دزدان دریایی و همه ارتش های دنیا

یک ساک محتوی یک میلیون دلار پول نزدیک به ۱۵ کیلوگرم وزن دارد و گاه پیش می آید که در ازای آزادی یک کشتی باری و خدمه آن مبلغی بالغ بر سه میلیون دلار به کشتی ربایان پرداخت می شود که چنین محموله یی ۴۵ کیلوگرم وزن دارد. به گفته «جک کلونان» کارشناس امنیتی اهل نیویورک، ارسال و تحویل چنین پولی به کشتی ربایان کاری بس دشوار است؛ «فکرش را بکنید در آنجا با مردان جوانی روبه رو می شوید که تا بن دندان مسلح هستند و شما به همراه چند ساک پول در یک قایق لاستیکی نشسته اید و باید به آنها بگویید این پول ها مال شما است.»
کلونان مدت هاست با آدم های شرور زیادی سروکار داشته و دارد. او به عنوان مامور ویژه اف بی آی به شکار گانگسترها می رفت و جاسوسان بلوک شرق را تعقیب می کرد و پس از رخداد یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ به تعقیب تروریست های القاعده می پرداخت. اما به گفته خودش تحویل پول به دزدان دریایی سومالی مانوری بی نهایت دشوار است.
کلونان شغل دولتی خود را البته رها کرد و گام در عرصه یی گذاشت که روز به روز بر گستره آن افزوده می شود. هنگامی که دزدان دریایی شاخ آفریقا یکی از کشتی های شرکت «ریدر» را ربودند، مسوولان این شرکت از این مامور اف بی آی تقاضای کمک کردند.
به این ترتیب کلونان و مردانش مسوولیت سازماندهی مذاکرات با کشتی ربایان را بر عهده دارند و از آنجایی که با تله ها و حقه ها به خوبی آشنا هستند می توانند پول هایی را که در ازای آزادی کشتی ها و خدمه آنان پرداخت می شود از راه هایی خطرناک به آفریقا برسانند و همه تلاش خود را به کار گیرند تا کشتی و خدمه آن به سلامت به وطن بازگردند. کلونان در ماه های اخیر چندین کشتی را از چنگ دزدان دریایی آزاد کرده و البته این مساله همچنان ادامه دارد.
از آغاز ماه مارس و همزمان با بهتر شدن هوا هفت فروند کشتی توسط دزدان دریایی پابرهنه سومالی ربوده شده است و کشتی باری آلمانی «هانزا اشتاوانگر» با پنج افسر آلمانی و ۱۹ ملوان یکی از آنها بود. این دزدان دریایی با همان قایق های کوچک لاستیکی در واقع قدرت های بزرگ جهان را شرمنده کرده اند. در حال حاضر چهار ناوگان بین المللی با ناوهای جنگی فوق پیشرفته در سواحل سومالی به گشت زنی مشغول هستند و البته چندین قایق توپدار و شکاری روسی و چینی هم در منطقه به صورت مستقل حضور دارند. همه این کشتی ها مجهز به انواع توپ و موشک و هلی کوپتر بوده و از پشتیبانی های ماهواره یی برخوردارند و بعضی از آنها توانایی نابودی یک شهر کامل را دارند. اما این دزدان دریایی که تجهیزاتشان در همان قایق های لاستیکی و قراضه و چند قبضه کلاشینکف خلاصه می شود هیچ وحشتی از این ناوگان های مجهز ندارند و این جنگ به عبارتی شبیه به نبرد داود و جالوت است با این تفاوت که در اینجا نقش ها عوض شده و طرف شرور داستان از امکاناتی ناچیز برخوردار است.
با این حال روزبه روز وضعیت وخیم تر می شود. نظامیان راه حلی ندارند و دولت های آنها هم جز پرداخت باج کار دیگری نمی کنند و هر پولی که به دزدان دریایی پرداخت می شود آنها را قوی تر می کند و این وضعیت به شدت پیچیده تر می شود زیرا هر کشوری که پولی به دزدان دریایی پرداخت می کند پس از مدتی مجبور است این کار را تکرار کند.
امریکایی ها و فرانسوی ها خواهان شدت عمل هستند و آلمانی ها هم در روزهایی که کشتی هانزا اشتاوانگر در اختیار دزدان دریایی بود در فکر به کارگیری خشونت بودند. کارشناسان در واشنگتن و لندن و برلین استراتژی هایی را طرح کرده اند که بعضی از آنها یک جنگ و خونریزی تمام عیار را به همراه دارد؛ جنگی که در صورت وقوع در کشوری از هم گسیخته مانند سومالی اتفاق خواهد افتاد؛ همان کشوری که در سال های گذشته شاهد خونریزی های بسیار بوده و این بار هم مردم فقیر آن کشور قربانی این جنگ خواهند بود. «هیلاری کلینتون» وزیر خارجه امریکا می گوید؛ «این پدیده و جرمی قرن هفدهمی است که ما باید با ابزار قرن بیست و یکم به جنگ آن برویم.»
ظاهراً در این کار باید عجله به خرج داد زیرا خطر جدیدی آشکار شده است.کارشناسان امنیتی در این میان به محافل داخلی قبیله های کشتی ربایان نفوذ کرده اند و با روسا و زرادخانه ها و متحدان و قراردادهای آنان به خوبی آشنایی دارند. آنها مدارکی در اختیار دارند که حاکی از روابط تنگاتنگ میان این دزدان دریایی با پیکارجویان به اصطلاح اسلامگرا است و نشان می دهد آنها روابطی تنگاتنگ با سازمان القاعده «اسامه بن لادن» دارند و این به اصطلاح یک اتحاد وحشت به حساب می آید زیرا دزدان دریایی وظیفه تهیه پول و سلاح را دارند و پیکارجویان هم نیروهای خود را وارد سومالی کرده و بر قدرت خود می افزایند.
البته این هم پیمانی از نظر برخی کارشناسان بعید به نظر می آید زیرا دزدان دریایی و اسلامگرایان تروریست تا به اینجای کار دشمن خونی یکدیگر بوده اند. هنگامی که پیکارجویان رادیکال «شورای دادگاه های اسلامی» در سال ۲۰۰۶ در سومالی به قدرت رسیدند مبارزه یی همه جانبه را علیه دزدان دریایی آغاز کردند و کشتی ربایان هم مخالف سرسخت اجرای قوانین شریعت بودند. اما شش ماه بعد که ارتش کشور همسایه یعنی اتیوپی با پشتیبانی های ایالات متحده به خاک سومالی حمله کرد و اسلامگرایان را کنار زد چیزی نگذشت که دزدان دریایی بار دیگر سر برآوردند.
با وجود آنکه ارتش اتیوپی در این میان از بخش های وسیعی از سومالی خارج شده است اما تنها بخشی از خاک این کشور تحت کنترل دولت موگادیشو که در ماه ژانویه آغاز به کار کرد، قرار دارد. بقیه خاک سومالی بار دیگر تحت تسلط گروه های اسلامگرایی چون شبه نظامیان «شباب» و «حزب الاسلام» است.
در ماه نوامبر سال پیش هنوز هم میان این دو گروه برخوردهایی وجود داشت و این مساله زمانی تشدید شد که دزدان دریایی کشتی «سیروس استار» را ربودند. این عمل کاری نابخردانه بود زیرا این کشتی نفتکش به عربستان سعودی تعلق داشت و اسلامگرایان چنین چیزی را تحمل نمی کردند و به همین خاطر درگیری هایی میان دو طرف به وقوع پیوست.
اما چنین درگیری هایی نتوانست آن رابطه اصلی میان آنان را قطع کند. این دشمن خارجی این دو دشمن قدیمی را با یکدیگر متحد کرد.
