مریخ حمله می کند

ارائه لایحه بودجه پنتاگون برای سال ۲۰۱۰ میلادی توسط «رابرت گیتس» وزیر دفاع این کشور به کنگره هرچند نسبت به سال گذشته کاهش نیافته و حتی افزایشی را هم نشان می دهد ولی به لحاظ محتوایی بسیار متفاوت و قابل توجه است. در این لایحه به روشنی تغییر رویکرد وزارت دفاع امریکا در دولت کنونی «باراک اوباما» نسبت به سلف خود دیده می شود تا آنجا که می توان گفت این لایحه بودجه بیش از آنچه آرمان گرایانه باشد و به افق های دور نگاه کند یک سمت گیری پراگماتیسمی با افق های نزدیک را ترسیم کرده است.
تجدیدنظر در برنامه های استراتژیک و درازمدت پنتاگون به نفع اهداف تاکتیکی و واقعیات حوزه میدانی در راستای تفکر جدید حاکم بر کاخ سفید و همچنین بحران اقتصادی بزرگ کنونی است که موجب شد برای اولین بار در دهه های اخیر بلندپروازی های پنتاگون در طرح های جنجالی، جای خود را به یک بودجه دفاعی جهت مدیریت منازعات در حال وقوع داده و لابی تسلیحاتی تاثیرگذار بر پنتاگون را در حاشیه قرار دهد. این تغییر نگرش بدون شک تبعات بسیار گسترده یی در حوزه تحولات ژئوپولتیکی و بحران های فعلی خواهد داشت و به همین دلیل اولویت ها و «فرآیندهای هدف» در عرصه سیاسی را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. حتی نوع برخورد با اولویت ها نیز در این برنامه دگرگون شده است و تبلور آن هم اینک در بودجه پنتاگون در سال ۲۰۱۰ نسبت به گذشته تغییراتی متناسب و متاثر از درک اوباما از جهان کنونی بوده است. بنا بر گزارش خبرگزاری ریانووستی روسیه در این لایحه سفارش خرید هواپیماهای رادار گریزاف ۲۲ (استیلس) به خاطر گرانی آن (هر فروند حدود ۱۴۰ میلیون دلار) لغو شده است و در عوض هواپیماهای اف ۳۵ تاکتیکی و پرنده های هدایت شونده بدون سرنشین برای استفاده در جنگ های غیرمتعارف کنونی جایگزین شده است. لایحه جدید پنتاگون بودجه تامین مالی سیستم پدافند ضدموشکی تاکتیکی «تاو» و سیستم عرشه یی «اس ام ۳» مخصوص رهگیری موشک های بالستیکی را گسترش داده و در مقابل طرح سیستم فوق پیشرفته انهدام موشک های دشمن با کلاهک های چندمنظوره به طور کلی مسدود شده است.
همچنین برنامه رویایی «سیستم های آتی جنگی» که تخمین زده می شد بیش از ۱۵۰ میلیارد دلار هزینه دربرداشته باشد و ارتباط پیچیده بین سرباز، خودرو، روبات و سنسورها را ایجاد کند تا حدود زیادی به تحویل تسلیحات، ادوات نظامی و سنسورهایی که هدف را طبقه بندی و محل استقرار آن را مشخص می کند، تقلیل داده شده است. تغییر در این پروژه که به «اف سی اس» نیز مشهور است، بحث مقابله با ارتش های متعارف و پیشرفته را به نفع تمرکز بر منازعات با تشکیلات شورشی جایگزین می کند که به همین دلیل موجب صرفه جویی کلان در خریدهای پنتاگون شده و از هم اکنون کنسرن های بزرگ تسلیحاتی را به شدت ناخشنود کرده است.ابعاد و عناصر بسیار مهم دیگری نیز در لایحه پیشنهادی پنتاگون به کنگره وجود دارد که در راستای همین تفکر، تغییر از تامین بودجه برای سیستم های فوق پیشرفته استراتژیک خاص دوران جنگ سرد به سمت گرایش به معضلات جنگ ها و بحران کنونی در افغانستان و به خصوص نبرد با تشکیلات های غیرمتعارف شورشی و تروریست محسوب می شود. برنامه نوین پنتاگون هرچند به ناچار و به اجبار نیز تدوین شده باشد پیامدهای سیاسی- ژئوپولتیکی ملموسی را در نظام کنونی بین المللی موجب خواهد شد که نشانه های بارز آن هم اینک در مورد تلطیف روابط بسیار متشنج بین مسکو- واشنگتن خود را بروز داده است.
