ضربه بر پای راست آلمان

سال ۲۰۰۹ در قلب اروپا سال تغییرات سیاسی بزرگ پیش بینی شده است. ناظران اروپایی انتظار دارند که این تغییر، پیش از همه دامن بزرگترین قدرت اقتصادی این منطقه یعنی آلمان را فرابگیرد. نشانه های این تغییر اکنون در چهره برلین نمایان شده است.
اگرچه پس از بحران مالی غرب نگاه ها اغلب به سمت موقعیت متلاطم اقتصاد آلمان معطوف است اما واقعیت این است که این نگرانی و چالش بیش از اقتصاد عرصه سیاست این کشور را تحت الشعاع قرار داده است. آنگلا مرکل در جایگاه صدراعظمی آلمان، یکی از نمادهای راستگرایان اروپا است و با تزلزل موقعیت او اکنون کل جبهه راست در قاره سبز به تکاپو افتاده اند.
این احساس اکنون به صورت جدی در ذهن راستگرایان رخنه کرده است که آهنگ تحولات جهانی به کام آنها نیست و شرایطی که پس از بحران اقتصادی و ناکامی های سیاست خارجی غرب ایجاد شده زمینه را برای قدرت یابی دوباره سوسیالیست ها در اروپا مهیا می کند. اما در قیاس با دیگر حلقه های راستگرای اروپا خانم مرکل به نظر می آید با مشکلات افزونتری روبه رو است. او بیش از همه رهبران اروپا به دولت بوش نزدیک شد و همانند سران لندن سرنوشت سیاست خارجی خود را به اتحاد با طیف نومحافظه کاران کاخ سفید گره زد. طبیعی است که اولین پس لرزه را انتخابات امریکا در برلین به وجود آورد. گزارش های رسانه های این کشور در فردای انتخابات امریکا نیز دلالت بر این داشت که ژرمن ها چندان تمایلی به روی کار آمدن اوباما نداشتند. این درحالی است که افکارعمومی آلمان در رابطه با امریکا نظر کاملاً متفاوت از دولت داشت کما این که نطق باراک اوباما در برلین، به عنوان نامزد ریاست جمهوری از طرف حزب دموکرات امریکا، ۲۰۰ هزار تماشاچی و شنونده داشت.
اما این همه نشانه های افول اقبال آلمان ها به حاکمیت دموکرات مسیحی ها نیست، مرکل ۵۱ ساله چنان که محافل آلمانی به درستی اشاره می کنند در دوره صدراعظمی خویش نشان داده علیرغم وجهه مقبولی که به عنوان یک زن سیاستمدار دارد اما در مواجهه با بحران های بزرگ از توان کافی برخوردار نیست. او با آنکه از فرصت های طلایی مثل ریاست دوره ای اروپا یا در مقطعی ریاست گروه ۸ برخوردار بود اما در نزدیک کردن دیدگاه های متعارض اروپایی ها توفیقی کسب نکرد.
از زمانی هم که بحران مهیب اقتصادی ابرهای تیره را بر فراز برلین پدیدار ساخته دستگاه تصمیم گیر دموکرات مسیحی ها بیش از گذشته مضطرب و متناقض عمل می کند. به طور مشخص با وجود هشدار های مکرر پارلمان و مؤسسات اقتصادی آلمان هنوز خانم مرکل از ارائه یک راهبرد مؤثر برای خروج بزرگترین اقتصاد اتحادیه اروپا از بحران بیکاری عاجز مانده است. این در حالی است که طبق گزارش منابع رسمی اروپا، آلمان اکنون با بالاترین نرخ بیکاری پس از جنگ جهانی دوم روبه رو شده است و بیشترین لطمه را دولت دموکرات مسیحی آلمان در میدان سیاست خارجی متحمل شده است.
مرکل در این عرصه متفاوت از همه رهبران سلف خویش عمل کرد در حالی که اندیشه سیاسی برلین از جنگ جهانی دوم به این سو بر پرهیز از مداخله در مناقشات بین المللی بود اما او را به صورت بی سابقه وارد بحران های منطقه ای و جهانی کرد. مرکل درست برخلاف گرهارد شرودر که با حفظ استقلال عمل برلین در قبال امریکا محبوبیتی تاریخی کسب کرد در دوران صدر اعظمی خویش آلمان را به بازیگری در حلقه شرکای آنگلوساکسون ها تبدیل کرد. پیدا بود که این همپیمانی عواقبی جدی برای دولت مرکل در پی داشته باشد بویژه در صورتی که پروژه های مشترک او با واشنگتن و لندن در بحران هایی مثل افغانستان یا مناقشه هسته ای ایران به نتیجه مشخص نینجامد.
