جدال زرد و قرمز در تایلند

کشور تایلند این روزها صحنه ناآرامی و تظاهرات ضد‌دولتی خیابانی است.این ناآرامی‌ها که از۳ سال پیش و در اثر کشمکش درون عرصه قدرت میان چهره‌های حکومتی آغاز شده، این روزها به اوج خود رسیده‌است. تظاهرات‌کنندگان خشمگین، هفته گذشته از دیوار امنیتی اجلاس منطقه‌ای آ‌سه‌آن در پایتخت تایلند گذشتند و این اجلاس را نیمه‌کاره پایان دادند. این ناآرامی حاصل درگیری ۲ گروه از جامعه تایلند است که صاحبان قدرت از میان آنها یارگیری کرده‌اند.
قرمزپوشان از طبقه فقیر جامعه و طرفدار تاکسین شیناواترا- نخست‌وزیر سابق- هستند و زردپوشان که طبقه متوسط جامعه هستند و شیناواترا را عامل فساد می‌داند. با سرکوب نیروهای امنیتی، ناآرامی‌های تایلند فعلا فروکش کرده است.
تایلند ۳ سال است که درگیر آشوب سیاسی است و امروز اینگونه به‌نظر می‌رسد که این کشور از لحاظ سیاسی به کشوری لجام گسیخته و غیرقابل‌کنترل، تبدیل شده است. جنگ قدرت در تایلند میان ۲ گروه «قرمز پوشان» و «زردپوشان» همچنان ادامه دارد. در یک سوی این درگیری، تاکسین شیناواترا- نخست‌وزیر سابق تایلند- ایستاده است که در میان قشر فقیر تایلند از محبوبیت زیادی برخوردار است و به کمک همین محبوبیت بود که وی توانست در ۲ انتخاباتی که پیش از کودتای نظامی سال ۲۰۰۶ برگزار شد، پیروز شود. پس از این کودتا بود که شیناواترا به تبعید رفت اما حزب متبوع وی بازهم در یک انتخابات دیگر، پیروز شد.
اما در سوی دیگر، طبقه متوسط تایلند ایستاده است که اتفاقا هیچ دل خوشی از شیناواترا ندارد و او را یک سیاستمدار فاسد می‌داند که در عرصه سیاسی کشور از رویکردی‌مستبدانه پیروی می‌کند. از سوی دیگر نخبگان تایلند در کاخ پادشاهی، ارتش و ادارات دولتی، موقعیت سیاسی و قدرت خود را با توجه به ناآرامی‌های اخیر توسط حامیان شیناواترا، در خطر می‌بینند. امروزه واقعیت سیاسی در تایلند این است که هیچ‌یک از ۲ گروه زرد‌پوشان و قرمز پوشان نمی‌توانند گروه مقابل را تحمل کنند. زمانیکه تاکسین شیناواترا و حامیانش در راس قدرت باشند، انبوه زردپوشان به خیابان‌ها سرازیر می‌شوند و برعکس. سال گذشته، زردپوشان حتی اعتراضات را به جایی کشاندند که فرودگاه بین‌المللی بانکوک را به‌مدت یک هفته به تصرف خود درآوردند و اقتصاد تایلند را فلج کردند.
امروز اما این قرمز پوشان، یعنی حامیان شیناواترا، هستند که تایلند را به گروگان گرفته‌اند. آنها حتی موفق شده‌اند که اجلاس آ سه آن را که قرار بود در تایلند برگزار شود، لغو کنند. آنچه امروز می‌توان در جریان ناآرامی‌های تایلند به وضوح مشاهده کرد این است که این بار تظاهرات‌های مردمی به هیچ عنوان، آرام شدنی نیست و روندی فزاینده را پیش گرفته است. تاکسین شیناواترا نیز در پیامی به حامیانش، تاکید کرده است که نظام قدیمی باید برای همیشه برچیده شود. در عین‌حال، آبهیست وجاجیوا- نخست‌وزیر فعلی تایلند- به تظاهرکنندگان هشدار داده است و آنها را «دشمن ملت» نامیده است.
قرمز پوشان اما از آنچه آنها از آن به‌عنوان استانداردهای دوگانه دولت فعلی یاد می‌کنند، خشمگین هستند. سال گذشته وقتی دولت قرمزپوشان در تایلند در راس امور بود زردپوشان علیه دولت به خیابان‌ها ریختند اما ارتش برای حمایت از دولت در مقابل آشوب‌ها هیچ اقدامی انجام نداد. حتی فرمانده ارتش از تاکسین شیناواترا نخست‌وزیر وقت تایلند خواست تا از مقام خود استعفا کند. اما این بار این ارتش است که از دولت زردپوشان حمایت می‌کند. اگرچه سربازان ارتش که در خیابان‌ها مستقر هستند، چندان در مقابل مردم نمی‌ایستند اما ارتش متعهد شده است که از دولت در مقابل اعتراضات حمایت کند.
