سه شنبه, ۲۹ اسفند, ۱۴۰۲ / 19 March, 2024
مجله ویستا

آنچه باید درباره حرکات مراقبه ای بدانیم


آنچه باید درباره حرکات مراقبه ای بدانیم
مراقبه قالب آموزشهای یوگا است. در مرتبه مراقبه جسم و ذهن هر دو در حالتی از سکون، سکوت و آرامشی عمیق قرار می گیرند. موفقیت در مراقبه به شرایط متعددی بستگی دارد. یکی از این شرایط مهم نوع نشست فرد است.
در کتاب باستانی هاتا یوگا برادیپیکا اشاره شده است که هنگام اجرای مراقبه و یا در زمان اجرای تمرینهای پرانایاما در یکی از وضعیتهایی که در ذیل به آنها اشاره می شود قرار گیرید تا نیروی کندالینی (انرژی معنوی) در بدن به جریان در آید. در کتابی دیگر به نام گرندهارا سامهیتا اشاره شده است که انجام دادن این آساناها به مدت طولانی باعث حفظ سلامتی و بر طرف شدن ناهنجاریهای جسمی می شود. گفته می شود که نشستن در این وضعیتها با فراهم آوردن شرایطی خاص در جریان انرژیهای بدن باعث ایجاد تمرکز عمیق می شود. جریان انرژی از تمام کانالها (نادیها) و از مولادهارا چاکرا به سمت ساهاسترارا چاکرا در سر جاری می شود و هرمی از انرژیها می سازد. قرار گرفتن در حرکات مراقبه یعنی قرار گرفتن در هرم انرژیها. تمرکز انرژیها در ساهاسترارا چاکرا و تکرار مکرر این پدیده باعث تکامل آگاهی بشر می شود.
● پادماسانا(Padmasana)
در زبان سانسکریت "پادما” به معنی گل نیلوفر است. این گل نماد آموزشهای ذهنی یوگا است. نیلوفر در آب راکد و باتلاق رشد می کند اما حتی قطره ای از آب نیز نمی تواند روی گل یا برگهای آن باقی بماند. ذهن نیز در عالم مادی همین گونه رشد می کند اما حقیقت ناب وجود ما هرگز مادیات را به خود جذب نمی کند و همیشه خالص باقی می ماند.
▪ آموزش
ـ روی زمین بنشینید و پاها را رو به روی خود دراز کنید.
ـ پای راست را از زانو خم کنید و با کمک هر دو دست آن را در انتهای ران پای چپ نزدیک به بدن قرار دهید. سپس پای چپ را نیز از زانو جمع کنید و با کمک دست آن را در انتهای ران پای راست نزدیک به بدن قرار دهید. به این ترتیب هر دو پا به صورت علامت ضربدر قرار می گیرند. پاشنه ها مماس به بدن و پنجه ها در خارج از بدن قرار گیرند.
ـ عضلات پشت و ستون مهره ها را از سطح زمین به سمت بالا کشش دهید و قفسه سینه را منبسط کنید.
ـ هر دو دست را روی زانوها قرار دهید. چشمها را آهسته ببندید و لحظاتی در آرامش و سکوت قرار گیرید.
ـ سپس به جریان تنفس خود توجه کنید. بدن را بدون حرکت در سکون قرار دهید.
ـ در این وضعیت ۱تا ۵ دقیقه باقی بمانید. سپس به حالت اولیه برگردید. وضعیت پاها را تغییر دهید و بار دیگر این حرکت را تکرار کنید.
● سیدهاسانا(Sidhasana)
در زبان سانسکریت "سیدها” یعنی استاد یا فردی که به آگاهی جدایی ناپذیر دست یافته باشد. در کتاب هاتا یوگا برادیپیکا اشاره شده است که اجرای کامل وضعیت سیدهاسانا به مدت طولانی (حدود ۱۲سال) باعث باز شدن کانالهای انرژی شده، آگاهی یوگی را به تکامل می رساند.
▪ آموزش
ـ روی زمین بنشینید و پاها را رو به روی خود دراز کنید.پای راست را از زانو خم کنید و با کمک هر دو دست آن را نزدیک به بدن قرار دهید به طوری که پاشنه به پرینه مماس شود و کف آن به ران پای چپ بچسبد.
ـ سپس پای چپ را از زانو خم و با کمک دستها آن را بلند کنید و روی پای راست قرار دهید به طوری که پاشنه به بدن مماس و کف پا به قسمت داخلی ران پای راست چسبیده باشد. وزن بدن را روی استخوانهای نشیمنگاه به طور مساوی تقسیم کنید.
ـ عضلات پشت و ستون مهره ها را به سمت بالا کشش دهید.
ـ قفسه سینه را منبسط کنید و جناغ سینه را بالا بکشید.
ـ دستها را روی زانوها قرار دهید. چشمها را ببندید و عضلات روی صورت را منبسط کنید.
ـ در همین وضعیت ۱تا ۵ دقیقه باقی بمانید. سپس به حالت اولیه برگردید، وضعیت پاها را تغییر دهید و بار دیگر حرکت را تکرار کنید.
● سوکهاسانا(Sukhasana )
