خانه دوست کجاست؟

چند هفته پیش به مرد جوانی برخوردم که به ارتش آمریکا ملحق شده بود و دوره آموزشی‌اش را هم پشت سر گذاشته بود. از او پرسیدم قرار است به کجا اعزام شود؟ جواب داد افغانستان. خب تعجبی نداشت. اما ادامه حرف‌هایش باعث شد یک لحظه سر جایم میخکوب شوم: <فرمانده‌مان گفته که احتمالا‌ بعد از افغانستان، راهی مکزیک خواهیم شد.> مکزیک؟ بله! ظاهرا فرماندهان ارتش آمریکا برای اعزام نیرو به مکزیک آماده می‌شوند. پس معلوم می‌شود که باراک اوباما به‌زودی بر منطقه آمریکای لا‌تین متمرکز خواهد شد و مثل روسای‌جمهور قبلی آمریکا نمی‌خواهد به این مساله بی‌تفاوت باشد. می‌گویند خشونت‌ها در مکزیک خیلی گسترده شده و همین امر ممکن است به مداخله نظامی آمریکا منجر شود. این مساله اخیرا به وضوح در واشنگتن مورد توجه قرار گرفته زیرا براساس آمار، تنها در سال گذشته میلا‌دی ۵۴۰۰ نفر در جریان درگیری‌های خشونت‌آمیز در مکزیک کشته شده‌اند و این خشونت‌ها حتی به آریزونا و سایر بخش‌های جنوب غربی آمریکا نیز سرایت کرده است. اخیرا فرماندهی ستاد مشترک نیروهای آمریکایی گزارشی منتشر کرده و در آن هشدار داده که <مکزیک دارد به معضلی در عرصه تامین امنیت داخلی آمریکا تبدیل می‌شود.> بنا بر نتیجه‌گیری ارائه‌شده در این گزارش، امروزه از میان تمام کشورهای جهان می‌توان دو کشوری را که بیش از همه در معرض خشونت و خونریزی قرار دارند چنین معرفی کرد: پاکستان و مکزیک.
اما مکزیک تنها چالشی نیست که در آمریکای لا‌تین پیش روی دولت باراک اوباما قرار دارد. رهبران چپ‌گرای آمریکای لا‌تین در سال‌های اخیر از هیچ اقدامی برای مقابله با آمریکا فروگذار نکرده‌اند و این مساله در دوران ریاست‌جمهوری جورج بوش به اوج خود رسیده بود. در این فاصله، ونزوئلا‌ و بولیوی سفرای آمریکا را از کشور متبوع خود اخراج کردند و اکوادور هم دارد بساط پایگاه نظامی آمریکا در خاک خود را برمی‌چیند. این پایگاه بزرگ‌ترین مرکز نظامی واشنگتن در آمریکای جنوبی است و جمع شدن آن ضرر بزرگی است برای آمریکا.
از سوی دیگر، آمریکای مرکزی هم بی‌ثباتی شدیدی را تجربه می‌کند. مناطق زیادی از گواتمالا‌ در کنترل کارتل‌های بزرگ مواد مخدر قرار گرفته و دولت‌های السالوادور و هندوراس هم با تهدید بزرگی از جانب گروه‌های تروریستی منطقه مواجه شده‌اند. سیاست‌های دانیل ارتگا رئیس‌جمهور ساندینیست نیکاراگوئه نیز در داخل این کشور به ناآرامی‌هایی منجر شده که هدف نهایی آنها هنوز معلوم نیست.
کوبا هم که در این چالش‌ها جای خودش را دارد. نیم قرن است که مناسبات واشنگتن و ‌هاوانا پرتنش است اما امیدهایی که نسبت به همکاری دو کشور در دوران ریاست‌جمهوری رائول کاسترو به وجود آمده، هنوز کاملا‌ از بین نرفته است. با این وجود، اگر دولت باراک اوباما رویکرد نسنجیده‌ای را در قبال کوبای امروز در پیش بگیرد، احتمال بروز خشونت‌های بیشتر در منطقه بالا‌ می‌رود.