از آن یکشنبه عید پاک که تک تیراندازان امریکایی ناخدای کشتی باری امریکایی «مارسک آلاباما» را آزاد کردند و طی آن عملیات سه کشتی ربا را از پای درآوردند، دزدان دریایی اعلام کرده اند انتقام خواهند گرفت .
«جاماک هابب» یکی از روسای دزدان دریایی گفت؛ «حال دیگر امریکا دشمن شماره یک ما به حساب می آید.» یکی دیگر از دزدان دریایی به نام اسماعیل هم اضافه کرد؛ «حال دیگر ما به صورت هدفمند به امریکایی ها حمله می کنیم و هر کدام از آنها را که در اختیار داشته باشیم، خواهیم کشت.»
در یکی از بولتن های امنیتی امریکا آمده است؛ «در صورتی که این اتحاد شکننده میان دزدان دریایی با اسلامگرایان تقویت شود، خطر فعلی تشدید خواهد شد.» بر پایه یکی از تحلیل های کارشناسان در حال حاضر شبکه دزدان دریایی به مراتب بهتر از گذشته شده است. شبکه دزدان دریایی در «حراردره» که چند مایل دریایی در شمال از محلی که کشتی آلمانی ربوده شد فاصله دارد، فعالیت داشته و این گروه کنترل همه امور را در آنجا در اختیار خود دارند. رهبری این گروه با رئیس قبیله «سلیمان» است که شغل اصلی او فروش زغال سنگ بوده اما در حال حاضر فرماندهی کل عملیات حراردره را بر عهده دارد. این گروه دو پایگاه اصلی در سواحل دارند و از همان محل یگان های عملیاتی خود را که به چهار گروه تقسیم شده اند به عملیات اعزام می کنند. و اما وظایف این چهار گروه؛ گروه اول طراحان حمله هستند که در میان آنها اتباع سودان و پاکستان هم دیده می شود. گروه دوم ماهیگیران سابق هستند که به دلیل برخورداری از تجارب دریانوردی همکاری می کنند. گروه سوم جنگجویان جوانی هستند که به داخل کشتی ها می روند و بالاخره گروه چهارم همان افرادی هستند که با دشمنانی چون جک کلونان بر سر پول به چانه زنی می پردازند.
دزدان دریایی حراردره برای غنائم به اصطلاح باارزش تر با تیمی از دزدان دیگر مناطق بخصوص با همکاران شان از «کسیماجو» همکاری می کنند. کسیماجو در ۸۰۰ کیلومتری این محل و در جنوب سومالی واقع است. به احتمال قوی عاملان ربایش کشتی سعودی سیروس استار هم همین دزدان دریایی کسیماجو بودند اما مذاکرات برای دریافت پول و تحویل کشتی را مردان حراردره انجام دادند. کلونان می گوید؛ «این یک شرکت تمام عیار متشکل از دزدان دریایی است که عملیات ربایش در دریا را سازماندهی می کند.» مذاکرات مسوولان شرکت ریدر با کشتی ربایان غالباً با نوعی جنگ اعصاب همراه بود زیرا دزدان دریایی خواهان ۱۵ میلیون دلار بودند اما شرکت ریدر تنها آمادگی پرداخت یک میلیون دلار را داشت.
روش تماس به این صورت بود که دزدان دریایی از طریق تلفن ماهواره یی کشتی با بستگان خدمه تماس برقرار کرده و تهدید کرده بودند آنها را اعدام می کنند. کلونان می گوید؛ «در خلال مکالمه تلفنی صدای شلیک گلوله می آمد و آنها ادعا می کردند یک نفر را به جوخه آتش سپرده اند. این وضعیت فشارها بر مذاکرات را تشدید می کرد.» گاه تهدید می کردند کشتی را با آخرین سرعت به طرف ساحل برده و آن را از بین می برند یا می گفتند به دلیل تمام شدن ذخیره غذایی ملوانان را گرسنگی می دهند. یا یک روز تمام اصلاً تماسی نمی گرفتند و به گفته کلونان؛ «این حالت مسوولان ریدر را به آستانه جنون می کشاند.»
اینکه کلونان معمولاً به چه صورت پس از هفته ها و ماه ها روی مبلغ با دزدان دریایی به توافق می رسد، مساله یی است که این مامور سابق اف بی آی باید خودش روشن کند و در مورد آن توضیح دهد. اما در اوایل کار او یک یدک کش در مومباسا اجاره می کرد تا به وسیله آن پول را به دزدان دریایی برساند. وقتی کشتی ربوده شده رویت می شد یکی از مردان غیرمسلح کلونان روی عرشه کشتی می رفت و پول را تحویل می داد؛ «در این لحظات همیشه دعا می کنیم دزدان دریایی دست به کار غیرمعمولی نزنند.» اما در حال حاضر غالباً پول با چتر نجات از هواپیما پرتاب می شود زیرا این نگرانی وجود دارد که چه بسا آن یدک کش هم توسط دزدان دریایی ربوده شود.
گاه پیش می آید کلونان و مردانش باید قبل از پرداخت پول از سلامت خدمه ربوده شده در عرشه کشتی مطمئن شوند. در یک مورد آنها می دانستند یکی از ملوانان به سختی بیمار است و قبل از پرداخت پول به دنبال وی می گشتند تا اینکه ملوان بیمار را در سردخانه کشتی پیدا کردند. علت مرگ وی سقوط از عرشه کشتی به داخل آب بود. کلونان می گوید؛ «این دزدان دریایی احمق نیستند و بسیار اعتماد به نفس دارند. آنها می دانند به تجارتی موفق مشغول بوده و تقریباً بدون هیچ خطری می توانند دست به عملیات بزنند.» مراکز پشتیبانی اکثر این گروه ها در «گارو» و «گالاکایو» واقع در منطقه ویران شده «پانتلند» قرار دارد. بسته های بزرگ دلار امریکایی در سیستم حواله یی اسلامی آنجا ناپدید می شود؛ سیستمی که بر پایه ارتباطات شخصی بنا شده است. اما در آوریل ۲۰۰۸ بود که دزدان دریایی با ناباوری متوجه این مساله شدند که آنها با وجود سازماندهی خوب در دریا، برای جنگ زمینی از امکانات بسیار ناچیزی برخوردارند. این زمانی بود که آنها کشتی لوکس و فرانسوی «لوپونان» را ربوده و می خواستند آن را در قبال دریافت دو میلیون دلار در نزدیکی شهر و به عبارتی دژ «ایل» تحویل دهند که ناگهان سر و کله هلی کوپترهای جنگی فرانسوی از مناطق استپی پیدا شد و نیروهای ویژه فرانسوی به سوی آنها آتش گشودند. شش نفر از کشتی ربایان دستگیر شدند و از آن زمان در زندان های فرانسه به سر می برند و علاوه بر آن نیروهای فرانسوی توانستند حداقل بخشی از آن پول را از کشتـی ربایان پس بگیرند.
برخی از گروه های کشتی ربا توافق کرده اند در قبال برخورداری از عملیات حفاظتی از سوی بنیادگرایان ۹ تا ۱۰ درصد از پول های دریافتی را به آنها بپردازند. مجموع مبالغ دریافتی البته برای همه کفایت می کند زیرا دزدان دریایی تنها در سال گذشته بین ۳۰ تا یکصد میلیون دلار برای آزادی کشتی های ربوده شده پول گرفته اند.
البته برخی از دزدان دریایی ترجیح می دهند امنیت ارضی کشور را نیز خود تامین کنند و به همین خاطر طی قراردادی با شبه نظامیان شباب در جولای گذشته تحت آموزش های ویژه این گروه در شهر «هوبویو» قرار گرفتند. کارشناسان امنیتی مبلغ این قرارداد را بالغ بر یک میلیون دلار تخمین می زنند.
