توسعه پایدار، برندهای ماندگار

بازار جهانی آب معدنی در سال ۲۰۰۷ به‌رغم بحران مالی و اوضاع نابسامان تجارت کالا در اروپا و آمریکا، ۶درصد رشد کرده این صنعت نوپا چند سالی است در ایران نیز شکل گرفته و بر شمار شرکت‌های تولیدی فعال در این بخش افزوده شده است، مع‌الوصف رقابت شرکت‌های ایرانی گاه چنان پیچیده شده که فضایی ناگوار به وجود آورده است.
در این میان بسیاری از شرکت‌های مواد غذایی واحد تولید آب معدنی را نیز در حاشیه فعالیت خود راه انداخته‌اند یا آن را به چشم‌انداز طرح و توسعه خود پیوند زده‌اند.
گزارش نشریه «Middle EAST Food» حاکی از آن است که ۵۰درصد مصرف جهانی آب معدنی در اروپا و ایالات متحده آمریکا رقم می‌خورد با این حال بازار آسیا نیز مستعد رشد روز افزون است، خشکسالی‌های پی در پی و کمبود ذخایر آبی از جمله دلایل این رویکرد و گسترش بازار مصرف آب معدنی قلمداد می‌شود. مصرف سرانه آب معدنی در آمریکا ۸/۳۰ لیتر است. در سال ۲۰۰۷، آمریکا و چین دو بازار عمده مصرف آب معدنی بودند. اندونزی و مکزیک نیز در جایگاه‌های بعدی قرار داشتند. نستله، دانون، کوکاکولا، و پپسی‌کولا بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آب معدنی در جهان محسوب می‌شوند که جمعا ۳۳درصد بازار جهانی را در اختیار دارند. ارزش تولید و تجارت جهانی آب معدنی در سال ۲۰۰۷ حدود ۷۰ میلیارد دلار بوده است. در سال ۲۰۰۷، ۲۰۶میلیارد لیتر آب معدنی در بازار جهانی توزیع شد و سهم آسیا و استرالیا از این میزان ۵/۲۶درصد بود که در قیاس با سال ۲۰۰۶، ۱۰درصد رشد کرد. در سال ۲۰۰۸ نیز این رشد ادامه داشت و آسیا همچنان یکی از عمده‌ترین بازارهای مصرف آب معدنی بود. در این میان «برند»ها نقش‌آفرین اصلی هستند. نستله با شعار Pure Life، دانون با نشان AQUA و پپسی‌کولا با نشان AQUAFINA بازارها را در دست گرفته‌اند. پیش‌بینی می‌شود که مصرف جهانی آب معدنی تا سال ۲۰۱۲ با ۳۲درصد رشد به ۲۷۲میلیارد لیتر برسد.
● آمریکا و اروپا، سرچشمه‌های اصلی
صنعت آب معدنی در آمریکا و اروپا طی دو دهه گذشته پیوسته گسترش یافته تا جایی که ۵۵درصد تولید جهانی منحصر به این دو منطقه است. گزارش مرکز تحقیقات جهانی مواد غذایی، نشان می‌دهد که در آینده آب معدنی جایگزین نوشیدنی‌های دیگر از جمله نوشابه‌های گازدار می‌شود. شعار «زندگی سالم» نستله از همان آغاز زمینه‌ساز این چرخش بود؛ روی‌گردانی مصرف‌کنندگان از نوشابه‌هایی که مواد افزودنی و شیمیایی در ترکیب آنها دیده می‌شود نشانه‌ای معنادار به تقاضای بیشتر برای آب معدنی در آینده است. در آلمان، فرانسه، اسپانیا و ایتالیا این اتفاق افتاده و مصرف‌کنندگان دیگر از زرق و برق نوشابه‌هایی که «طعم مرگ» دارند، سرباز می‌زنند. در آلمان ۸۲درصد بزرگسالان آب معدنی را بر دیگر نوشیدنی‌های غیرالکلی ترجیح می‌دهند. در آسیا نیز به خصوص در میان کشورهای عربی همچون امارات متحده، بحرین، عربستان و قطر رشد مصرف آب معدنی ۲۰درصد بیش از سال ۲۰۰۷ گزارش شده است. از این رو چین و مالزی فرصت را دریافته‌اند و با سرمایه‌گذاری‌های کلان، چشم به این بازار مصرف ثروتمند و تشنه دوخته‌اند. ترکیه نیز از قافله عقب نمانده است. سال گذشته ارزش تولید آب معدنی در این کشور با ۲۰درصد رشد، به یک میلیارد دلار رسید که ۲۰۰میلیون دلار آن صادر شد.
● ۷۰ کارخانه و ۱۸۰ میلیون لیتر!
تولیدات آب معدنی در ایران اگر چه کارنامه مبهمی دارد، اما رد آن را باید در اوایل دهه ۵۰ گرفت. در‌حال‌حاضر حدود ۷۰ شرکت در ایران آب معدنی تولید می‌کنند که البته ازنظر کیفیت و نیز سهم در بازار گاه میان آنها تفاوت از زمین تا آسمان است. سالانه ۱۸۰میلیون لیتر در بطری‌های گوناگون از خروجی کارخانه‌های ایرانی راهی بازار می‌شود، اما دقیقا مشخص نیست سهم هر کارخانه از بازار چقدر است. می‌توان بر نام چند برند مشهور انگشت گذاشت، اما داستان تولید و تجارت آب معدنی نیز سر دراز دارد. چند سال پیش یک شرکت تولیدکننده خارجی آب میوه یک شبه گوی رقابت را از رقبای داخلی ربود. وقت آن است که بپرسیم، ۷۰کارخانه در برابر چنین رخدادی چه خواهند کرد و اساسا ارزش صادرات آنها حتی در قیاس با کشور همسایه، ترکیه چه قدر است؟

مهرداد گوران

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد