سیاست‏های کلی برنامه پنجم توسعه

حضرت آیت الله خامنه‏ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در نامه‏ای به آقای احمدی نژاد رئیس جمهور، سیاست ‏ای کلی برنامه پنجم توسعه را ابلاغ کردند.
به گزارش موج به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، این سیاست‏های کلی در چارچوب سند چشم انداز بیست ساله و با رویکرد مبنایی پیشرفت و عدالت ابلاغ شده است.
سیاست‏های کلی برنامه پنجم توسعه دارای ۴۵ بند و شامل سرفصل‏های: امور فرهنگی، امور علمی و فناوری، امور اجتماعی، امور اقتصادی و امور سیاسی، دفاعی و امنیتی است.
متن ابلاغیه مقام معظم رهبری به رئیس جمهور که هم‏زمان برای رئیس مجلس، رئیس قوه قضاییه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شده به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب آقای دکتر احمدی نژاد
ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
با سلام و تحیت
پیش روی بودن دومین پنج سال از سند چشم انداز دوره بیست ساله کشور و ابلاغ بعضی از سیاست‏های کلی اصولی مانند سیاست‏های کلی اصلی ۴۴ از یک طرف و بعضی تحولات جهانی از طرف دیگر، اقتضا می‏کند هرچه زودتر قانون برنامه پنج ساله پنجم کشور با جهت گیری دستیابی به اهداف مرحله‏ای متناسب با سند چشم انداز بیست ساله تهیه گردد.
اینک سیاست‏های کلی برنامه پنجم که باید مبنای تهیه و تدوین قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران باشد، ابلاغ می‏گردد.
انتظار می‏رود این سیاست‏ها که با رویکرد مبنایی پیشرفت و عدالت تنظیم شده، بتواند در جای جای کلیه فعالیت‏های کشور، چه در بُعد تقنین و چه در بُعد اجرا ظاهر گردد.
بی گمان اهتمام و دقت نظر جناب عالی و هیئت محترم دولت و مجلس محترم شورای اسلامی و دیگر دستگاه‏های رئیسی نظام می‏تواند در این باره نقش تعیین کننده ایفا کند.
انتظار دارم در دوره پنج ساله آینده اقدامات اساسی برای تدوین الگوی توسعه ایرانی ـ اسلامی که رشد و بالندگی انسان‏ها بر مدار حق و عدالت و دستیابی به جامعه‏ای متکی بر ارزش‏های اسلامی و انقلابی و تحقق شاخص‏های عدالت اجتماعی و اقتصادی در گرو آن است، توسط قوای سه گانه کشور صورت گیرد.
مشارکت جدی اندیشه وران حوزه و دانشگاه در تبیین مقوله عدالت و اقتضائات آن نقشی تعیین کننده در این امر دارد.
لازم می‏دانم از مجمع محترم تشخیص مصلحت نظام و هیئت محترم دولت و دبیرخانه مجمع و نیز کارشناسان فعال و همکار با این مجموعه‏ها که در تنظیم پیشنهادهای مربوط به سیاست‏های کلی برنامه پنجم نقش آفرینی کرده‏اند، صمیمانه سپاسگزاری نمایم.
نسخه حاوی مجموعه سیاست‏ها هم‏زمان برای مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت ارسال می‏شود.
سید علی خامنه‏ای
سیاست‏های کلی برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
● امور فرهنگی
۱) تکمیل و اجرای طرح مهندسی فرهنگی کشور و تهیه پیوست فرهنگی برای طرح‏های مهم.
۲) زنده و نمایان نگه داشتن اندیشه دینی و سیاسی حضرت امام خمینی(ره) و برجسته کردن نقش آن به عنوان یک معیار اساسی در تمام سیاست گذاری‏ها و برنامه ریزی‏ها.
۳) تقویت قانونگرایی، انضباط اجتماعی، وجدان کاری، خودباوری، روحیه کار جمعی، ابتکار، درستکاری، قناعت، پرهیز از اسراف و اهتمام به ارتقای کیفیت در تولید.
۴) مقابله با جریانات انحرافی در حوزه دین و زدودن خرافات و موهومات.
۵) استفاده بهینه از فناوری‏های اطلاعاتی و ارتباطی برای تحقق اهداف فرهنگی نظام.
۶) ایجاد درک مشترک از چشم انداز بیست ساله و تقویت باور و عزم ملی برای تحقق آن.
