اضطراب کم،نتیجه مثبت هم دارد

همه ما انسان ها اضطراب را تجربه کرده ایم. بعضی رویدادهای زندگی به ما این باور را می دهند که در وضعیت خطرناکی قرار داریم.
در این شرایط، اضطراب واکنش طبیعی است زیرا باعث بسیج کردن نیروی دفاعی بدن می شود و به ما هشدار می دهد گوش به زنگ باشیم و خود را از خطر حفظ کنیم.
هنگامی که این ارزیابی اولیه از خطر نزدیک به وقوع، واقع بینانه و درست باشد، دراین وضعیت ضرورت دارد به دنبال یافتن پاسخ مناسبی بود.
بنابراین اضطراب داشتن، اشکالی ندارد زیرا می تواند انرژی و نیرویی در فرد ایجاد کند تا بتواند از پس آن موقعیت دشوار برآید.
اضطراب زمانی ناخوشایند است که ارزیابی اولیه از رویدادهای زندگی درست و واقع بینانه نباشد.
استرس در زندگی روزمره، امری عادی است و گاه می تواند نتایج مثبتی داشته باشد اما هنگامی که جنبه بیمارگونه پیدا کند و افکار و اعمال انسان را دائماً تحت تأثیر قرار دهد، می تواند خطرناک باشد.
میزان اضطراب در افراد گوناگون متفاوت است. ممکن است موقعیتی که برای فردی بسیار نگران کننده است، برای دیگری اصلاً استرس زا نباشد به این ترتیب شناخت عوامل افزاینده و کاهنده اضطراب می تواند در بهبود وضعیت مؤثر باشد.
ارتباط این مسئله با بیماران بستری شده در بیمارستان نیز مورد توجه قرار گرفته است بطوری که دیده شده است استرس ناشی از جراحی، فشار روانی زیادی را برای بیمار به همراه دارد.
● علل بروز اضطراب
دکتر فریبا درخشان نیا، دکترای مددکاری اجتماعی، اضطراب را اینگونه تعریف می کند: اضطراب بیشتر به حالت هیجانی و دلواپسی به علت خطری نامعلوم و مبهم مربوط می شود که می تواند مجموعه ای از علائم بدنی، فکری و احساسی به وجود آورد.
وی در مورد علل بروز اضطراب می گوید: در اثر استرس مکانیسم های دفاعی بدن برای مبارزه فعال می شوند و میزان ترشح آدرنالین از غده فوق کلیوی افزایش پیدا می کند.
همچنین موادی که از تجزیه آدرنالین در بدن جمع می شوند، نهایتاً بخش های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می دهند. از طرفی تلاش برای پرهیز از اضطراب، خود موجب اضطراب بیشتر می شود.
● علائم اضطراب
آگاهی از واکنش های به وجود آمده در اثر اضطراب کمک می کند تا فرد متوجه اضطراب خود و یا اطرافیان شود. روانشناسان ثابت کرده اند فشارهای روحی می تواند به تنهایی موجب بروز تغییرات هورمونی نامطلوبی در بدن شده و منجر به تصلب شرایین و اختلال در نظم عادی بدن و انبوهی ازمشکلات روحی و جسمی شود.
دکتر درخشان نیا در مورد علائم وجود اضطراب در افراد یا بیماران بستری شده در بیمارستان می گوید. در این افراد ممکن است دچار تپش قلب، تنگی نفس، تهوع، بی خوابی، بی اشتهایی، افسردگی، دلواپسی و عصبی شوند و در حافظه و تمرکز حواسشان اختلال پیش آید.
● عوامل تشدیدکننده اضطراب
نگرانی از آسیب بدنی، درد، مرگ، کمبود اطلاعات، ترس از محیط بخش های ویژه، تغییرات رفتاری وظاهری پس ازعمل، ترس از آژیرها و دستگاه های ناشناخته در بخش های ویژه، کاهش محیط خصوصی و اختلال در الگوی خواب و تغذیه مهمترین عوامل استرس زایی هستند که بیماران بستری شده را خصوصاً قبل از جراحی تحت تأثیر قرار می دهند، بطوری که دیده شده است، با افزایش دفعات بستری شدن در بیمارستان، میزان اضطراب آنها نیز کاهش یافته است.
علت آن احتمالاً با علل آشنایی قبلی بیماران با محیط، نحوه برخورد مثبت پرستاران در دفعات قبل، تجارب مثبت قبلی و افزایش آگاهی بیماران مرتبط است.
بنابراین آگاه سازی و ارائه اطلاعات صحیح می تواند در کاهش اضطراب نقش مؤثری داشته باشد.
● آگاه سازی