در سال ،۲۰۰۸ مشارکت نظامی آلمان در سیاست بین الملل، محدود به افغانستان نشد و بحران های بالکان، شاخ آفریقا و لبنان را نیز دربرگرفت. ناظران آلمانی حتی در جنوب سودان و گرجستان هم حضور یافتند. با آنکه سیاست خارجی آلمان در سال ۲۰۰۷ با دو فرصت ریاست ادواری شورای اتحادیه اروپا و برگزاری اجلاس گروه هشت در شهر هایلیگندام توأم بود اما همه این فرصت ها یکی پس از دیگری از کف رفت.
کانون این شکست ها افغانستان بود به گونه ای که رسانه های آلمان سال ۲۰۰۸ را سال مرگبار ارتش آلمان در افغانستان خوانده اند، افکارعمومی آلمان از آنچه در جنگ افغانستان بروز کرده به شدت خشمگین هستند آنها از طرفی دولت را دراین باره به دروغگویی و خلف وعده متهم می کنند. خانم مرکل بارها در دیدار با بوش تأکید کرده بود که تحت هیچ شرایطی، سربازان آلمانی به جنوب افغانستان نخواهند رفت. آنچه در برنامه کاری دولت آلمان منظور شده بود حضور نیروهای آلمانی، اعم از نظامی و غیرنظامی، برای کمک به ثبات افغانستان است.
افزون بر بحران های جهانی موقعیت مرکل در میدان دیپلماسی از سمت رقیبان اروپایی او نیز به چالش کشیده شده است.
ستاره درخشان خانم آنگلا مرکل در سال ۲۰۰۷ در حوزه سیاست خارجی، ناگهان در سال ۲۰۰۸ با ظهور رهبر راستگرا و بلند پروازی به نام نیکولا سارکوزی در معرض تهدید قرار گرفت. سارکوزی به سوی ایفای نقش رهبری فعال بر اتحادیه اروپا حرکت کرد و در همه مسائل مبتلابه اروپا از جمله مواجهه با بحران مالی باب اختلاف نظرجدی با آلمان و فرانسه را گشود تا حدی که این مواجهه در ماه های اخیر، منجر به لغو دیدارهای منظم سارکوزی و مرکل شد. آخرین و تازه ترین چالش را برای دولت مرکل یاران درون کابینه او ایجاد کرده اند.
سال ۲۰۰۸ اختلاف نظرهایی میان صدراعظم و وزیر خارجه آلمان بروزکرد. میان این دو مقام در مورد مسائل چین، روسیه و حتی سوریه، وحدت نظر وجود نداشت. خانم مرکل با دالایی لاما دیدار کرد، اما اشتاین مایر با انتقاد از این ملاقات، از حمایت دولت چین سخن گفت. این پدیده هر چند در دولت آلمان تازگی ندارد، وزیر خارجه اکنون راه خویش را از صدر اعظم جدا کرده است.
اشتاین مایر (از حزب سوسیال دموکرات)، در ماه اکتبر خود را برای مقام صدراعظمی در انتخابات آینده نامزد کرد. با این تصمیم دولت آلمان، با تشدید رقابت های انتخاباتی، اختلاف نظرها بیش از پیش خواهد شد. چنین رویکردی، روزهای خوشی برای سیاست خارجی آلمان در پی نخواهد داشت.
اشتاین مایر در صورت پیروزی در انتخابات عمومی سال ۲۰۰۹ می تواند مجدداً حزب سوسیال دموکرات را به رأس هرم حاکمیت بازگرداند.
اشتاین مایر وکیل ۴۹ ساله، اگر چه زیاد معروف نیست؛ اما شخصیتی قدرتمند در دولت شرودر محسوب می شد. انتخاب همکار نزدیک شرودر به عنوان رقیب مرکل دردسرهای زیادی برای فردی که می خواست بانوی اول سیاست جهان شود ایجاد خواهد کرد. مایر نگاهی متفاوت به سیاست خارجی و جهان امروز دارد چنان که او دریکی از سخنرانی های خود گفته بود که موضع آشکار دولت در قبال جنگ عراق به همراه تلاش دیپلماتیک آلمان، فرانسه و انگلیس برای متقاعد کردن ایران برای دست برداشتن از برنامه غنی سازی اورانیوم یکی از موفقیتهای سیاست خارجی بوده است. مایر امیدوار است که همان خط شرودر را دنبال کند.
شرودر از دولت جدید خواسته است که به سیاست خارجی مستقل آلمان پایبند باشد و فقط به عنوان آخرین راه حل در مبارزه علیه تروریسم و تحت حمایت سازمان ملل، به زور متوسل شود.
اشتان مایر به همه یارانش وعده نصرت و پیروزی داده و گفته تنها برای ریاست در رأس حزب قرار نگرفته است. وی افزود: یک سال زمان باقی است که سوسیال دموکرات ها بار دیگر بر آلمان حاکم شوند.
اکنون نمایندگان سایر احزاب آلمانی معتقدند با انتخاب اشتان مایر به عنوان رئیس حزب سوسیال دموکرات آلمان، احزاب مسیحی شانس کمتری برای پیروزی در انتخابات پارلمانی ۲۰۰۹ این کشور دارند.

سلیمان دعویسرا

منبع : روزنامه ایران