هرچند باراک اوباما در سخنرانی پراگ خود در هفته گذشته مدعی شد تا زمانی که تهدید هسته یی ایران وجود دارد، موضوع استقرار سیستم موشکی امریکا در جمهوری چک و لهستان دنبال خواهد شد و بعد از پرتاب موشک ماهواره بر کره شمالی بلافاصله «گری سیمور» مسوول تسلیحاتی امریکا نیز بر ادامه این برنامه پای فشرد ولی به نظر می رسد واشنگتن ناگزیر از بازنگری اساسی، حداقل در کوتاه مدت، در این مورد خواهد بود. تقاضای ۱۰۰ نماینده جمهوریخواه کنگره امریکا در زمان پیروزی باراک اوباما در انتخابات ریاست جمهوری این کشور برای ادامه پروژه خرید هواپیمای های اف ۲۲ (استیلس) به بهانه ایجاد موازنه در مقابل هواپیماهای سوخوی ۳۵ روسی نشان می دهد که جهت گیری جدید بودجه پنتاگون اردوگاه تندروهای واشنگتن که به لحاظ سیاسی به نئوکان ها و به لحاظ اقتصادی به کنسرن های تسلیحاتی وابسته هستند را در مقابل میانه روها و پراگماتیست ها قرار داده است. گرایش رابرت گیتس به عنوان یک جمهوریخواه میانه رو به سمت دموکرات ها در این منازعه کفه ترازو را به نفع شعار تغییر اوباما سنگین تر می کند و گویای زیرکی رئیس جمهوری کنونی این کشور برای ابقای وی در سمت وزارت دفاع در بندبازی های سیاسی درون واشنگتن بوده است.
بحران اقتصادی هرچند مشکلات زیادی را در اداره امور کشور برای اوباما ایجاد کرده است ولی در مورد برنامه های نظامی و مشخصاً تدوین بودجه پنتاگون عامل مهمی برای دست بالا داشتن وی در مقابل نئوکان ها خواهد بود. ارائه این بودجه به کنگره از طرف دیگر نشان می دهد که حداقل در شرایط کنونی رهبران واشنگتن به دنبال به راه انداختن جنگ تازه یی نبوده و وزن مسکو به عنوان یک همکار در مقابل دیدگاه دشمنی، در ساختار سیاسی امریکا تقویت شده است. سنگینی نگاه واشنگتن از جنگ های استراتژیک و متعارف به سمت توجه و تمرکز بر جنگ های شورشگرانه چون افغانستان، الزام یک انعطاف پذیری سیاسی- منطقه یی را ایجاب می کند که در مورد جنگ های متعارف و پیشرفته با توجه به برتری تکنولوژیک امریکا در این خصوص چندان ضروری نبود.
این الزام به طور مشخص هم اینک خود را در سیاست جدید واشنگتن برای جلب همکاری های منطقه یی در بحران افغانستان، عراق، خاورمیانه، ایران، کره شمالی، امریکای لاتین و به طور کلی امنیت بین المللی نشان می دهد. دعوت از ایران برای همکاری در مورد جنگ افغانستان و عراق، تقاضای همکاری از مسکو و پکن برای حل مشکل کره شمالی و ایران، تاکید اوباما بر وجود دو کشور فلسطینی و اسرائیلی در زمانی که دولت «بنیامین نتانیاهو» در این خصوص تشکیک کرده است، تمرکز بر ترکیه برای واسطه گری بین جهان غرب و جوامع اسلامی و تاکید بر جلب همکاری های متساوی الحقوق با اتحادیه اروپایی، همگی در راستای تغییراتی است که هم اینک خود را در لایحه پیشنهادی بودجه پنتاگون به کنگره بروز داده است.

اردشیر زارعی قنواتی

منبع : روزنامه اعتماد