دروازه‌ای به سوی توسعه

آذربایجان غربی با توجه به پتانسیل‌های واقع در استان، می‌تواند در زمینه‌های کشاورزی و صنعت، نقش بسزایی را در توسعه مناطق محروم کشور ایفا کند.
استان آذربایجان غربی که در شمال غربی ایران قرار دارد، از شمال به جمهوری آذربایجان و ترکیه، از مغرب به کشورهای ترکیه و عراق، از شرق به استان آذربایجان شرقی و استان زنجان و از جنوب به استان کردستان محدود است.
بر اساس آخرین سرشماری صورت گرفته در سال ۸۵، جمعیت این استان بالغ بر ۲ میلیون و ۸۷۳ هزار و ۴۵۹ نفر بوده که از این حیث، هشتمین استان پُرجمعیت کشور محسوب می‌شود. شهرستان ارومیه با ۸۵۴ هزار و ۹۱۶ نفر جمعیت، پُرجمعیت‌ترین و شهرستان چالدران با ۴۴ هزار و ۵۷۲ نفر، کم جمعیت‌ترین شهرستان‌های این استان به شمار می‌روند. به غیر از ارومیه، از دیگر شهرهای مهم این استان می‌توان به ماکو اشاره کرد - شهرستانی که دارای موقعیت جغرافیایی و نظامی مهمی است، چراکه در سرحد سه کشور ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان قرار دارد.
از معروف‌ترین جاذبه‌های طبیعی این استان می‌توان به دریاچه ارومیه اشاره کرد که در کنار آن، زیستگاه پُرجاذبه با ارزشی به نام آریت‌ها - میگوی کوچک - قرار دارد. شهرستان مهاباد نیز از دیگر قطب‌های اصلی توریستی این منطقه به شمار می‌آید، به طوری که به خاطر جذابیت‌های طبیعی فراوان این شهرستان در ایام تعطیل و به خصوص در فصل تابستان، سیل عظیم گردشگران از شهرهای اطراف این شهرستان به آن سرازیر می‌شوند. سد مهاباد و غار سهولان از امتیازات ویژه گردشگری این شهرستان به حساب می‌آیند. از دیگر مناظر باستانی و دیدنی این استان می‌توان برج سه گنبد، قره کلیسا، تخت سلیمان نام برد.
استان آذربایجان غربی دارای ارتفاعاتی است که از مهمترین آنها می‌توان به سلسله جبال مرکزی ترکیه و عراق اشاره کرد. جنگل‌های طبیعی استان، به صورت پراکنده در قسمت‌هایی از شهرستان‌های آن، از جمله مهاباد قرار گرفته‌اند. همچنین، مناطق وسیع جنگلی که در سردشت قرار دارند، مساحتی نزدیک به ۸۰ هزار هکتار از اراضی آن منطقه را به خود اختصاص داده‌اند. مردم این استان به طور عمده ترک آذری و کرد هستند، اما اقلیت آشوری و ارامنه هم در این استان ساکن می‌باشند. از بُعد تاریخی، تاریخ باستانی آذربایجان با قوم ماد در آمیخته است، به طوری که پس از تأسیس دولت ماد، آذربایجان به ماد کوچک معروف شد. البته در آن زمان، آذربایجان شامل شهرهای دیگری چون همدان، ری، اصفهان و کرمانشاه هم بود. به اعتقاد گروهی از باستان شناسان و ساکنان این استان، نام آذربایجان از کلمه آذرآبادگان به معنای سرزمین آتش گرفته شده است. در قسمت منابع آبی، زرینه رود، سیمینه رود و همچنین رود ارس، از مهمترین رودها و منابع آبی این استان به شمار می‌روند. رود ارس علاوه بر منابع آبی، مهد پرورش انواع ماهی از جمله ماهی سوف - که ماهی ارزشمندی در سراسر جهان به حساب می‌آید - می‌باشد. ‌ ‌
● اقتصاد استان
استان آذربایجان غربی، به دلیل هم‌مرزی با کشورهای همسایه همچون عراق، از موقعیت خوبی برای صادرات برخوردار بوده، به طوری که در هفت ماهه اول سال جاری، درآمد ارزی نزدیک به ۱۷۰ میلیون دلار از راه صادرات محصولات کشاورزی، نصیب خود کرده است. از مهمترین محصولات صادراتی آذربایجان می‌توان به صنایع غذایی و آب میوه اشاره کرد. در این راستا، طی سال جاری ۲۰ هزار تن انواع میوه به ارزش ۵۰ میلیون دلار به کشورهای روسیه، آذربایجان، عراق، ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر شده است.
در زمینه قند و شکر، این استان با در اختیار داشتن پنج واحد صنعتی، با ظرفیت تولید ۱۲۶ هزار تن محصول در سال، سهم عمده بخش تولیدی را به خود اختصاص داده و این استان را در مکان دوم کشور در تولید قند و شکر قرار داده است. رشد هفت پله‌ای صنعت این استان در رده‌بندی کشوری از پایان برنامه سوم توسعه، نشان از گسترش صنعت در این منطقه دارد. به غیر از محصولات صنعتی، محصولات کانی و معدنی هم از گستره تقریباً مناسبی برخوردار هستند، به طوری که سنگ گرانیت با در اختیار داشتن ۶۷ واحد فعال و ۲ میلیون تن ذخیره و ظرفیت بهره‌برداری ۱۰ میلیون تن در سال، قسمت اعظم فعالیت‌های معدنی این استان را به خود اختصاص داده است. همچنین وجود دو معدن طلا، با ظرفیتی معادل ۸۸ تن و معدن تیتان به ظرفیت ۲۰۰ میلیون تن در سال، از ظرفیت‌های دیگر این استان در زمینه صنعت و معدن به شمار می‌روند.
● اولویت‌های سرمایه‌گذاری ‌ ‌
بر اساس امکان سنجی‌هایی که از اکثر طرح‌های استان آذربایجان غربی صورت گرفته، روغن‌کشی از دانه‌های روغنی، تولید مدارات IC و قطعات خودرو از مهمترین اولویت‌هایی هستند که در بخش سرمایه‌گذاری این استان مطرح می‌باشند. این در حالی است که با مراجعه به ارقام مربوط به تسهیلات بنگاه‌های زودبازده، بخش صنعت و معدن استان با در اختیار داشتن ۴۹ درصد از ۹ هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال ارزش قراردادهای منعقده در سیستم بانکی، رتبه اول و کشاورزی با ۲۵ درصد و خدمات با ۱۸ درصد در مکان‌های بعدی جای گرفته‌اند که با نگاه به آمار اشتغال، به نظر می‌رسد این اعتبارات بر روند جذب نیروی انسانی در استان آذربایجان غربی تأثیرگذار بوده، به طوری که ۸۰ هزار فرصت شغلی جدید را در سطح استان به وجود آورده است.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران