گیاهان پیازدار

از خصائص گیاهان پیازدار، غده‌های گوشتی، تکمه‌ای و سوخ‌دار احتیاج به دوره استراحت چندماهه است تا آمادگی برای رشد در دوره بعد را داشته باشد.
همه این گیاهان یک ذخیرة غذایی برای رشد گیاه در دورة بعد دارند. از جمله گیاهان غده‌دار گوشتی .می‌توان آلاله، زنبق و از گیاهان تکمه‌ای بگونیای تکمه‌دار و از گیاهان سوخ‌دار، گل لاله، سنبل، نرگس را نام برد.
در غده اغلب این دسته از گیاهان سلول گل‌‌دهنده تشکیل شده و به محض آنکه شرایط رشد فراهم شود، برگ و گل در مدت کوتاهی شروع به فعالیت می‌کنند.
ذخیره غذایی در هر یک از دسته‌های فوق متفاوت است. مثلاً مواد غذایی در پیاز زنبق در برگ‌های فلس‌فلس گوشتی که اطراف جوانه اصلی ذخیره می‌شود.
گیاهان غده‌دار گوشتی دارای ساقه بزرگ و فربه بوده و مواد غذایی در آن ذخیره می‌شود و جوانه جدید از قسمت فوقانی این ساقه، رشد می‌کند. ریشه هم در اطراف لبه پایینی ساقة سال قبل رشد می‌کند.
ممکن است چندین جوانه از یک ساقه رشد کند، ولی در هر صورت جوانه اصلی از وسط ساقه و جوانه‌های فرعی از جدار جانبی ساقه رشد می‌کند.
به طور کلی خانواده زنبق با تشکیل این ساقه‌ها تکثیر پیدا کرده و در محوطه‌ای که کاشته می‌شود، توسعه می‌یابد. بهتر است مدت سه تا چهار سال نسبت به تغییر محل بوته‌های آن اقدامی به عمل نیاورید تا خوب قوی شده و تکثیر پیدا کند. چنانچه محل کاشت آن رطوبت زیادی داشته باشد، باید سوخ‌ها را خارج کرده و خشکاند، سپس در پائیز آن را کاشت. همچنین در مناطق بسیار سرد برای جلوگیری از یخ زدن سوخ‌های آن باید همین عمل را انجام داد.
بعضی از پیازها در پاییز گل می‌دهند، ولی بسیاری از آنها در پائیز و زمستان به حالت خواب باقی مانده و در بهار از خواب بیدار می‌شوند.بعضی از پیازها را قبلاً آماده رشد کرده و در ماه‌های شهریور به فروش می‌رسانند. این گونه پیازها را باید بلافلاصله در گلخانه و یا شاسی بکارند، به طوری که در اواخر دی ماه به گل بنشیند. باید دانست پرورش پیازهایی که در پائیز به بازار عرضه می‌شوند، در فصل زمستان در گل‌خانه‌های سرد انجام می‌گیرد. مانند زنبق آفریقایی و گلایل نانا، ولی می‌توان در مناطق گرم و معتدل آنها را در محیط آزاد کشت نمود و چنانچه امکانات کاشت فراهم نباشد، باید پیاز را در محیط خشک (در داخل ماسه و شن شسته خشک) تا فصل بهار انبار کرده و در اول بهار مبادرت به کاشت آن کرد.
● نکاتی که در انتخاب پیاز اهمیت دارد:
۱) اگر پیاز را در زمستان خریداری می‌کنید، باید دقت کنید که پیاز یخ زده نباشد. وقتی پیاز را لمس می‌کنید، قسمتی از آن نرم شده و اگر پیاز را در جای گرم نگاه‌داری کرده باشند، معمولاً پیازها رشد نموده و جوانه آن بیرون آمده و قابل استفاده نیستند. این‌گونه پیازها معمولاً مورد هجوم قارچ‌های مختلفی قرار گرفته اند.
۲) فروشنده باید واریته‌های مختلف یک پیاز را با برچسب مشخص کرده باشد و پیازهای مخلوط فاقد ارزش هستند.
۳) پیازهای مادر و پیازهای جوانه و پیازهای سرشاخه باید جدا از هم به فروش برسد، زیرا فقط پیازهای جوانه برای پرورش‌دهندگان مناسب‌اند و این گونه پیازها در سال اول گل نمی‌دهند.
