بحران در صنعت نساجی کشور

صنعت نساجی در کشور ما هرگز آنگونه که باید و شاید - به جز مواردی اندک - مورد توجه نبوده و عمده منسوجات مورد مصرف از کشورهای خارج تهیه می شده است. تولید پارچه های گوناگون همچون چیت، کودری، چلوار، فاستونی، ماهوت، ژاگار، کانگا، ژرسه، متقال، قدک، شمد، ملحفه، کتانی، گی پور، تور، حریر، پوپلین و ... طی این سال ها در کشور میسر شده است، اما همواره منسوجات فرنگی - و حتی ترکیه ای - بر تولیدات داخل کشور به گونه ای روانی برتری داشته اند و امروزه حتی شاهد ورود میلیون ها متر پارچه چادری از ژاپن، چین، سنگاپور و حتی کشورهای اروپایی هستیم. قبل از آنبه علت العلل بحران در صنایع نساجی کشور ادامه دهم، نگاه کوتاهی داریم به وقایع رخ داده در دو کارخانه چیت سازی تهران و کارخانه چیت جهان.
● کارخانه چیت سازی تهران
این کارخانه در سال ۱۳۱۷ شمسی در اراضی فرح آباد به ظرفیت ۴۲ هزار دوک ساخته شد و تولیدات آن چیت، چلوار و متقال بود. ماشین آلات این کارخانه از آلمان و کارخانه فروشتال خریداری شد، اما با وقوع جنگ جهانی دوم، بخشی از ماشین آلات آن در آلمان و شوروی باقی ماند و سرانجام در سال ۱۳۲۷، راه اندازی کامل شد.بعد از وقایع شهریور ۱۳۲۰ و حضور حزب توده در صحنه سیاسی کشور، این کارخانه محل اصلی تظاهرات کارگری مربوط به این حزب بود و همان گونه که کارخانه حریربافی چالوس را دستخوش اغتشاش و اعتصاب کرده و سرانجام آن را تعطیل کردند، کارخانه چیت سازی تهران نیز بر اثر اعتصابات کارگری، بارها به تعطیلی کشانده شد و سرانجام با کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲، این کارخانه برخلاف حریربافی چالوس، بار دیگر فعالیت خود را از سر گرفت. اما حکایت کارخانه جهان چیست؟«این کارخانه از اوایل سال ۱۳۳۴ پایه گذاری شده و هدف اصلی آن تبدیل پنبه خام و ابریشم مصنوعی به چیت و چلوار و پاتیس و پارچه پرده ای و مبلی و غیره می باشد... قدرت تولید کارخانه در حدود یک میلیون و نیم متر انواع مختلف پارچه است که مصرف لباس و آستری و پرده ای دارد. ولی قسمت چاپ و گل زنی و تکمیل و رنگرزی آن تقریباً سه برابر خود کارخانه می تواند فعالیت داشته باشد... کارخانه های جهان چیت در قطعه زمین محصور به مساحت ۱۰۰ هزار متر مربعبنا شده و دارای ۳۴ هزار مترمربع ساختمان است. ماشین آلات آن از انگلستان، آلمان و بلژیک خریداری شده است... محل کارخانه جهان چیت در حاجی آباد واقع در دو کیلومتری کرج و ۴۲ کیلومتری جاده قزوین است... موسس کارخانه حاج محمدصادق فاتح است که ریاست هیات مدیره شرکت جهان چیت هم زمانی با او بوده است.»۲
● ترور محمدصادق فاتح
«در اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۰ هنگامی که ۲هزار تن از کارگران جهان چیت تصمیم داشتند برای اعتراض به «شرایط وحشتناک کار در کارخانه های محمدصادق فاتح یزدی» پیاده به سوی تهران حرکت کنند، چندین کامیون ژاندارم، با تفنگ ها و مسلسل های آمریکایی و اسرائیلی کارگران حق طلب جهان چیت را در کاروانسرای سنگی بی رحمانه به گلوله بستند که در نتیجه آن ۲۰ تن از کارگران کشته شدند.»۳
سه سال بعد، در بیستم مرداد ۱۳۵۳، فاتح در حالی که از تجریش عازم محل کار خود بود، ترور شد و در اعلامیه صادره از سوی چریک های فدایی خلق درباره ترور او آمده بود: «دادگاه انقلابی خلق فاتح را به خاطر نقش موثری که در کشتار کارگران جهان چیت به عهده داشت و به خاطر حق کشی های ظالمانه اش در حق کارگران به مرگ محکوم کرد و فاتح خونخوار را به سزای اعمال ننگینش رسانید.» آنان در اعلامیه خود فاتح را «سرمایه دار زالوصفت و به قول خلق کرج چشم راست شاه خائن، مسبب اصلی این جنایت» معرفی کردند و سرانجام در «دادگاه خلق» او را محاکمه و محکوم به اعدام کردند.

نصرالله حدادی

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد