جای خالی ۹۰ شبی ها در پاییز۸۷

پائیز۸۷ تلویزیون در کنار همه تفاوت هایی که الزاما با پائیزهای گذشته دارد، یک فقدان را هم یادآور می شود. مجموعه های نود شبی هر چند حضورشان همواره با نقد و واکنش در زمان پخش همراه بود، اما اولین تجربه نبودشان در پائیز امسال به شدت خود را نمایان می کند.
مجموعه های طنز نود شبی هر چند در روندی تدریجی در دهه۷۰ از دل آیتم های طنز و اپیزودهای ناپیوسته زاده شدند، اما تجربه های آغازین نشان داد این حیطه جدید قابلیت دارد تا کمی تدبیر و تغییر تا مدت ها مخاطب گریزپا را پای تلویزیون نگه دارد. روند این سیر و تغییر و تحول که در ساختار مجموعه های نود شبی ایجاد شد تا مرحله توقف ناگهانی، خود موید این وجه است. هرچند «زیر آسمان شهر» را می توان آغازگر جدی طنزهای شبانه دانست، حرکت گروه سازنده بر مسیری تکراری، سری دوم و سوم این مجموعه را با افت تدریجی و شکست مواجه کرد.
تا جاییکه «مهران غفوریان»، کارگردان و بازیگر آن در قسمت پایانی بطور مستقیم از مخاطبان بخاطر ضعف کیفی کار عذرخواهی کرد. اما این تجربه گروه های دیگر را به حرکت واداشت و شکل گیری تخصصی به نام سرپرست و گروه نویسندگان طنز شبانه را وارد عرصه تلویزیون کرد. گروهی که در صدر آنها «رضا عطاران» قرار گرفت که بعدتر خودش هم به کارگردانی روی آورد و در عرصه نود شبی ها مجموعه «کوچه اقاقیا» را ساخت که موفقیت نسبی در پخش بدست آورد. در میان پیوستن گروه های جدید به عرصه ساخت مجموعه های شبانه همزمان با «زیر آسمان شهر» باعث شکل گیری مهمترین گروه سازنده شد که قبل تر همکاری موفق در عرصه ساخت آیتم های طنز داشتند. «مهران مدیری» با اولین مجموعه نود شبی خود علاوه بر اینکه سبک خاص طنز خود را در تلفیق فانتزی و واقعیت وارد کار کرد، گروهی نویسنده را به عرصه تلویزیون آورد که نوآوری آنها جهشی در نود شبی ها ایجاد کرد.
پیمان و مهراب قاسمخانی; اصلی ترین زوج نویسنده بودند که همکاری موفق آنها با «مدیری» منجر به خلق مجموعه های «پاورچین»، «شب های برره» و «باغ مظفر» شد که هر یک بدون تکرار محض این ساختار، با نوآوری های خاص همراه بودند و استقبال مخاطب هم پاسخی به آزمون و خطای آنها در این حیطه بود. «مدیری» در این میان مجموعه شبانه «نقطه چین» را هم ساخت که البته به جهت جنس قصه ها و حضور نداشتن سرپرست نویسندگان همیشگی اش نتوانست به توفیق دیگر آثارش برسد. ضمن اشاره به این نکته که این کارگردان،بازیگر در این فاصله به ساخت مجموعه های مناسبتی نوروزی هم روی آورد که هر جا بهای لازم به متن و فیلمنامه ها داده شد، تضمینی بر همراهی مخاطب بود. در این میان گروه هایی هم بودند که بصورت پراکنده و مقطعی وارد عرصه ساخت نود شبی ها شدند که از مهمترین آنها می توان به «بدون شرح»، «کمربندها را ببندیم»، «اکسیژن» و «زندگی به شرط خنده» مهدی مظلومی، «باجناق ها» فرهاد آئیش و «چارخونه» سروش صحت نام برد که با افت و خیزهایی همراه بودند.
مرور کوتاه بر این روند می تواند روند تغییر و تحول مجموعه های نود شبی و این مهم را یادآور شود که این آثار کمتر در یک ساختار محدودشونده درجا زده اند. در واقع بیشتر سازندگان این آثار تلاش کرده اند ورای حرکت بر مسیری که می تواند همراهی مخاطب را تضمین کند، به نوآوری و تغییر روی آورند و مجموعه های «مدیری» نمونه ای خوب از تشخیص این الزام ها برای احترام و توجه به مخاطب است. به این ترتیب این ساختار سریالی مانند همه گونه ها مرحله آزمون و خطا را طی کرده و حتی از طنز به سمت و سوی ملودرام هم حرکت کرده که «نرگس» سیروس مقدم نمونه ای از نود شبی های ملودرام است که در زمان پخش توانست مخاطب عام را با خود همراه کند.
نکته ای که پائیز امسال را خالی تر از هر سال و شب های طولانی سومین فصل سال را در رسانه ملی بی بهره از تدارک برای مخاطب نشان می دهد، این است که هر سال برنامه ریزی مسئولان به گونه ای بود که از آغاز پائیز حداقل یک مجموعه شبانه از یکی از شبکه ها پخش شود. اما بنا به دلایلی که می تواند از ناموفق تجربه های اخیر این حیطه باشد و همچنین نوآوری هایی که در مقاطعی گریبان رسانه ملی را می گیرد، تصمیم گرفته شده فعلا مجموعه نود شبی ساخته نشود. در این میان مخاطب هم باید با مجموعه های هفتگی سر کند که متاسفانه در پائیز۸۷ هیچکدام آنچنان جذابیتی برای پر کردن اوقات خالی شب های طولانی پائیز ندارند. اگر بهانه توقف ساخت نود شبی ها افت کیفی آنها باشد که باید گفت مجموعه های در حال پخش نیز چیز دندانگیری برای عرضه ندارند تا بتوانند در این رقابت وارد شوند. فیلم های تلویزیونی که در مقطعی کنونی در کمیت بالا تولید و روانه پخش می شوند هم جایگزینی مناسب برای پر کردن رقابت در این عرصه نیستند.
به هر حال بهانه توقف ساخت و پخش مجموعه های شبانه هر چیز که باشد مطمئنا کمترین عایدی این فقدان برای مخاطب عام تلویزیون گرایش دادن او به رسانه های دیگر است که البته عواقبی خوش برای رسانه ملی به همراه نخواهد داشت.

منبع : روزنامه ابتکار