غیبت حقوق ملت در سی سال قانونگذاری

اخیرا با ابتکار ریاست مجلس هشتم، همایش کم‌نظیری در محل مجلس شورای اسلامی برگزار شد که تعداد زیادی از نمایندگان ادوار گذشته مجلس در آن حضور یافته بودند و رؤسای دوره‌های مختلف سخنانی ایراد کردند، ولی هیچ‌یک از آنان به موضوع کمبود و زیرپا گذاشتن قوانین موضوعه در مورد حقوق ملت سخنی نگفت. لذا این قلم، ضمن تمجید این اقدام پسندیده، نکات زیر را یادآور می‌شود:
۱) در قانون اساسی، فصل سوم، اصول نوزدهم تا چهل و دوم یعنی ۲۴ اصل به حقوق ملت تخصیص یافته است و مجموع قوانین، سخنرانی‌ها و نظارت‌های مجلس در مورد این حقوق میزان ایفای تعهداتی را که نمایندگان در قسم‌نامه مجلس به آن سوگند خورده‌اند، نشان می‌دهد.
۲) چون پرداختن به همه اصول یاد شده و بررسی کمبودها، کم‌توجهی‌ها و رعایت نشدن آنها از ظرفیت یک مقاله خارج است،‌ در این نوشتار تنها به اصول نوزدهم (حقوق اقوام)، بیستم (تساوی حقوق زنان و مردان بیست و سوم (منع تفتیش عقاید)، بیست و چهارم (مصونیت جان و حیثیت اشخاص)، بیست و ششم (آزادی احزاب) و سی و هشتم (منع شکنجه) اشاره خواهد شد.
۳) در اصل نوزدهم، به تساوی حقوق کلیه اقوام و قبایل اشاره شده است و اینکه رنگ، زبان و مانند اینها نباید موجب امتیاز شود. در کشور ما اقوام عرب، کرد، لر، بلوچ و ترکمن وجود دارند که برخی از آنها دارای مذهب تسنن هستند و برابر قانون، حق استفاده از مساجد و مدارس ویژه خودشان را دارند. حال، نمایندگان مجلس باید بررسی کنند که در این سی سال چگونه حقوق آنان رعایت شده است؟ آیا نمایندگان مجلس درباره رعایت حقوق این اقلیت مسلمان کشور تحقیق و تفحص کرده‌اند و محدودیت‌ها، مضایق و محدودیت‌های امامان جمعه و جماعت آنها را مورد بررسی قرار داده‌اند؟
۴) در اصل بیستم، به تساوی حقوق زن و مرد از نظر انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اشاره شده است. در این سی سال، چند قانون در این رابطه وضع شده است؟ آیا نمایندگان مجلس نمی‌دانند که در کشور ما جنبش زنان وجود دارد و البته تعدادی از بانوان فعال حقوق زنان بازداشت و روانه زندان شده‌اند؟ آیا در این سی سال، دست‌کم در مورد تساوی حقوق اقتصادی زنان و مردان اقدامی شده است؟
۵) در اصل بیست و سوم، تفتیش عقاید منع شده است. در ایران، تقریبا در هر سال یک‌بار انتخابات داشته‌ایم. در تمام دوره‌های انتخابات، اعم از انتخابات مجلس، شوراهای شهر، مجلس خبرگان و ریاست‌جمهوری، سوالاتی درباره عقاید افراد می‌شود که همه آنها خلاف قانون اساسی است. در گزینش‌های استخدامی دولتی، در گزینش‌های دانشگاه‌ها، به‌ویژه مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، عقاید دانشجویان مورد سوال قرار می‌گیرد. در زندان‌ها و بازداشتگاه‌ها، صریحا و کتبا از عقاید افراد سوال می‌شود، آیا هرگز نمایندگان به فکر افتاده‌اند که چگونه از این حق قانونی مردم دفاع کنند؟ نکته تاسف‌آور این است که قوانین انتخابات را نیز خود مجلسی‌ها نوشته و توجه نکرده‌اند که کسی حق ندارد از مردم و داوطلبان درباره عقاید و باورهایشان سوال کند؟ آیا نباید روزی این اصل مورد توجه و رعایت قرار گیرد؟
۶) در اصل بیست و چهارم قانون اساسی، به مصونیت جان و حیثیت مردم از تعرض اشاره رفته است. در این سی سال، چند بار نمایندگان در صحن علنی مجلس به هتک حرمت و تعرض به آبرو و حیثیت برخی از مردان بزرگ کشور اعتراض کرده‌اند؟ چند بار نمایندگان درباره حوادث اسفباری که در کشور ما روی داده است اعتراض کرده و از حقوق ملت دفاع کرده‌اند؟
۷) اصل بیست و ششم در مورد آزادی احزاب است. مجلس شورای اسلامی، قانون احزاب را در سال ۶۲ تصویب کرد که در آن قوه قضائیه موظف شده است که در ظرف یک ماه دادگاه اصل ۱۶۸ قانون اساسی را تشکیل دهد، آیا در این ۲۵ سال، نماینده‌ای سوال کرده که چرا این دادگاه تشکیل نشده است؟ به‌عنوان نمونه، به نهضت آزادی ایران، یکی از قدیمی‌ترین و سالم‌ترین احزاب کشور، پس از چهل و هفت سال فعالیت ملی و اسلامی و تحمل سختی‌ها و محرومیت‌ها در دوره‌های قبل و پس از انقلاب پروانه فعالیت داده نمی‌شود و هیچ‌کس در کشور پاسخگو نیست و دادگاه صالحی نیز برای رسیدگی وجود ندارد. آیا این رفتارها مخالف قانون اساسی نیست؟
۸) در اصل سی و هشتم، هرگونه شکنجه برای گرفتن اقرار یا کسب اطلاع منع شده است. در کدام دوره مجلس، نمایندگان به این اصل توجه کرده‌اند؟ و آیا تاکنون، قانونی برای جلوگیری از این کارها و مجازات متخلفان از اجرای قانون وضع شده است؟ آیا نمایندگان مجلس هرگز فرصت می‌یابند که مراحل بازجویی در دستگاه‌های قضایی کشور را مورد تحقیق و تفحص قرار دهند و ببینند که حقوق مردم چگونه رعایت می‌شود و آیا متهم از زمان دستگیری حق انتخاب وکیل را دارد یا نه و مراحل بازجویی و تشکیل پرونده وی با حضور وکیل قانونی انجام می‌گیرد؟
۹) از حق نباید گذشت که در مجلس ششم، که به مجلس اصلاحات معروف شده است بیشتر موارد بالا مورد بررسی نمایندگان محترم اصلاح‌طلب قرار گرفت و برای آنها طرح‌ها و لوایحی تهیه گردید و حتی به تصویب مجلس نیز رسید، ولی با سد آهنین شورای محترم نگهبان روبه‌رو شد و به‌رغم پیگیری‌های نمایندگان مجلس و دولت اصلاحات، به نتیجه نرسید.
۱۰) شاید بهتر باشد که سوگندنامه مجلس یک بار دیگر مرور شود و نمایندگان عهدی را که با خداوند بسته‌اند، به یاد آورند.

سیدعلیرضا هندی

منبع : روزنامه کارگزاران