محسن نامجو، پدیده موسیقی ایرانی

محسن نامجو، نوازنده (ساز تخصصی: سه‌تار)، خواننده، موسیقی‌دان و ترانه‌سرا، متولد اسفند ۱۳۵۴ در تربت جام است. وی آموزش موسیقی را از نوجوانی با نت‌خوانی و آواز آغاز کرد و سپس ردیف موسیقی ایرانی را ابتدا نزد استاد شاکری و سپس نصرا... ناصح‌پور که یکی از برجسته‌ترین ردیف‌دانان ایران است، آموخت. نامجو پس از دوران دبیرستان در رشته تئاتر در دانشکده سینماتئاتر (هنرهای دراماتیک سابق) پذیرفته شد ولی برای تحصیل در رشته موسیقی به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران رفت. وی به دلیل عدم‌رضایت از روش‌های غیرخلاق تدریس، دانشگاه را رها کرد و فعالیت خود را به شکل تجربی و غیرآکادمیک ادامه داد. سبک موسیقی مشخصه آثار نامجو «تلفیق» است؛ تلفیق سبک‌های مختلف موسیقی ایرانی و خارجی و تلفیق اشعار کلاسیک با شعرهایی که خود می‌سراید. در موسیقی‌های او گوشه‌هایی از سبک‌های راک، سنتی، بلوز، جاز و محلی به گوش می‌رسد.
از شعرهای مولوی، حافظ و جامی گرفته تا شاملو و براهنی در آثار او به گوش می‌رسد که گاهی عباراتی کوچه‌بازاری در میان ابیات آنها اضافه شده است. او در این‌باره می‌گوید: «تلفیق از نظر من اپیدمی زمانه‌ است. تلفیق موسیقیایی دو شکل دارد؛ یکی تلفیق ابزار است، مثلاً قرار دادن گیتار در برابر سه‌تار که چیز جدیدی نیست و دیگری تلفیق گام که تا به حال کمتر در موسیقی ایران به آن پرداخته شده، مثلاً کافیست که دو نت از دستگاه شور حذف شود تا به گام بلوز برسیم». نامجو در خوانندگی از صداهای نامتعارف نیز استفاده می‌کند. به گفته خودش، این مساله حاصل این است که به حنجره به‌عنوان یک ابزار صوتی نگاه می‌کند و در نتیجه بی آن‌که در بند سبک‌های خوانندگی باشد، هر صدایی از خود درمی‌آورد. یکی از دلایلی که به گفته خود نامجو باعث خلاقیت بیشتر او در زمینه موسیقی تلفیقی شده‌ است، ساز زدن با گروه‌های موسیقی زیرزمینی در مشهد و سپس تهران می‌باشد.
از جمله می‌توان به گروه‌ ماد (عبدی بهروانفر، نوید اربابیان، علی باغ‌فر و گروه پرساووس (مازیار محمدی، محمد قاسمی و شهرام لشگری) اشاره کرد. ایرادی که عموماً به او می‌گیرند، این است که وی با سبک آواز و تغییرهای ریتمیک در موسیقی‌اش اشعار شاعران بزرگ مثل حافظ و مولوی، آنها را مسخره می‌کند اما اعتقاد او این است که «مولوی یا حافظ ملک شخصی هیچ‌کس نیست» و قصد دارد که با این نوع آواز ریتم و کلمات را بشکند و با بازی‌های ریتمیک با اشعاری که ارکان عروضی دارند، ریتم تازه‌ای بسازد. این کار ممکن است در درجه اول این را به ذهن شنوده متبادر کند که شعر حافظ و معنای بزرگی که در ذهنش بوده، به سخره گرفته شده است، ولی وجه دیگر قضیه دقیقاً این است که اتفاقاً با شنیدن چندباره آن قطعه می‌بینیم که غیر از معنایی که شعر حافظ می‌توانسته داشته باشد، ما خودمان می‌توانیم خوانش جدیدتر یعنی یک درک دیگر به آن اضافه کنیم. نکته دیگر آن است که این‌طور خواندن اشعار به هر بیت شعر کاراکتر می‌دهد و هر بیت از زبان یک کاراکتر و با صدای مختلف اجرا می‌شود.
وی در طول مدت فعالیت حرفه‌ای خود بیش از هفتاد قطعه ساخته که بسیاری از این قطعات در قالب آلبوم‌هایی با نام‌هایی نظیر عقاید نئوکانتی، گیس و جبر جغرافیایی و... به صورت زیرزمینی و غیررسمی منتشر شده ولی اولین آلبوم رسمی محسن نامجو در ۱۷ شهریور ۱۳۸۶ (۸ سپتامبر ۲۰۰۷) با نام ترنج منتشر شد. آلبوم ترنج اولین آلبوم رسمی محسن نامجو، شامل ۹ قطعه است و موسسه فرهنگی هنری آوای باربد آن را منتشر کرده است. همچنین در سال ۱۳۸۷ با همکاری انتشارات کاروان، کتاب مشهور کیمیاگر اثر پائولو کوئلیو را با ترجمه آرش حجازی، به شکل کتاب سخنگو یا کتاب صوتی ضبط و منتشر کرد. بعد از آلبوم ترنج، کتاب سخنگوی کیمیاگر دومین اثر منتشرشده از محسن نامجو است. نامجو در این اثر کوشیده تا یکی از درون‌مایه‌های اصلی کتاب را که «وحدت وجود» است، در سرتاسر اجرایش نمایش دهد و روایت خود را از کیمیاگر کوئلیو ارایه کند. نامجو نقش بیش از سی شخصیت کیمیاکر را به‌صورت نمایشی اجرا کرده و نزدیک به شصت دقیقه نیز موسیقی اصیل برای آن ساخت.

منبع : روزنامه تحلیل روز