پتانسیل‌های بی‌همتا در بازار تلفن همراه ایران

بخش مخابرات ایران از پتانسیل های بی همتا و استثنایی برای حضور اپراتورهای مختلف برخوردار است، هر چند در این زمینه برخی مشکلات نیز کماکان وجود دارد.
به گزارش فارس ، تا همین چند سال قبل بازار مخابرات ایران حتی در قیاس با بازارهای منطقه شرایط چندان مطلوبی نداشت و تنها اپراتور دولتی TCI خدمات خود را جمعیت ۶۰ میلیونی ایران ارائه می کرد و ضریب نفوذ تلفن همراه ایران در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه و جهان بسیار پایین بود. تلاش های دولت ایران برای آزادسازی بخش مخابرات از سال ۲۰۰۴ و با حضور ترکسل آغاز شد، اما اختلاف دو طرف باعث شد این شرکت نتواند به عنوان اولین اپراتور خصوصی در بازار ایران حضور یابد. این رویداد باعث شد برخی از مشکلات مهم برای حضور اپراتورهای خارجی در بازار ایران مشخص شود. ضرورت پرداخت بخش زیادی از درآمد به دولت و محدود شدن سهام طرف خارجی به حداکثر ۴۹ درصد و لزوم مشارکت آنها با یک شریک ایرانی از جمله مسائلی بود که باعث تامل طرف های خارجی برای حضور در ایران می شد.
● حضور MTN و اتصالات
اما تمامی این مسائل از اشتیاق اپراتور MTN آفریقای جنوبی برای حضور در بازار ایران نکاست و این شرکت با صرف ۳۸۲ میلیون دلار هزینه ۴۹ درصد از سهام ایرانسل را در سال ۲۰۰۶ در اختیار گرفت و فعالیت رسمی خود را در ایران آغاز کرد. از آن زمان این اپراتور با قدرت به فعالیت خود ادامه داده و ۱۶ میلیون مشترک را جذب خود نموده است. سهم این اپراتور از بازار ایران از ۲۳ درصد در سال ۲۰۰۷ به ۳۷ درصد در سال ۲۰۰۸ رسیده و شرکت دولتی MCI نیز با ۳۰ میلیون مشترک کنترل سه چهارم این بازار پردرآمد را در دست دارد. کارشناسان موسسه تحقیقاتی Delta Partners می گویند MTN امیدوار است تا دسامبر سال ۲۰۰۹ شاهد افزوده شدن ۶ میلیون نفر دیگر به شمار مشترکان خود باشند، هر چند رقابت با اپراتور تحت حمایت دولت در بازار ایران دشوار است. البته بازار ایران پس از برگزاری مزایده اپراتور سوم تلفن همراه رقابتی تر شده است. شرکت اتصالات در ژانویه ۲۰۰۹ برنده این مزایده شد و قرار شد تا خدمات نسل دوم و سوم تلفن همراه خود را در ایران ارائه کند. اتصالات ۴۹ درصد از سهام کنسرسیومی را که به طور مشترک با شرکت تامین تله کام وابسته به سازمان تامین اجتماعی تشکیل شده را در اختیار دارد و قبلا ۴۰۲.۱ میلیون دلار به عنوان حق لیسانس پرداخت کرده است. اتصالات اعلام کرده که در اولین سال فعالیت خود در ایران به دنبال جلب یک میلیون مشتری و یک میلیارد دلارسرمایه گذاری است. کارشناسان می گویند سیاست های خصوصی سازی دولت و کاهش تصدی گری آن در سال های اخیر باعث شده بازار مخابراتی ایران رقابتی تر شده و حضور در آن برای اپراتورهای خارجی جذاب تر شود.ناظران خارجی بر این باورند که با تداوم فرایند خصوصی سازی این حوزه در سال ۲۰۰۹ بازار مخابرات ایران برای دیگر فعالان مهم این عرصه جذاب تر هم خواهد شد.
● بیم ها و امیدها
اما پتانسیل های این بازار بزرگ چیست؟ ایران در سال ۲۰۰۷ عربستان را از نظر تعداد مشترک تلفن همراه پشت سر گذاشت و به بزرگترین بازار مخابراتی خاورمیانه مبدل شد. تعداد مشترکان تلفن همراه ایران در سال ۲۰۰۸ به ۴۷ میلیون نفر رسید و ضریب نفوذ آن از مرز ۶۰ درصد گذشت. پیش بینی ها از افزایش سالانه ضریب نفوذ تلفن همراه در ایران به میزان ۳۰ درصد و تداوم این نرخ رشد تا سه سال آینده خبر می دهد. Delta Partners بر این باور است که ظرف ۵ سال آینده ضریب نفوذ تلفن همراه در ایران به ۱۰۰ درصد خواهد رسید و تا آن زمان سه اپراتور فعلی شاهد رقابت گرمی خواهند بود. در این میان اتصالات برای کسب سهم مناسب از بازار ایران کار دشواری در پیش دارد، هر چند مسئولان آن امیدوارند قادرند در این بازار به موفقیت برسند.
جواد عباسی بنیانگذار و مدیر Arab Advisors Group معتقد است نزدیکی فرهنگی، فاصله کم ایران با کشور کوچک امارات، روابط تجاری و اقتصادی گسترده و حضور ۴۵۰ هزار ایرانی در این کشور از جمله عواملی است که به موفقیت اتصالات در ایران کمک می کند و از جمله درآمد قابل توجه رومینگ را برای این اپراتور به ارمغان می آورد. به گفته وی در صورت کاهش هزینه های رومینگ با ایران از سوی اتصالات می توان امیدوار بود که مشترکان اتصالات در ایران یا امارات در هر دو کشور از یک شماره همراه استفاده کنند و این امر هم بدون شک به سود اتصالات خواهد بود.
از جمله دیگر مزایای مهم حضور اتصالات در ایران ارائه خدمات متنوع ارزش افزوده است. این اپراتور به مدت سه سال از حق انحصاری ارائه خدمات نسل سوم برخوردار است. این امر فرصتی استثنایی در اختیار اتصالات قرار می دهد تا با توجه به جوان بودن بازار ایران و علاقه شدید مردم به بهره مندی از خدمات پیشرفته ارزش افزوده، به خصوص دسترسی به اینترنت همراه درآمدی کلان به جیب بزند.
البته اتصالات در این بخش باید با MTN Irancell و اپراتور اصفهانی MTCE که به تازگی مجوز ارائه خدمات وایمکس را کسب کرده اند رقابت کند. دو شرکت پایا و کنسرسیوم مبین همراه با سه سرویس دهنده اینترنت پارس آنلاین، لیزر و داتک از جمه دیگر دارندگان مجوز وایمکس بوده و به همین علت از رقبای بالقوه اتصالات محسوب می شوند. در مجموع بر سر این مساله اتفاق نظر وجود دارد که ایران بازاری در حال رشد و جذاب برای شرکت های خارجی است و انگیزه کافی برای حضور در بازار تلفن همراه و اینترنت پرسرعت آن وجود دارد.
البته ضرورت پرداخت بخش قابل توجهی از درآمدهای هر اپراتور به دولت که در مقایسه با دیگر کشورهای خاورمیانه رقم بزرگتری است از جمله چالش های شرکت های خارجی برای سرمایه گذاری در ایران به حساب می آید. بر طبق آمارهای بانک جهانی، ایران در بین ۱۸۲ کشور از نظر سهولت انجام فعالیت های اقتصادی رتبه ۱۴۲ و از نظر میزان حمایت از سرمایه گذاران رتبه ۱۶۴ را به خود اختصاص داده که موجب نگرانی سرمایه گذاران می شود، هر چند تداوم موفقیت و حفظ ثبات بازار برای شرکت MTN باعث شده تا از میزان این نگرانی برای دیگر شرکت های خارجی تاحدی کاسته شود. انتظار می رود با کاهش دخالت و تصدی گری دولت در این حوزه و تسهیل فرایندهای اداری از حجم مشکلات فعلی در صنعت تلفن همراه ایران کاسته شود.

منبع : روزنامه تفاهم