اولین عرصه بزرگ برخورد اوباما با کشورهای آمریکای لا‌تین در ماه آوریل صورت خواهد گرفت؛ در نشست ترینیدادوتوباگو که همه سران کشورهای نیمکره غربی در آن شرکت خواهند داشت. البته کسی انتظار ندارد که اوباما در این نشست معجزه کند اما اقداماتی مثل تعطیل کردن زندان گوانتانامو ازجمله مواردی است که می‌تواند برگ برنده اوباما به شمار بیاید. حتی تغییر لحن رئیس‌جمهور آمریکا و رعایت اعتدال در مواضع او هم می‌تواند در این نشست به نفع آمریکا باشد. اگر اوباما رویکرد کاخ سفید در قبال آمریکای لا‌تین در سال‌های اخیر را مورد انتقاد نسبی قرار دهد، دیدگاه‌ها نسبت به او و دولتش تا حد زیادی تغییر خواهد کرد. به این ترتیب اوباما نشان خواهد داد که با مداخلا‌ت سنتی خشونت‌آمیز دولت‌های قبلی در آمریکای لا‌تین مخالف است. اما این موضع نمی‌تواند برای دولت اوباما کافی باشد. واشنگتن برای پیش بردن راهش در آمریکای لا‌تین به یک <دوست> احتیاج دارد. واقعیت این است که بخش مهمی از مشکلا‌ت واشنگتن در آمریکای لا‌تین از آنجا ناشی شده که روسای‌جمهور قبلی آمریکا هیچ‌وقت گوش شنوایی برای مشکلا‌ت این منطقه نداشته‌اند. به همین جهت، اصلا‌ نمی‌توان انتظار داشت که ناگهان و یک‌شبه، راه مناسبات نزدیک واشنگتن با کشورهای آمریکای لا‌تین هموار شود. به جای این کار، بهتر است که اوباما به فکر پیدا کردن یک دوست در منطقه آمریکای لا‌تین باشد و بعد از او به‌عنوان مشاور و راهنمای غیررسمی برای شکل دادن به سیاست‌های خود در منطقه استفاده کند.
اما چه کسی می‌تواند این نقش را به عهده بگیرد؟ شاید اولین گزینه‌ای که به ذهن می‌رسد لولا‌ داسیلوا رئیس‌جمهور برزیل باشد که در منطقه آمریکای لا‌تین نقش خود را تثبیت کرده است. اما برزیل قدرت نوظهوری است که منافع استراتژیک خاص خود را در منطقه جست‌وجو می‌کند و به همین جهت شاید بهترین گزینه برای اوباما نباشد. میشل باشلت رئیس‌جمهور شیلی یا اسکار آریاس از کاستاریکا می‌توانند دوستان بهتری برای اوباما باشند. هر دوی آنها سیاستمداران باتجربه‌ای هستند که در داخل کشور هم حرفشان را می‌توانند به کرسی بنشانند. از سوی دیگر، آنقدر کارکشته هستند که بدانند چطور باید کشورهای آمریکای لا‌تین را به اتخاذ مواضع جدید در مورد آمریکا هدایت کرد. ‌
با این وجود، فعلا‌ کسی در واشنگتن مشغول برنامه‌ریزی برای سیاست‌های دولت اوباما در قبال آمریکای لا‌تین نیست. هنوز هیچ‌کس در وزارت امور خارجه آمریکا مسوولیت این منطقه را به عهده نگرفته و شاید تا نشست ترینیدادوتوباگو در ماه آوریل هم این اتفاق رخ ندهد. اما این خلا‌‡ می‌تواند به بروز مشکلا‌ت زیادی منجر شود پس بهتر است به همان بنگاه دوست‌یابی اوباما و پیشگیری از بحران‌سازی جدید در منطقه دل خوش کنیم. ‌

استفن کینزر
نویسنده کتاب <همه مردان شاه >
منبع: گاردین
ترجمه: فرزانه سالمی

منبع : روزنامه اعتماد ملی