● امور علمی و فناوری
۷) تحول در نظام آموزش عالی و پژوهش در موارد زیر:
۱ـ ۷) افزایش بودجه تحقیق و پژوهش به ۳ درصد تولید ناخالص داخلی تا پایان برنامه پنجم و افزایش ورود دانش آموختگان دوره کارشناسی به دوره‏های تحصیلات تکمیلی به ۲۰ درصد.
۲ـ ۷) دستیابی به جایگاه دوم علمی و فناوری در منطقه و تثبیت آن در برنامه پنجم.
۳ـ ۷) ارتباط مؤثر بین دانشگاه‏ها و مراکز پژوهشی با صنعت و بخش‏های مربوط جامعه.
۴ـ ۷) توانمندسازی بخش غیردولتی برای مشارکت در تولید علم و فناوری.
۵ـ ۷) دستیابی به فناوری‏های پیشرفته مورد نیاز.
۸) تحول در نظام آموزش و پرورش با هدف ارتقای کیفی آن بر اساس نیازها و اولویت‏های کشور در سه حوزه دانش، مهارت و تربیت و نیز افزایش سلامت روحی و جسمی دانش‏آموزان.
۹) تحول و ارتقای علوم انسانی با تقویت جایگاه و منزلت این علوم، جذب افراد مستعد و با انگیزه، اصلاح و بازنگری در متون و برنامه‏ها و روش‏های آموزشی، ارتقای کمی و کیفی مراکز و فعالیت های پژوهشی و ترویج نظریه‏پردازی، نقد و آزاداندیشی.
۱۰) گسترش حمایت‏های هدفمند مادی و معنوی از نخبگان و نوآوران علمی و فناوری از طریق ارتقای منزلت اجتماعی، ارتقای سطح علمی و مهارتی، رفع دغدغه خطرپذیری مالی در مراحل پژوهشی و آزمایشی نوآوری‏ها، کمک به تجاری سازی دستاوردهای آنان.
۱۱) تکمیل و اجرای نقشه جامع علمی کشور.
● امور اجتماعی
۱۲) تقویت نهاد خانواده و جایگاه زن در آن و در صحنه‏های اجتماعی و استیفای حقوق شرعی و قانونی بانوان در همه عرصه‏ها و توجه ویژه به نقش سازنده آنان.
۱۳) تقویت هویت ملی جوانان متناسب با آرمان های انقلاب اسلامی، فراهم کردن محیط رشد فکری و علمی و تلاش در جهت رفع دغدغه‏های شغلی، ازدواج، مسکن و آسیب های اجتماعی آنان، توجه به مقتضیات دوره جوانی و نیازها و توانایی های آنان.
۱۴) اصلاح نظام اداری و قضایی جهت افزایش تحرک و کارآیی، بهبود خدمت رسانی به مردم، تأمین کرامت و معیشت کارکنان، به کارگیری مدیران و قضات لایق و امین و تأمین شغلی آنان، حذف یا ادغام مدیریت های موازی، تأکید بر تمرکز زدایی در حوزه‏های اداری و اجرایی، پیشگیری از فساد اداری و مبارزه با آن و تنظیم قوانین مورد نیاز.
۱۵) هویت بخشی به سیمای شهر و روستا، بازآفرینی و روزآمد سازی معماری ایرانی - اسلامی، رعایت معیارهای پیشرفته برای ایمنی بناها و استحکام ساخت و سازها.
۱۶) تقویت و کارآمد کردن نظام بازرسی و نظارت، اصلاح قوانین و مقررات در جهت رفع تداخل میان وظایف نهادهای نظارتی و بازرسی.
۱۷) اولویت دادن به ایثارگران انقلاب اسلامی در عرضه منابع مالی و فرصت‏ها و امکانات و مسئولیت‏های دولتی در صحنه‏های مختلف فرهنگی و اقتصادی.
۱۸) اهتمام به توسعه ورزش و حمایت از گسترش فعالیت‏های گردشگری با تأکید بر سفرهای زیارتی.
۱۹) تأکید بر رویکرد انسان سالم و سلامت همه جانبه با توجه به:
۱ـ ۱۹) یکپارچگی در سیاستگذاری، برنامه ریزی، ارزشیابی، نظارت و تخصیص منابع عمومی.
۲ـ ۱۹) ارتقای شاخص‏های سلامت هوا، امنیت غذا، محیط و بهداشت جسمی و روحی.
۳ـ ۱۹) کاهش مخاطرات و آلودگی‏های تهدید کننده سلامت.
۴ـ ۱۹) اصلاح الگوی تغذیه جامعه با بهبود ترکیب و سلامت مواد غذایی.
۵ـ ۱۹) توسعه کمی و کیفی بیمه‏های سلامت و کاهش سهم مردم از هزینه‏های سلامت به ۳۰% تا پایان برنامه پنجم.
۲۰) ارتقای امنیت اجتماعی:
۱ـ ۲۰) مبارزه همه جانبه با مواد مخدر و روانگردان و اهتمام به اجرای سیاست‏های کلی مبارزه با مواد مخدر.
۲ـ ۲۰) سامان بخشی مناطق حاشیه‌نشین و پیشگیری و کنترل ناهنجاری‏های عمومی ناشی از آن.
۳ـ ۲۰) استفاده از ابزارهای فرهنگی، آموزشی و رسانه‏ها برای پیشگیری و مقابله با ناهنجاری‏های فرهنگی و اجتماعی.
● امور اقتصادی
الف) رشد مناسب اقتصادی با تأکید بر:
۲۱ـ تحقق رشد مستمر و پرشتاب اقتصادی به میزان حداقل ۸% نرخ رشد سالیانه تولید ناخالص داخلی ‏با:
۱ـ ۲۱) توسعه سرمایه گذاری از طریق کاهش شکاف پس انداز - سرمایه گذاری با حفظ نسبت پس‏انداز به تولید ناخالص داخلی حداقل در سطح ۴۰ درصد و جذب منابع و سرمایه‏های خارجی.
۲ـ ۲۱) ارتقای سهم بهره‏وری در رشد اقتصادی به یک سوم در پایان برنامه.
۳ـ ۲۱) بهبود فضای کسب و کار کشور با تأکید بر ثبات محیط اقتصاد کلان، فراهم آوردن زیرساخت‏های ارتباطی، اطلاعاتی، حقوقی، علمی و فناوری مورد نیاز، کاهش خطرپذیری‏های کلان اقتصادی، ارائه مستمر آمار و اطلاعات به صورت شفاف و منظم به جامعه.
۴ـ ۲۱) تقویت و توسعه نظام استاندارد ملی.
۲۲) تغییر نگاه به نفت و گاز و درآمدهای حاصل از آن، از منبع تأمین بودجه عمومی به منابع و سرمایه‏های زاینده اقتصادی و ایجاد صندوق توسعه ملی با تصویب اساسنامه آن در مجلس شورای اسلامی در سال اول برنامه پنجم و برنامه ریزی برای استفاده از مزیت نسبی نفت و گاز در زنجیره صنعتی و خدماتی و پایین دستی وابسته بدان با رعایت:
۱ـ ۲۲) واریز سالانه حداقل ۲۰ درصد از منابع حاصل از صادرات نفت و گاز و فرآورده‏های نفتی به صندوق توسعه ملی.
۲ـ ۲۲) ارائه تسهیلات از منابع صندوق توسعه ملی به بخش‏های خصوصی، تعاونی و عمومی غیر دولتی با هدف تولید و توسعه سرمایه گذاری در داخل و خارج کشور با در نظر گرفتن شرایط رقابتی و بازدهی مناسب اقتصادی.
۳ـ ۲۲) قطع وابستگی هزینه‏های جاری دولت به درآمدهای نفت و گاز تا پایان برنامه.
۲۳) اصلاح ساختار نظام بانکی با اجرای کامل و روزآمد قانون بانکداری بدون ربا و نهادینه کردن نظام‏های قرض‏الحسنه، تأمین اعتبارات خرد و اعتبارات لازم برای سرمایه گذاری‏های بزرگ.
۲۴) ارتقای کمی و کیفی بازارهای مالی (سرمایه، پول و بیمه) با تأکید بر کارایی، شفافیت و سلامت.
۲۵) تحقق سیاست‏های کلی اصل۴۴ قانون اساسی و الزامات مربوط به هر یک از بندها با تأکید بر:
۱ـ۲۵) حمایت از شکل‏گیری بازارهای رقابتی.
۲ـ۲۵) ایجاد ساختارهای مناسب برای ایفای وظایف حاکمیتی (سیاست گذاری، هدایت و نظارت).
۳ـ۲۵) تنظیم سیاست‏های تشویقی در جهت تبدیل فعالیت‏های غیرمتشکل (نهاد خانوار) به فعالیت‏های واحدهای حقوقی.
۴ـ۲۵) ایجاد بازار رقابتی برای ارائه خدمات بیمه درمانی.
۲۶) توجه به ارزش اقتصادی، امنیتی، سیاسی و زیست محیطی آب با تسریع در استحصال، عرضه، نگهداری و مصرف آن و مهار آبهایی که از کشور خارج می‏شود با اولویت استفاده از منابع آب‏های مشترک.