اما اسلامگرایان از دزدان دریایی تنها پول دریافت نمی کنند بلکه کشتی ربایان برای آنها به قاچاق سلاح نیز می پردازند و پیکارجویان از این طریق غالباً تجهیزات سودمندی را صاحب می شوند. دزدان دریایی طی یک عملیات در اکتبر گذشته چهار توپ ضدهوایی از نوع «زو-۲۳» برای پیکارجویان به ارمغان آوردند و حال وجود همین سلاح ضدهوایی کار را برای خلبانان هلی کوپترهای نیروهای متحد غرب مشکل کرده است.
کشتی های باری هم که اصولاً از هیچ وسیله دفاعی در برابر دزدان دریایی مسلح برخوردار نیستند تنها کاری که می توانند انجام دهند گاز دادن و از مهلکه گریختن است. یکی از افسران یک کشتی باری آلمانی می گوید؛ «اما قایق های کوچک و تندرو آنها بسیار سریع تر از ما حرکت می کنند.» مشکل دیگر در این مورد مشکل مخابراتی است به این صورت که از سال ۲۰۰۴ سیستمی به نام «ای ای اس» برای کشتی ها در نظر گرفته شده است که به وسیله آن می توان به مکالمات رادیویی دیگر کشتی ها در منطقه گوش کرد و به این ترتیب دزدان دریایی به راحتی و با خرید یک دستگاه گیرنده از این نوع که به قیمت ۳۶۰ یورو به فروش می رسد، می توانند مکالمات رادیویی همه کشتی ها را دریافت کنند و این مساله وضعیت بغرنجی را پدید آورده است.
با این حال از آغاز سال جاری کشتی های جنگی این اجازه را دارند که از کشتی هایی که از دالانی واقع در خلیج عدن می گذرند حفاظت کنند. اما دزدان دریایی بلافاصله به این مساله واکنش نشان دادند و به وسیله کشتی های مادر قایق های مهاجم کوچک خود را در مناطق وسیعی از اقیانوس هند پخش کردند و هیچ نیروی دریایی در جهان کشتی کافی برای پوشش دادن این منطقه ندارد.
با این حال به تازگی هیلاری کلینتون طرحی چهارمرحله یی را برای متوقف کردن عملیات کشتی ربایان ارائه داده است. اگرچه چهار مرحله این طرح در کنفرانس ها و گفت وگوها خلاصه می شود اما هسته اصلی آن را حمله به پایگاه های زمینی (و دریایی) این گروه ها تشکیل داده است. جانشین فرمانده نیروی دریایی ایالات متحده یعنی دریاسالار «کوین کاسگریف» که تا یک سال پیش فرمانده کل نیروی دریایی امریکا در خاورمیانه بود این طرح را به دو بخش بزرگ و کوچک تقسیم می کند. در بخش کوچک این طرح واحدهای نیروی دریایی تنها به قایق ها، مخازن سوخت و پایگاه های دزدان دریایی حمله می کنند اما در بخش بزرگ این طرح می توان به شبکه دزدان دریایی حمله و فرماندهان آنها را دستگیر کرد. البته این فرمانده امریکایی توضیح می دهد این تاکتیک یعنی تقسیم بندی استراتژی مورد نظر وزیر خارجه با هدف کاهش خطر و تلفات صورت گرفته است.
با این حال بسیاری از کارشناسان عقیده دارند کارآمد ترین تاکتیک همان استقرار کشتی های جنگی در بنادر سومالی است زیرا در این بنادر به راحتی می توان عملیات دزدان دریایی را در نطفه خفه کرد و اصولاً حفاظت از چند بندر بسیار آسان تر از حفاظت از یک اقیانوس است.

کلمنس هوگس
ترجمه؛ محمدعلی فیروزآبادی
منبع؛ اشپیگل

منبع : روزنامه اعتماد