بعضی از پیازها برحسب قطر آنها به فروش می‌رسند، باید پیازهای با قطر متوسط را انتخاب نمود. مثلاً غده‌های درشت سیکلمه مدت کمتری دوام می‌آورد، در گلدان نیز به سرعت ریشه می‌کنند. همچنین برای سنبل متوسط رز پیاز درشت به مراتب بهتر است.
۴) چنانچه در موقع انتخاب پیاز متوجه شدید پیاز تا حدی سبک است یا گوشت آن کمی نرم است، از انتخاب این گونه پیازها احتراز کنید، زیرا همگی مبتلا به قارچ هستند. چنانچه چند پره از پیاز را عقب بزنید، اسپرهای قارچ را در لابلای پره‌ها خواهید دید. در هر صورت باید پیازها را قبل از کاشت در محل قارچ‌کش فرو برید.پیازهای کوچک را، پس از آنکه در گلدان کاشته شدند، مدت یکی دو هفته در محیط خارج نگهداری کرده و سپس به داخل آپارتمان انتقال می‌دهند. این امر موجب پیش‌رس شدن پیاز می‌شود.
اگرچه انواع پیازها مواد غذایی مورد نیاز خود را در داخل غده ذخیره کرده‌اند و برای رشد و پرورش خود احتیاج به مواد غذایی جدید ندارند، ولی چنانچه بخواهیم از آنها استفاده دائمی ببریم، باید طبق دستور و برنامه منظمی به آنها کود دهیم. به خصوص در مورد گل‌هایی مانند: سنبل، لاله، زعفران و زنبق که به کود پوسیده احتیاج دارند.
باید توجه داشت که محل کشت، سرتاسر زمستان زیر و رو شود و به حد کافی کود داده و آن را برگردان نمود تا مواد غذایی در خاک بپوسد.باید توجه داشت که پیازهایی که در باغچه بدون کود و در خاک سفت کاشته شود، ضعیف مانده و زود در معرض بیماری‌های مختلف قرار می‌گیرند. قبل از هر چیز با توجه به وضع فیزیکی خاک، باید موارد مورد نیاز آن را تامین کرد و وضع فیزیکی خاک را متعادل کرد. مثلاً چنانچه خاک رسی و سنگین است، مقدار کافی برگ پوسیده ماسه، پودر استخوان یا پیت و مواد مشابه به خاک اضافه کرد و چنانچه خاک، شنی یا هموسی است، افزودن خاک برگ و پیت و ماسه ضرورت ندارد. پس از آماده کردن خاک، زمین را طبق نقشه‌ای که در دست است، تقسیم‌بندی کرده و برای هر پیاز گودال کوچکی با عمق مناسب حفر می‌کنیم و پیاز را در مجاور گودال قرار داده و اقدام به کشت پیاز می‌کنیم.
لازم به یادآوری است که طرح نقشة گلکاری باید طوری تنظیم شود که بتوان در اواسط اسفند تا اواخر خرداد باغچه پرگل داشت و با توجه به تاریخ باز شدن گل‌ها، هر پیازی را در جای معین کاشت.
مثلاً گل زعفران در نیمه اول اسفند تا اوایل فروردین و پس از آن نرگس و سنبل به گل می‌نشینند، سپس لاله‌های پیش‌رس و متعاقب آن لاله دیررس گل می‌دهد، لذا با توجه به تاریخ گل‌دهی پیازها، تهیه نقشه برای باغچه بسیار حائز اهمیت است و می‌توان این چهار نوع پیاز را در مجاور هم به فاصلة ده سانتیمتر کاشت تا در همه فصول یک سری گل در باغچه موجود باشد.
پس از آنکه گل‌های پیازدار، گلشان تمام شد، آنها را تا اواسط پائیز در زمین باقی می‌گذارند تا کاملاً قوی شده و سوخک‌های بیشتری تولید کند، ولی چنانچه به علت رطوبت زیاد یا عوامل دیگر، امکان پوسیدگی آن وجود داشته باشد، لازم است آنها را خارج کرده و در محل خشک و لای ماسه تا فصل کشت، نگهداری کنید.
● عمق کاشت
به طور معمول عمق گودال را دو برابر قطر پیاز در نظر می‌گیرند و حداکثر مقدار خاکی که روی پیاز داده می‌شود، دو برابر قطر آن و حداقل برابر قطر آن خواهد بود، البته بعضی اوقات برای جلوگیری از نفوذ سرما به غدة پیاز، عمق آن را بیشتر منظور می‌کنند.

منبع : روزنامه اطلاعات