نسرین کاوه ییان، کارشناس مددکاری اجتماعی می گوید: «براساس تحقیقاتی که به منظور بررسی تأثیر برنامه آشنا سازی بر میزان کاهش اضطراب بیماران و اطرافیان آنها در طول اعمال جراحی قلب، انجام شده است، دیده شده که ارائه اطلاعات و آموزش روش های از عهده برآیی در برابر فشار روحی، درد و تزریقات سبب می شود سازگاری بیماران با فرآیند بستری و مداخلات پزشکی بهتر شود.
در این میان از تجهیزاتی مانند فیلم های ویدئویی، ورزش های تن آرامی و تصویرهای ذهنی نیز کمک گرفته می شود.
درگیر کردن خانواده در امر مراقبت، صحبت، همدردی و آموزش روش های سازگاری به همراه ارائه اطلاعات براساس نیاز در زمینه بیهوشی و ارتباط نزدیک با مراقبان بهداشتی سبب می شود خانواده نیز احساس بهتری نسبت به حمایت خود از بیمارشان در محیط بیمارستان داشته باشند.
براساس این پژوهش طراحی و اجرای برنامه آموزش می تواند اضطراب بیماران را کاهش داده و نهایتاً کیفیت زندگی آنها را افزایش دهد.»
● نقش مددکاران اجتماعی
با توجه به شیوع بالای بیماری های قلبی و عمل های جراحی قلب، توجه به زندگی این بیماران حائز اهمیت است.
در این میان نقش مددکاران اجتماعی در بهبود کیفیت زندگی بیماران می تواند بسیار مؤثر باشد.
دکتر درخشان نیا می افزاید: مددکاران اجتماعی به عنوان یکی از اعضای تیم درمانی می توانند نقش بسزایی در کاهش اضطراب بیماران داشته باشند.
فرایند بستری شدن در بیمارستان و اجرای مداخلات تشخیصی و درمانی منجر به بروز استرس و اضطراب در افراد می شود.
بررسی ها نشان داده است کنترل این استرس در ارتقای نتایج اعمال جراحی، کاهش طول مدت درمان و کاهش هزینه ها و مشکلات ناشی از آن نقش اساسی دارد.
به گفته دکتر مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران، مددکاران اجتماعی می توانند به طرق مختلف به بیماران و همراهانشان کمک کنند.
از آنجا که پزشک، وقت زیادی برای صحبت با خانواده بیمار یا خود بیمار را ندارد، مددکاران می توانند حداقل اطلاعات راجع به علت بیماری را از پزشک دریافت کرده و به بیمار منتقل کنند.
ارتباط مستقیم مددکار با بیمار و صحبت در مورد بیماری وی بازبان ساده می تواند باعث کاهش فشار روحی و کاهش درگیری خانواده با پزشک شود.
دکتر اقلیما معتقد است: آشنایی بیشتر بیمار با نحوه عمل جراحی واحد های مختلف بخش، مزایا، عوارض و عواقب آن باعث می شود بیمار آمادگی روحی و روانی بیشتری برای جراحی پیدا کند، عمل جراحی را بهتر تحمل کرده و میزان مرگ و میر کاهش پیدا کند.
از طرفی کاهش ترس و بهبود هرچه سریع تر باعث کاهش هزینه ها، ترخیص زودهنگام از بیمارستان و انتقال کمتر میکرب های بیمارستانی می شود.
● نقش مددکار پس از جراحی
مددکار در تمام دنیا به عنوان وکیل مدافع بیمار نیز شمرده می شود، به این معنی که به دلیل اطلاع او از روند درمان، در صورت خسارت به بیمار، مددکار بهتر می تواند از بیمار دفاع کند.
دکتر اقلیما در مورد دیگر نقش های مددکاران می گوید: وجود مددکاران در مطب پزشکان می تواند مفید باشد تا بیماران ابتدا با او صحبت کرده و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنند زیرا برخی افراد بیمار نیستند وفقط احتیاج به کسی دارند که با آنها صحبت کرده و آنها را آرام کند.
حمایت از بیماران پس از ترخیص از دیگر وظایف مددکاران است به این ترتیب که مددکار با کار فرما در مورد حقوق و اشتغال او صحبت کرده و جایگاه او را در محل کار حفظ می کند.
همچنین با بررسی علت مراجعه بیماران یک محله به بیمارستان توسط مددکاران، می توان در صورت بروز مشکل خاص، نسبت به آن هشدار داد.
به عنوان مثال بررسی های هفته اخیر مراجعه کنندگان نشان داده است که میزان بروز بیماری قلبی در محله ای سه برابر افزایش یافته است.

[جوانه خانی

منبع : روزنامه ایران