جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


اصول درست نقد شعر


اصول درست نقد شعر
اخیرا آقای مهدی عاطف راد یکی از مخالفان قسم خورده شعر پست مدرن انتقاداتی را بر اشعار یکی از کتابهای من وارد کرده که جا دارد از این فرد بپرسیم: وقتی اشعار کلاسیک و نیمایی و سپید مرا می تواند بخواند چه نیازی به نقد شعر پست مدرن دارد؟! تعبیرو تفسیر شاعر بودن من صرفا به واسطه یک کتاب کار درستی نیست. یک منتقد واقعی همه کتابهای شعر یک شاعر را نقد می کند نه کتابی که با سبک آن مخالف است.
مخاطبان می توانند برای خواندن اشعار کلاسیک و نیمایی و سپید من به این لینک از سایت آوای آزاد مراجعه کنند:
http://www.avayeazad.com/tarane_javanbakht/index.htm
نقد کردن شعر اصولی دارد که به چند مورد آن اشاره می کنم:
۱) اگر کسی با سبک خاصی از شعر مخالف است بهتر است سبک های دیگر را نقد کند نه آن سبک شعر را که با آن مخالف است.
۲) برای نوشتن نقد درباره یک سبک خاص شعری لازم است در آن حوزه مطالعه کرد و مبانی آن را آموخت. کسی که در سبک شعر پست مدرن قلم نمی زند نباید شعر پست مدرن را نقد کند. بدیهی است ک نقد سبک خاص شعری وقتی کسی در آن سبک چیزی ننوشته بی معنی است.
۳) اخیرا این مورد در بین منتقدنمایان در ایران معمول شده که به جای نقد شعر به نقد شاعر می پردازند که این مورد ضعف نقد ادبی را نشان می دهد.
۴) اگر کسی می خواهد شعر کسی دیگر را در زبان غیر فارسی نقد کند نخست باید آن زبان را یاد بگیرد. ندانستن زبان های غیر فارسی نقص بزرگی در سرودن شعر در این زبانهاست. انتقاد مهدی عاطف راد که این زبانها را نمی داند از سروده های من در این زبانها وقتی نمی تواند معنای اشعار مرا در این زبانها بفهمد بی معنی است.
بدیهی است که دانستن زبانهای مختلف به یک شاعر کمک می کند تا حسّ شعر را در آن زبانها درک کند و سرودن شعر در آن زبانها درک بهتری از شعر فارسی و دیگر زبانها را نتیجه می دهد. آنچه همراه با این نکات مهم است این که دانستن راهکارهای سرودن شعر در زبانهای مختلف باعث غنای بیشتر سرودن شعر در زبان فارسی هم می شود و برعکس دانستن مبانی سرودن شعر در زبان فارسی به بهتر سرودن شعر در زبانهای دیگر کمک می کند. متاسفانه امروز در ایران ما شاهد نقدنویسی کسانی هستیم که از این نکات غافل هستند.
لازم است نکات دیگری را نیز درباره انتقاد مهدی عاطف راد - منتشر شده در سایت دینگ دانگ- بگویم: اولا این فرد به جای آن که اعتراف کند نمی تواند اشعار مرا در دیگر زبانها بفمهد درباره آنها اظهارنظر می کند. فردی که با خودش صادق است وقتی نمی تواند نوشته های شخص دیگر را چون در زبانهایی غیر از زبان مادری نوشته بفهمد لااقل باید انقدر صداقت با خودش داشته باشد که درباره آنچه نمی تواند بفمهد اظهارنظر نکند و انتقاد درباره اشعار غیرفارسی مرا به کسانی که این زبانها را می دانند واگذار کند. مورد دوم این که این فرد سطرهای جدا از هم در اشعار مرا پیوسته نوشته و مکث موجود در اشعار را با این بی دقتی ازبین برده است. کسی که می خواهد نقد بر اشعار شخص دیگر بنویسد لازم است لااقل نحوه نگارش درست اشعار را طبق همان چه در کتاب او و سایتها نوشته شده رعایت کند که متاسفانه این مورد را هم رعایت نکرده است. نکته سوم این که من بیش از هزار صفحه شعر دارم و دو سوم اشعار من شعر غیرپست مدرن است یعنی شعر کلاسیک و نیمایی و سپید است.
نقد شعر اصولی دارد که متاسفانه در نوشته مهدی عاطف راد دیده نمی شود:
۱) یک منتقد به سبک های مختلف شعر در اشعار یک شاعر توجه می کند و روند تغییر سبک نگارشی او را مدّ نظر قرار می دهد. این مورد را آقای عاطف راد از قلم انداخته است.
۲) ویژگی های اشعار مختلف یک شاعر از مهم ترین نکاتی است که شایسته یک نقد اصولی است که متاسفانه این فرد این مورد را هم در نوشته اش رعایت نکرده.
۳) از ۹ کتاب شعر من (شامل بیش از هزار شعر) به سه شعر بسنده کردن یک نقد ادبی نیست.
۴) بسیاری از کسانی که قبلا اشعار مرا نقد کرده اند اندیشه های فلسفی در آنها یافته اند. من از بسیاری از فعالیت های دیگرم در حوزه های نقاشی و موسیقی هم در اشعارم استفاده کرده ام که مشخص است بی توجهی این فرد به هزار شعر و پرداختن به فقط ۳ شعر بهتر از این نمی شود که نوشته ای بسیار فاصله دار از یک نقد ادبی نتیجه دهد.
۵) یک منتقد واقعی نظریات مختلف را با انطباق اشعار یک شاعر با آثار فلسفی و روانشناسی جستجو می کند. واقعا جای چنین بررسی ای در نوشته مهدی عاطف راد خالی است. نکته آخر این که شایسته است اگر مهدی عاطف راد می خواهد اشعار مرا نقد کند اشعار کلاسیک و نیمایی و سپید مرا نقد کند و درباره اشعار من در دیگر زبانها اظهارنظر نکند که اظهارنظر درباره آنچه در دیگر زبانها نمی تواند بفهمد قضاوت منفی دیگران را درباره او نتیجه خواهد داد.
دو دسته افراد می توانند اشعار من در دیگر زبانها را نقد کنند:
۱) کسانی که این زبانها زبان مادری شان است و در این زبانها شعر می نویسند.
۲) ایرانیانی که این زبانها را می دانند و در این زبانها شعر می نویسند که مهدی عاطف راد جزء هیچ کدام از این گروهها نیست. ما امروز وضعیت کسانی را می بینیم که زبانهای دیگر را نمی دانند و درباره اشعار من در دیگر زبانها اظهارنظر می کنند فردای این افراد چنین خواهد بود که دیگران درباره کوتاهی این افراد برای یادگیری زبانهای دیگر و نوشتن در آن زبانها به آنها ایراد خواهند گرفت و مسلّما فردا برای آنها دیر است. پس تا دیر نشده به جای انتقاد از نوشته های من بروند زبان یاد بگیرند و اگر چیزی به اسم نقد جایی منتشر می کنند اصول نقدنویسی را رعایت کنند که مطلبی شایسته نقد ادبی از آنها منتشر شود نه نوشته ای که در آن نه مقایسه ای با دیدگاه های فلسفی یا روانشناختی دیده می شود نه حداقل بررسی درستی از انواع سبک های شعر که من در آنها قلم زده ام به چشم می خورد. به امید روزی که نقد شعر در ایران با توجه به اصول نقدنویسی راه درست خود را در ایران بیاید و به جای نوشته هایی این چنین سطحی که نقد ادبی نیست نقد درست در حوزه شعر منتشر شود.
نوشته: ترانه جوانبخت
www.javanbakht.net


همچنین مشاهده کنید