شخص احضار شده به علت بیماری نتواند نزد قاضی حاضر شود در صورت اهمیت و فوری بودن امر، قاضی نزد او رفته و بازجویی لازم را به عمل می آورد و یا قاضی منتظر بهبود حال او خواهد شد.
۱۴) به محض حضور متهم، قاضی باید تحقیقات را آغاز کند و در صورت عدم امکان حداکثر ظرف ۲۴ ساعت از او تحقیق به عمل آورد. در غیر این صورت عمل او بازداشت غیرقانونی محسوب و به انفصال دائم از سمت قضایی و محرومیت از مشاغل دولتی به مدت پنج سال محکوم خواهد شد.
۱۵) پس از حضور متهم نزد قاضی، ابتدا از مشخصات کامل و نشانی او سؤال می شود و سپس قاضی به او تفهیم می کند که مواظب اظهارات خودش باشد زیرا پاسخ هایی که می دهد علیه او بکار گرفته خواهند شد و بعد از آن اتهام و دلایل آن به صورت صریح و روشن به متهم تفهیم می شود.
۱۶) اگر متهم از دادن پاسخ امتناع کرد خودداری او در برگ بازجویی نوشته می شود. متهم حق دارد یک نفر وکیل دادگستری به همراه خود داشته باشد.
وکیل متهم بدون دخالت در امر تحقیقات مطالبی را که برای کشف حقایق و دفاع از متهم یا اجرای قوانین ضروری است به قاضی اعلام می کند. حرف های وکیل باید در صورتجلسه آورده شود. البته در جرایمی که جنبه محرمانه داشته یا حضور غیر متهم به تشخیص قاضی موجب فساد شود و نیز در جرایم علیه امنیت کشور حضور وکیل موکول به اجازه قاضی است.پس از انتقال قدرت از قبایل به نهاد تمرکزی به نام «دولت» شاید یکی از وظایف اصلی حکومت تأمین آزادی های فردی است که با وضع قوانین و مقررات مناسب مانع تعرض دیگران به حقوق و آزادی های شخصی می شود.
در اصل ۲۲ قانون اساسی آمده است: «حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند.»
عبارت آخر اصل ۲۲ حکایت از جواز تعرض به آزادی های فردی دارد اما نه خودسرانه بلکه در چارچوب قانون و تعریف شده.
قانونگذار برای تعرض قانونی به حریم خصوصی اشخاص (حقیقی یا حقوقی) ضوابطی را تعیین کرده است که به اختصار به آنها می پردازیم.
۱) تفتیش و بازرسی منازل و اماکن و اوراق و نوشته های اشخاص.
بازرسی از منزل یا محل کسب و سایر اماکن مشابه و نیز اشیایی که در اختیار انسان ها قرار می گیرد هنگامی قانونی و مشروع است که به موجب دلایل کافی ظن قوی به کشف متهم یا اسباب و آلات و دلایل جرم در آن محل وجود داشته باشد آن هم به حکم قاضی و با رعایت قانون.
از این رو هرگونه تعرض به این اماکن حتی با وجود دلایل جرم اسباب و آلات مجرمانه چنانچه بدون رعایت و ترتیبات و تشریفات قانونی باشد و یا بدون حکم قاضی، عملی است مجرمانه و بر خلاف اصل ۲۲ قانون اساسی.
۲) اگر بازرسی با حقوق اشخاص در تزاحم باشد در صورتی مجاز است که از حقوق آنها مهم تر باشد.
۳) بازرسی در حضور صاحب خانه یا متصرف قانونی با حضور ارشد حاضرین منزل به عمل می آید و نیز بازرسی سایر اماکن در صورت امکان باید با حضور صاحب یا متصدی آن مکان انجام شود.
۴) اگر در محل بازرسی هیچ یک از اشخاص گفته شده حاضر نباشند و از طرفی بازرسی نیز فوریت داشته باشد قاضی می تواند با قید فوریت امر در برگ صورت جلسه و به صورت مکتوب دستور باز کردن محل را بدهد.
۵) بازرسی از منزل در روز به عمل می آید و اگر ضرورت ایجاب کند در شب صورت خواهد گرفت، در عین حال قاضی دستور دهنده مکلف است علت ضرورت را بصورت کتبی در صورت جلسه بیاورد.
درخصوص حفظ حرمت نوشته ها و نامه ها و مکالمات تلفنی اشخاص اصل ۲۵ قانون اساسی می گوید: «بازرسی و نرساندن نامه ها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی و تلکس، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراق سمع و هرگونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون».
۱) از اوراق و نوشته ها و سایر اشیای متعلق به متهم فقط آنچه که مربوط به جرم ارتکابی است قابل بررسی است و قاضی باید در مورد سایر نوشته ها و اشیای متعلق به متهم با نهایت احتیاط رفتار کند به نحوی که مضمون و محتوای آنها برای هیچ کس افشا نشود.
۲) در مواردی که ملاحظه و بازرسی نامه های پستی، مراسلات مخابراتی، صوتی و تصویری مربوط به متهم برای کشف جرم لازم باشد قاضی به ادارات ذیربط اطلاع می دهد تا آن اشیاء را توقیف کند و نزد او بفرستند و بعد از وصول آن را در حضور متهم ارائه کرده و مراتب را در صورتجلسه قید می کند و پس از امضای متهم، آن را در پرونده ضبط می کند و چنانچه ضبط آن ضرورت نداشته باشد به صاحب آن برگرداند.
۳) کنترل تلفن اشخاص جز در مواردی که به امنیت کشور مربوط است و یا برای احقاق حق اشخاص به نظر قاضی ضروری تشخیص داده شود غیر قانونی و ممنوع است و اگر مستخدمین و مأمورین دولتی در غیر مواردی که قانون اجازه داده مراسلات یا مخابرات یا مکالمات تلفنی را مفتوح، توقیف، معدوم، بازرسی، ضبط یا استراق سمع کنند یا بدون اجازه صاحب آن مطالب مربوط به آن را افشا کنند به حبس از یک تا سه سال و یا جزای نقدی از شش تا هجده میلیون ریال محکوم خواهند شد.
اصل ۳۲ قانون اساسی می گوید: «هیچ کس را نمی توان دستگیر کرد مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین می کند. در صورت بازداشت، موضوع اتهام باید با ذکر دلایل بلافاصله کتباً به متهم ابلاغ و تفهیم شود و حداکثر ظرف ۲۴ ساعت پرونده مقدماتی به مراجع صالحه قضایی ارسال و مقدمات محاکمه در اسرع وقت فراهم شود. متخلف از این اصل طبق قانون مجازات می شود.»
۱) مقام قضایی نباید کسی را احضار یا جلب کند مگر آنکه دلایل کافی برای احضار یا جلب موجود باشد.
۲) قبل از احضار نمی توان کسی را جلب کرد مگر آنکه متهم مرتکب جرمی شود که مجازات آن قصاص، اعدام یا قطع عضو باشد و یا اینکه متهم فاقد شغل یا محل اقامت معین بوده و اقدامات قاضی برای دستیابی به متهم به نتیجه نرسیده باشد.
۳) احضار اشخاص با احضارنامه به عمل می آید. احضارنامه در دو نسخه برای متهم فرستاده می شود، یک نسخه از متهم گرفته و نسخه دیگر را امضا کرده و به مأمور احضار رد می کند. در احضار نامه، اسم و شهرت احضار شونده و تاریخ و علت احضار و محل حضور و نتیجه عدم حضور باید آورده شود. البته اگر قاضی تشخیص دهد که علت احضار و نتیجه عدم حضور قید نشود این موضوعات در احضاریه قید نخواهد شد.
۴) اگر احضار شونده سواد نداشته باشد مفاد احضاریه در حضور دو نفر شاهد به او ابلاغ می شود چنانچه ابلاغ احضاریه به علت معلوم نبودن محل اقامت متهم ممکن نشود و از راه دیگری نیز نتوان احضاریه را به او ابلاغ کرد با تعیین وقت متهم یک نوبت از طریق یکی از روزنامه های کثیرالانتشار یا محلی احضار می شود و در صورت عدم حضور قاضی با رعایت قوانین مربوط پرونده را رسیدگی خواهد کرد.
۵) متهم موظف است در موعد مقرر نزد مقام قضایی حضور یابد و اگر نتواند حاضر شود باید عذر موجه خود را اعلام کند. عذرهای زیر موجه محسوب می شوند:
- نرسیدن احضارنامه یا دیر رسیدن آن به گونه ای که مانع از حضور متهم در وقت مقرر شود.
- بیماری که مانع از حرکت متهم شود.
- فوت همسر یا یکی از بستگان تا درجه سوم از طبقه دوم یعنی: پدر یا مادر یا اولاد یا نوه، یا پدربزرگ یا مادربزرگ، برادر یا خواهر یا فرزندان برادر و خواهر. این اشخاص بستگان نسبی هستند به همین ترتیب فوت بستگان سببی زن یا شوهر عذر موجه محسوب می شود مانند فوت پدر زن یا پدر شوهر.
- دچار حوادث مهم شدن مثل آتش سوزی.
- عدم امکان تردد به واسطه حوادث طبیعی مثل سیل یا امراض مسری مثل وبا، سارس، طاعون و.///
- در بازداشت یا توقیف بودن متهم.
۶) از این رو اگر متهم پس از ابلاغ احضاریه، حاضر نشود و گواهی عدم امکان حضور هم نفرستد به دستور قاضی جلب خواهد شد.
۷) جلب متهم با برگ جلب به عمل می آید. برگ جلب مفادش مانند مفاد احضاریه است و باید به متهم ابلاغ شود.
۸) مأمور جلب پس از ابلاغ برگ جلب از متهم دعوت می کند تا با او نزد قاضی بروند. اگر متهم امتناع کرد او را جلب و تحت الحفظ به مرجع قضایی تسلیم خواهد کرد. اشخاصی که در امتناع به متهم کمک کنند تحت تعقیب قرار می گیرند.
۹) جلب متهم به استثنای موارد فوری باید در روز به عمل آید.
۱۰) اگر متهم غایب باشد برگ جلب در اختیار مأمورین قرار می گیرد تا هر جا که متهم را یافتند جلب و تحویل مقام قضایی کنند.
۱۱) در صورت ضرورت قاضی می تواند برگ جلب را در اختیار شاکی قرار دهد تا به معرفی او مأمورین متهم را جلب کنند.
۱۲) مأمورین باید متهم جلب شده را بلافاصله تحویل مقام قضایی دهند و در صورتی می توانند او را بازداشت کنند که بیم تبانی یا فرار او و محو آثار جرم باشد ولی در هر صورت حق نگهداری او را بیش از ۲۴ ساعت بدون اجازه مقام قضایی ندارند.
۱۳) اگر شخص احضار شده به علت بیماری نتواند نزد قاضی حاضر شود در صورت اهمیت و فوری بودن امر، قاضی نزد او رفته و بازجویی لازم را به عمل می آورد و یا قاضی منتظر بهبود حال او خواهد شد.
۱۴) به محض حضور متهم، قاضی باید تحقیقات را آغاز کند و در صورت عدم امکان حداکثر ظرف ۲۴ ساعت از او تحقیق به عمل آورد. در غیر این صورت عمل او بازداشت غیرقانونی محسوب و به انفصال دائم از سمت قضایی و محرومیت از مشاغل دولتی به مدت پنج سال محکوم خواهد شد.
۱۵) پس از حضور متهم نزد قاضی، ابتدا از مشخصات کامل و نشانی او سؤال می شود و سپس قاضی به او تفهیم می کند که مواظب اظهارات خودش باشد زیرا پاسخ هایی که می دهد علیه او بکار گرفته خواهند شد و بعد از آن اتهام و دلایل آن به صورت صریح و روشن به متهم تفهیم می شود.
۱۶) اگر متهم از دادن پاسخ امتناع کرد خودداری او در برگ بازجویی نوشته می شود. متهم حق دارد یک نفر وکیل دادگستری به همراه خود داشته باشد.
وکیل متهم بدون دخالت در امر تحقیقات مطالبی را که برای کشف حقایق و دفاع از متهم یا اجرای قوانین ضروری است به قاضی اعلام می کند. حرف های وکیل باید در صورتجلسه آورده شود. البته در جرایمی که جنبه محرمانه داشته یا حضور غیر متهم به تشخیص قاضی موجب فساد شود و نیز در جرایم علیه امنیت کشور حضور وکیل موکول به اجازه قاضی است.
اداره آموزش های مردمی معاونت آموزشی قوه قضائیه
منبع : روزنامه ایران
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
ایران سریلانکا سید ابراهیم رئیسی رهبر انقلاب حجاب مجلس شورای اسلامی پاکستان رئیسی رئیس جمهور دولت سیزدهم مجلس ایران و پاکستان
فضای مجازی سیل کنکور شهرداری تهران تهران هواشناسی پلیس سلامت فراجا قتل وزارت بهداشت قوه قضاییه
خودرو قیمت خودرو تورم قیمت دلار قیمت طلا دلار بانک مرکزی ایران خودرو بازار خودرو سایپا بورس قیمت سکه
ترانه علیدوستی تلویزیون سریال کتاب سینمای ایران تئاتر سینما انقلاب اسلامی شعر
کنکور ۱۴۰۳ دانشگاه فرهنگیان
رژیم صهیونیستی اسرائیل آمریکا غزه فلسطین روسیه جنگ غزه چین طوفان الاقصی ترکیه عملیات وعده صادق اتحادیه اروپا
فوتبال استقلال پرسپولیس فوتسال باشگاه پرسپولیس بازی باشگاه استقلال تراکتور تیم ملی فوتسال ایران رئال مادرید بارسلونا لیگ برتر
هوش مصنوعی فیلترینگ تسلا تبلیغات ایلان ماسک همراه اول فناوری اپل ناسا
سلامت روان داروخانه دوش گرفتن یبوست