۲۷) سرمایه گذاری در استحصال و استخراج گاز و نفت و معادن مشترک با کشورهای همسایه با رعایت سیاست‏های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی.
۲۸) حفظ ذخایر راهبردی ارزی به مقداری که اطمینان از تأمین نیازهای اساسی کشور در مدت معین (براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی) حاصل گردد.
۲۹) تأکید بر راهبرد توسعه صادرات به ویژه در بخش خدمات با فناوری بالا به نحوی که کسری تراز بازرگانی بدون نفت کاهش یافته و توازن در تجارت خدمات ایجاد گردد.
۳۰) گسترش همه جانبه همکاری با کشورهای منطقه جنوب غربی آسیا در تجارت، سرمایه‏گذاری و فناوری.
۳۱) ارتقا و هماهنگی میان اهداف توسعه‏ای: آموزش، بهداشت و اشتغال به طوری که در پایان برنامه پنجم، شاخص توسعه انسانی به سطح کشورهای با توسعه انسانی بالا برسد.
۳۲) تبدیل نظام بودجه ریزی کشور به بودجه ریزی عملیاتی.
۳۳) برقراری ارتباط کمی و کیفی میان برنامه پنج‏ساله و بودجه‏های سالیانه با سند چشم‏انداز با رعایت شفافیت و قابلیت نظارت.
ب) گسترش عدالت اجتماعی با:
۳۴) تنظیم همه فعالیت‏های مربوط به رشد و توسعه اقتصادی بر پایه عدالت اجتماعی و کاهش فاصله میان درآمدهای طبقات و رفع محرومیت از قشرهای کم درآمد با تأکید بر موارد زیر:
۱ـ ۳۴) جبران نابرابری‏های غیرموجه درآمدی از طریق سیاست‏های مالیاتی، اعطای یارانه‏های هدفمند و ساز و کارهای بیمه‏ای.
۲ـ ۳۴) تکمیل بانک اطلاعات مربوط به اقشار دو دهک پایین درآمدی و به هنگام کردن مداوم آن.
۳ـ ۳۴) هدفمند کردن یارانه‏های آشکار و اجرای تدریجی هدفمند کردن یارانه‏های غیرآشکار.
۴ـ ۳۴) تأمین برخورداری آحاد جامعه از اطلاعات اقتصادی.
۳۵) اقدامات لازم برای جبران عقب ماندگی‏های حاصل از دوران های تاریخی گذشته با تأکید بر:
۱ـ ۳۵)‌ ارتقای سطح درآمد و زندگی روستاییان و کشاورزان با تهیه طرح‏های توسعه روستایی، گسترش کشاورزی صنعتی، صنایع روستایی و خدمات نوین و اصلاح نظام قیمت‏گذاری محصولات کشاورزی.
۲ـ ۳۵ـ) گسترش فعالیت‏های اقتصادی در مناطق مرزی و سواحل جنوبی و جزایر با استفاده از ظرفیت‏های بازرگانی خارجی کشور.
۳ـ ۳۵) کاهش فاصله دو دهک بالا و پایین درآمدی جامعه به طوری که ضریب جینی به حداکثر ۳۵/۰ در پایان برنامه برسد.
۴ـ ۳۵) انجام اقدامات ضروری برای رساندن نرخ بیکاری در کشور به ۷ درصد.
۵ـ ۳۵) تأمین بیمه فراگیر و کارآمد و گسترش کمی و کیفی نظام تأمین اجتماعی و خدمات بیمه درمانی.
۶ـ ۳۵) توسعه نظام‏های پیشگیری از آسیب‏های فردی و اجتماعی.
۷ـ ۳۵)‌ حمایت از اقشار محروم و زنان سرپرست خانوار.
۸ـ ۳۵) ‌توسعه بخش تعاون با هدف توانمندسازی اقشار متوسط و کم‏درآمد جامعه به نحوی که تا پایان برنامه پنجم سهم تعاون به ۲۵ درصد برسد.
● امور سیاسی، دفاعی و امنیتی
۳۶) تقویت حضور و مشارکت مردم در عرصه‏های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی.
۳۷) جهت دهی جریانات سیاسی به پایبندی به ارزش‏های اسلامی - انقلابی، دفاع از منافع‏ ملی، دشمن‏ ستیزی، قانون پذیری و اصول اخلاقی.
۳۸) حمایت از آزادی‏های مشروع و صیانت از حقوق اساسی ملت.
۳۹) اعتلای شأن، موقعیت، اقتدار و نقش جمهوری اسلامی ایران در منطقه و نظام بین‏الملل به‏منظور تحکیم امنیت ملی و پیشبرد منافع ملی با تأکید بر:
۱ـ ۳۹) تقویت همکاری‏های دوجانبه، منطقه‏ای و بین‏المللی با اولویت کشورهای همسایه.