البته اینگونه به‌نظر می‌رسد که حتی پیش از این اعتراضات نیز آبهیست وجاجیوا به روزهای پایانی نخست‌وزیری خود نزدیک شده بود. او در تعطیلات آخر هفته و در جریان برگزاری اجلاس آسه‌آن، (که البته لغو شد) بسیار تحقیر شد. سران دولت وی مجبور شدند تحت فشار اعتراضات مردمی از روی بام هتلی که محل برگزاری اجلاس بود با هلی‌کوپتر از مهلکه بگریزند. چراکه معترضان از پله‌های هتل به طرف اتاق‌های محل اقامت سران دولت در حال بالا رفتن بودند. وقتی مقام ارشد یک دولت مجبور شود از ترس اعتراضات مردمی این‌چنین از مهلکه فرار کند، باید گفت که یکی از نشانه‌های سقوط دولت وی تحقق یافته است.
از سوی دیگر آبهیست وجاجیوا خوب می‌داند که سرکوب معترضان نمی‌تواند دستاوردی برای دولت فعلی تایلند به همراه داشته باشد و اگر تاکنون نیز اقدامی قاطع و شدید در برابر ناآرامی‌های نشان نداده است به‌دلیل همین آگاهی مبنی بر تجربه تاریخی تایلند است.
تاریخ سیاسی تایلند نشان داده است که هر دولتی که معترضان خیابانی را سرکوب کرده است، دیری نپائیده که سقوط کرده است. البته اینگونه هم نیست که معترضان خیابانی در تایلند همواره به همه خواسته‌های خود رسیده‌اند. اعتراض برای آنها هم هزینه‌هایی در بر داشته است. در واقع می‌توان گفت که آنها در این راه خطرات بسیاری را به جان خریده‌اند. در سال ۱۹۹۲، در جریان اعتراضاتی مشابه در تایلند که از سوی فعالان سیاسی دموکراسی‌خواه سازماندهی شده بود، تعداد نامعلومی از معترضان به دست سربازان ارتش کشته شدند.
اعتراضات مردمی در تایلند که هر از چند گاهی به وقوع می‌پیوندد، آسیب جدی به ساختار سیاسی و اقتصادی تایلند وارد کرده است. اقتصاد تایلند در حال حاضر هم از وضعیت بسیار بدی رنج می‌برد. بحران اقتصاد جهانی موجب شده است تا صنعت توریسم این کشور، رونق خود را از دست بدهد. ناآرامی‌های اخیر نیز موجب شده است تا شورای توریسم تایلند هشدار دهد که چنانچه وضع به همین منوال باقی بماند صنعت توریسم تایلند، مبلغی معادل ۳ میلیارد دلار را در سال‌جاری متضرر خواهد شد. البته بسیاری از تایلندی‌ها هم از این بحران و ناآرامی‌ها و اثرات مخرب بسیاری که بر وضعیت اقتصادی‌شان می‌گذارد، خسته‌اند.
ناپایداری در عرصه سیاسی تایلند تا بدان‌حد است که در خلال ۱۲ ماه گذشته تایلند
۴ نخست‌وزیر عوض کرده است و البته هیچ تحلیلگری نیز نمی‌تواند بگوید در خلال ۱۲ ماه آینده چند نخست‌وزیر دیگر در تایلند عوض خواهند شد. حوادث چند روز اخیر نیز نشان داده است که پس از کودتای سال ۲۰۰۶، که تاکسین شیناواترا از نخست‌وزیری خلع شد، بسیاری از سیاستمداران تایلندی تا حدودی رادیکال‌تر شده‌اند و این خود به مسموم‌تر شدن فضای سیاسی تایلند کمک خواهد کرد.
در حال حاضر قرمز پوشان اطمینان دارند که آنقدر سازمان‌یافته و پرتعداد هستند که بتوانند با واکنش احتمالی ارتش مقابله کنند. از سوی دیگر شایعاتی درخصوص یک کودتای نظامی دیگر در تایلند به گوش می‌رسد؛ البته هنوز مشخص نیست که خاستگاه سیاسی ارتش برای چنین کودتایی در کجاست؟
اما آنچه تا حدودی واضح به‌نظر می‌رسد این است که آبهیست وجاجیوا به روزهای آخر نخست‌وزیری خود نزدیک شده است اما اینکه چه کسی قرار است جای او را بگیرد، هنوز معمایی است که هر کسی می‌تواند پاسخی برایش داشته باشد؟ تاکسین شیناواترا امیدوار است که بتواند جماعت معترض را هدایت کند و به قدرت بازگردد. اینگونه به‌نظر می‌رسد برای حل این معمای سیاسی در تایلند، برگزاری یک انتخابات، بهترین گزینه باشد. البته پیش از برگزاری این انتخابات باید تغییراتی در قانون اساسی تایلند، انجام شود تا نامزدهای سیاسی بیشتری به نمایندگی از گروه‌های سیاسی تایلند بتوانند در انتخابات شرکت کنند تا به این ترتیب بتوان نظر موافق قشر گسترده‌ای از مردم تایلند را جلب کرد. اما در حال حاضر و با توجه به خشونت‌هایی که در خیابان‌های این کشور در جریان است، تایلند تلوتلو خوران به سمت دره‌ای عمیق پیش می‌رود.

محمد منتظری

منبع : روزنامه همشهری