سه شنبه, ۲۹ اسفند, ۱۴۰۲ / 19 March, 2024
مجله ویستا

سمادهی هدف غایی یوگای باستانی و پدیده ای علمی


سمادهی هدف غایی یوگای باستانی و پدیده ای علمی
یوگا را سفری از جسم به ذهن و از ذهن به سوی روح یا جان می دانند. به بیان دیگر در واقع یوگا سفری است از انرژی سنگین و زمخت مادی به سوی انرژی لطیف تر. مبنای این سیر از انرژی مادی به انرژی لطیف در واقع بسیار شبیه به نظریه چگالش بوز- اینشتین Bose-Einstein Condensation است. پاتنجلی فیلسوف هند
باستان، در کتاب معروف خود به نام یوگا سوترا Yoga Sutra که در آن مبانی یوگا را گردآوری و تنظیم کرده است، به بیان چگونگی سیر این انرژی و جنبه های گوناگون آن می پردازد. امروزه در جوامع علمی نوین بسیاری از فرضیه ها و نتایج شمار زیادی از بررسیهای تجربی درستی این جنبه های کلیدی را مورد تأیید قرار داده است. از دیدگاه پاتنجلی هدف زندگی انسان وارسته نیل به مرحله وحدت یا کمال است. این عبارت در واقع توضیح یکی از اصول کلیدی علم فیزیک یعنی "اصل بقای انرژی" است. واژه ی " کمال " در واقع اشارتی است که بر کمال انرژی پدید آورنده هستی دلالت دارد. واژه ی یوگ که از کلمه سانسکریتِ "یوج" گرفته شده به معنی وحدت است. وحدت انرژی فرد با کمال مطلق. در کتاب یوگا سوترا از این وحدت و پیوست با عنوان سمادی یاد شده است.
سمادی تجربه ذهن هشیار مطلق است که در ورای هشیاری عادی و به دور از ادراکات مادی، اتفاق می افتد. در این کتاب پاتنجلی به بیان چگونگی تجربه هشیاری، مرحله به مرحله از بخش زمخت مادی تا بخش لطیف درونی پرداخته است. از دیدگاه وی ذهن انسان تابع پنج حس مادی است و در شرایط عادی هیچ تجربه ای غیر از آن ندارد. او هشیاری عادی ذهن را به پنج حالت ذیل تقسیم بندی می کند:۱. هشیاری مشغول در تجربه عینی موضوعات از پنج حس (Pramana)۲. هشیاری مشغول در تجربه دانش دریافت شده از حواس پنج گانه (Viparya)۳. هشیاری مشغول در تخیل موضوعات (Vikalpa)۴. هشیاری مشغول در خواب یا مکث تجارب (Nidra)۵. هشیاری مشغول در یادآوری موضوعات تجربه شده (Smriti) اما سمادی ورای این پنج حالت تجربه می شود. تجربه ای که در آن ذهن متمرکز به طور کامل در موضوع جذب می شود و هیچ ادراکی از طریق حواس مادی ندارد. پاتنجلی تجربه سمادی را به دو بخش تقسیم می کند:
▪ سابیجا یا سامپراگنیات سمادی (Sabija or Samprajnyat Samadhi)
▪ نیربیجا یا آسامپراگنیات سمادی (Nirbija or Asamprajnyat Samadhi)
سابیجا یا سامپراگنیات سمادی در زبان سانسکریت "سا” به معنای همراه، "بیجا” به معنای بذر و "پراگنیا” به معنای خرد روحی است. از این رو در این بخش از سمادی ذهن بذر خرد روحی را تجربه می کند.در این مرحله انسان حالاتی مانند درک معرفت Vitarka، سکون در فعالیتهای عادی روان Vichara، احساس شعف Anand و دانش از حقیقت خویش Asmita را تجربه می کند. پژوهشگران متعددی در تحقیقات خود در مورد آثار مدیتیشن بر ذهن انسان حقایق علمی این پدیده را تأیید کرده اند. آنها گروهی از راهبان بودایی را که در مراحل خاصی از حالت مدیتیشن عمیق قرار داشتند، مورد بررسی قرار دادند و در همین حالت از مغز آنان تصویر برداری کردند. نتایج پژوهشهای آنان نشان دهنده این بود که در مراحل والای مدیتیشن که سمادی نامیده می شود، فعالیت لوبهای گوناگون مغز آهسته تر و ارسال امواج مغزی از تالاموس به لوبها متوقف می شود.از این مرحله تا مرحله دیگر نیربیجا سمادی هشیاری انسان می باید از چهار مرحله دیگر عبور کند.
این چهار مرحله عبارت اند از:
▪ ساویتارکا ساماپاتی: جذب کامل ذهن در معرفت موضوع.
▪ نیرویتارکا ساماپاتی: جذب کامل ذهن در موضوع و بی حرکتی آن.
▪ ساویچارا ساماپاتی: جذب کامل ذهن در ضمیر ناخود آگاه.
▪ نیرویچارا ساماپاتی: جذب کامل ذهن در سکون و سکوت باطنی.
عبور هشیاری از این مراحل یعنی عبور از تسلط حواس پنج گانه بر ذهن. در چنین حالت امواج الکترومغناطیسی ساطع شده از مغز شفاف تر می شود. یکی از یوگیان برجسته به نام دنیانشوار Dhnyaneshwar در رساله معروف خود باوارتادیپیکا Bhavarthadeepika به بیان رابطه میان آگاهی برتر و نور یا انرژی خالص به شکل تشعشعات الکترومغناطیسی پرداخته است. نیربیجا یا آسامپراگنیات سمادی "نیر" در زبان سانسکریت به معنای عدم است.
از این رو در این بخش سمادی تجربه هشیاری به صورت عادی حضور ندارد و هشیاری ورای ادراکات مادی فعالیت می کند. در این مرحله ذهن به تجربه کمال و وحدت انرژی فرد با کمال مطلق نایل می آید.دانشمندان رشته فیزیک به صورت تجربی درستی این فرضیه را به اثبات رسانده اند. این دانشمندان در آزمایشی روی اتمهای یک ماده قلیایی مشاهده کردند که این اتمها در دمای صفر مطلق (منهای ۲۷۳ درجه سانتی گراد یا صفر کِلوین) به فعالیتهای موجی شکل متقارن و هماهنگ بدل می شوند. این حالت را می توان با مرحله نیربیجا سمادی در یوگا مقایسه کرد. در این آزمایش فیزیکی سرعت حرکت اتمهای ماده قلیایی به کمک یک تله مغناطیسی کاهش داده شد.
در مرحله تمرکز نیز نوسانهای ذهنی کاسته می شود و شناخت خویشتن هدف اصلی تمرکز قرار می گیرد. در آزمایش این دانشمندان اتمها به یکدیگر نزدیک تر شدند (همان گونه که در مرحله مدیتیشن انرژی فردی به انرژی مطلق نزدیک می شود) و سرانجام در یکدیگر آمیختند و به نور بدل شدند. حالت سمادی نیز ذوب شدن در حقیقت مطلق یا همان مرحله نیل به کمال است. پس جای تعجب نیست که یوگیها اغلب در مناطق سرد و آرام هیمالیا به مراقبه و مدیتیشن می پردازند.
منبع : سایت یوگا پیام مهر


همچنین مشاهده کنید