۲ـ ۳۹) تقویت روابط سازنده با کشورهای غیرمتخاصم.
۳ـ ۳۹) بهره‏گیری از روابط برای افزایش توان ملی.
۴ـ ۳۹) مقابله با افزون خواهی و اقدام متجاوزانه در روابط خارجی.
۵ـ ۳۹) تلاش برای رهایی منطقه از حضور نظامی بیگانگان.
۶ـ ۳۹) حمایت از مسلمانان و ملت‏های مظلوم و مستضعف به ویژه ملت فلسطین.
۷ـ ۳۹) تلاش برای همگرایی بیشتر میان کشورهای اسلامی.
۸ـ ۳۹) تلاش برای اصلاح ساختار سازمان ملل.
۹ـ ۳۹) سازماندهی تلاش مشترک برای ایجاد مناسبات و نظامات جدید اقتصادی، سیاسی و فرهنگی منطقه‏ای و جهانی با هدف تأمین عدالت، صلح و امنیت جهانی.
۴۰) حضور فعال و هدفمند در سازمان‏های بین‏المللی و منطقه‏ای و تلاش برای ایجاد تحول در رویه‏های موجود بر اساس ارزش های اسلامی.
۴۱) ارتقای نقش مدیریتی ایران در توزیع و ترانزیت انرژی، افزایش فرصت‏های صادراتی، جذب سرمایه و فناوری‏های پیشرفته و کمک به استقرار نظام پولی، بانکی و بیمه‏ای مستقل با کمک کشورهای منطقه‏ای و اسلامی و دوست با هدف کاهش وابستگی به سیستم پولی نظام سلطه.
۴۲) تقویت تعامل فرهنگی، حقوقی، سیاسی و اقتصادی با جهان به ویژه حوزه تمدن اسلامی – ایرانی.
۴۳)‌ تقویت هویت اسلامی و ایرانی ایرانیان خارج از کشور، کمک به ترویج خط و زبان فارسی در میان آنان، حمایت از حقوق آنان و تسهیل مشارکت آنان در توسعه ملی.
۴۴) تحکیم و ارتقای امنیت پایدار، فراگیر و تضمین کننده اهداف و منافع ملی با تأکید بر:
۱ـ ۴۴) تقویت نقش مردم و اطلاعات مردمی در پیشگیری از تحرکات ضد امنیتی.
۲ـ ۴۴) تقویت و تعامل مؤثر دستگاه‏های اطلاعاتی، انتظامی و قضایی و هماهنگی بین آنها برای تأمین اشراف اطلاعاتی و مقابله با هر نوع اخلال در امنیت عمومی، اقتصادی و اجتماعی و مقابله با تهدیدهای نرم.
۳ـ ۴۴) ایجاد سامانه یکپارچه نرم‏افزاری اطلاعاتی، ارتقای سطح حفاظت از اطلاعات رایانه‏ای، توسعه علوم و فناوری‏های مرتبط با حفظ امنیت سامانه‏های اطلاعاتی و ارتباطی به منظور صیانت از فضای تبادل اطلاعات، تقویت فنی برای مقابله با تخلفات در فضاهای رایانه‏ای و صیانت از حریم فردی و عمومی.
۴ـ ۴۴) تقویت زیر ساخت‏های انسجام و همبستگی ملی برای پیشگیری و مقابله با عوامل بروز گسست‏های هویتی، اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی.
۴۵) ارتقای توانمندی‏های دفاعی و قدرت بازدارندگی به منظور دفاع از حاکمیت، تمامیت ارضی، منافع و امنیت ملی و مقابله مؤثر با تهدیدهای خارجی و ایجاد توازن منطقه‏ای با تأکید بر:
۱ـ ۴۵)‌ کسب دانش و فناوری‏های نو و نرم‏افزارهای پیشرفته دفاعی و نوسازی و بازسازی صنایع دفاعی، افزایش ضریب خودکفایی با توسعه تحقیقات و بهره‏مندی از همه ظرفیت‏های صنعتی کشور.
۲ـ ۴۵) اهتمام به حضور نیروهای مردمی در امنیت و دفاع از کشور و انقلاب با تقویت کمی و کیفی بسیج مستضعفان.
۳ـ ۴۵) گسترش پدافند غیرعامل.
۴ـ ۴۵) امنیت پایدار مناطق مرزی و کنترل مؤثر مرزها.

دکتر محمود رضا امینی

منبع : خبرگزاری موج