در زبان سانسکریت "سوکها” به معنی آسودگی یا راحتی است. انجام دادن این حرکت از سایر حرکات مراقبه ای راحت تر است. از این رو آن را سوکهاسانا نامیده اند.
▪ آموزش
ـ روی زمین بنشینید و پاها را رو به روی خود دراز کنید.
ـ هر دو پا را از زانو خم کنید. پای راست را بین ران وساق پای چپ و پای چپ را بین ران و ساق پای راست قرار دهید.
ـ عضلات پشت وستون مهره ها را به سمت بالا کشش دهید و قفسه سینه را منبسط کنید.
ـ دستها را روی زانوها قرار دهید. چشمها را آرام ببندید و ا تا ۵ دقیقه همراه با تنفس آرام در این وضعیت باقی بمانید.
ـ سپس به حالت اولیه برگردید و با تغییر دادن وضعیت پاها حرکت را بار دیگر تکرار کنید.
مدیتیشن حالتی از تمرکز ذهنی است که در آن امکان دستیابی به درجات بالاتر آگاهی و نیل به ادراک برتر فراهم می آید. برای رسیدن به این حالت لازم است ذهن را به حالت سکون در آوریم، اندیشه را مهار و احساس را متعادل کنیم. رسیدن به این حالت ذهنی فرایندی زمان بر است و فرد می بایست در طول این مدت در کمال راحتی روی زمین بنشیند. از این روی وضعیت استقرار فرد در زمان مدیتیشن می بایست به گونه ای باشد که بدن و ذهن وی در حال سکون و آرامش کامل قرار گیرند. آساناهایی که در بالا معرفی شد از لحاظ کار اندام شناسی (Physiology) بدن انسان ویژگیهای مهمی دارند که در مدیتیشن بسیار ضروری است.
ـ در تمام این آساناها ستون فقرات صاف و کشیده است و این امر شرایطی را برای بدن فراهم می آورد تا بتواند تمام وظایف کار اندام شناسی خود را به بهترین شکل انجام دهد. بر اساس اصول کار اندام شناسی بدن انسان در حالتی که ستون مهره ای صاف قرار گیرد، دستگاه گوارش، قلب و ریه ها بهترین شرایط را برای کارکرد خود به دست می آورند. هنگامی که این اعضای بدن در مطلوب ترین شرایط کار خود را انجام دهند، کارایی آنها افزایش و میزان تنش کاهش خواهد یافت.
ـ برای حفظ تعادل بدن در این وضعیتهای نشسته مغز و سایر قسمتهای دستگاه عصبی بدن (مانند هیپوتالاموس، راههای هرمی، راههای عصبی خارج هرمی، بخش حلزونی گوش داخلی و اتصالات عصبی عضلانی) به کار کمتری نیاز دارند.
ـ در این وضعیتها میزان فشار وارد بر ماهیچه های قفسه سینه، شکم و دیافراگم کمترین مقدار ممکن است. همچنین از آنجایی که در این آسانا ها تولید دی اکسید کربن در خون به کمترین میزان ممکن می رسد، نیاز به دم و بازدم به حداقل تعداد ممکن کاهش می یابد و حرکت دیافراگم و دنده ها مزاحمتی ایجاد نمی کند.
ـ در آساناهای مدیتیشن میزان تنش مغز و دستگاه عصبی به حداقل می رسد و در نتیجه ذهن می تواند در حال آرامش و ثبات درونی باقی بماند.
ـ ذهن هشیار اما در عین حال آرام و ساکن باقی می ماند.
ـ تنها در حالت خوابیده به پشت میزان راحتی و رهایی بیش از این وضعیتهای مدیتیشن است اما در حالت افقی همواره احتمال به خواب رفتن وجود دارد.
ـ در آساناهای نام برده شده خون رسانی به اعضای داخل لگن افزایش می یابد. این امر به تنظیم عملکرد اعصاب خاجی و دنبالچه ای کمک می کند. امروزه پژوهشهایی در دست اجرا است که به بررسی رابطه میان شرایط کار اندام شناسی حاصل از آساناهای مدیتیشن با فعال شدن انرژی کندالینی که در ناحیه لگن جای دارد، می پردازد.
ـ در وضعیتهای پیشنهادی برای مدیتیشن خون به راحتی از پاها به قلب می رسد و در نتیجه قلب و ریه ها به تقلای کمتری نیاز خواهند داشت.
ـ سرانجام بر پایه مبانی سایکوفیزیولوژی یوگا صاف بودن ستون مهره ای میزان مقاومت در برابر جریان انرژی پرانا به سمت مغز را به حد اقل می رساند.در آغاز بهتر است از وضعیت چهار زانوی معمولی شروع کنید و اندک اندک با احتیاط فراوان آساناهای پیشرفته مانند پادماسانا را بیاموزید. به خاطر داشته باشید اگر بیش از حد توان بدن خود را تحت فشار قرار دهید، همواره با خطر بروز آسیبهای زانو رو به رو خواهید بود.
منبع : سایت یوگا پیام مهر


همچنین مشاهده کنید