انتخابات و نهادهای روحانی

الزامات نظام حکومتی اسلامی بیش از همه متوجه متولیان امور دینی است . روحانیت به معنای عام کلمه فارغ از عناوین جبهه ای و گروهی و حزبی مصداق بارز تولیت امور دینی در جامعه است به ویژه در جامعه انقلابی ایران که رهبری انقلاب اسلامی را برعهده داشت و اکنون نیز در تداوم انقلاب و نظام جمهوری اسلامی نقش اول را دارد.
یکی از مهمترین الزامات انجام وظیفه درست و بموقع در انتخابات است به ویژه انتخابات ریاست جمهوری که از طریق آن همه ی مجاری امور اجرائی کشور به یک شخص سپرده می شود و این امر در صلاح و سداد جامعه نقش مهمی دارد. اکنون در آستانه انتخابات ریاست جمهوری دهم قرار داریم و به همین مناسبت لازم میدانیم نکاتی را با دو نهاد مهم روحانی که از جایگاه ویژه ای در جامعه انقلابی و اسلامی ایران برخوردارند در میان بگذاریم .
۱ ) در یک قرن اخیر استعمارگران و ایادی داخلی آنها تلاش زیادی برای جلوگیری از ورود روحانیون به سیاست بعمل آوردند . اقداماتی همچون برخورد قهرآمیز با آیت الله شهید شیخ فضل الله نوری و محاکمه و محکوم به مرگ کردن و به دار آویختن ایشان تا منزوی ساختن و به شهادت رساندن آیت الله سید حسن مدرس و تا تبلیغات مسموم علیه آیت الله کاشانی و خانه نشین کردن آن روحانی مجاهد همگی تلاش هائی برای دور ساختن روحانیت از سیاست بود. در دوران نهضت امام خمینی نیز رژیم وابسته پهلوی اقدامات زیادی برای بدنام ساختن روحانیت و حتی شخص امام انجام داد ولی علیرغم همه فشارها نهضت ادامه یافت و امام خمینی با آنکه از داخل حوزه های علمیه نیز تحت فشار بودند و عده ای متحجر با حربه تکفیر و تفسیق روحانیت را از ورود به سیاست منع می کردند به راه خود ادامه دادند و انقلاب را به پیروزی رساندند و رژیم منحط شاهنشاهی را ریشه کن ساختند و ایران را از دیو استعمار نجات دادند.
حرف اصلی و ماندگار شیخ شهید که خواستار « مشروطه مشروعه » بود و سخن جاودانه شهید مدرس که گفت : « سیاست ما عین دیانت ما و دیانت ما عین سیاست ماست » در عمل توسط امام خمینی به نتیجه رسید و نظام مقدس جمهوری اسلامی تاسیس شد. این یعنی روحانیت باید در عرصه های سیاسی حضور داشته باشد و پرچمدار هم باشد و از اتهامات هم نترسد.
۲ ) در دایره یک نظام اسلامی علاوه بر پرچمداری نظام که ایستادن در قله سیاست است روحانیت باید خطوط اصلی را مشخص کند و مردم را برای حضور در صحنه راهنمائی و تشویق نماید. در اموری همچون انتخابات قطعا روحانیت نمی تواند بی تفاوت باشد باید ضرورت حضور مردم در انتخابات را تشریح کند معیارها را بیان نماید و خود پیشاپیش مردم به پای صندوق های رای برود.
۳ ) در مورد شعاع ورود به مسائل مربوط به انتخابات میان افراد روحانی و نهادهای شاخص روحانی تفاوت وجود دارد . افراد روحانی علاوه بر انجام وظایف عمومی مربوط به روحانیت که راهنمائی و تبیین شاخص ها و تشویق مردم به حضور در پای صندوق های رای است خود نیز می توانند نسبت به اشخاص نظر بدهند ولی نهادهای روحانی به دلیل جایگاه و مسئولیت خاصی که دارند طبیعی است که موضعی فراتر از اشخاص داشته باشند. از اشخاص انتظار پاسخگو بودن در برابر عملکرد دیگران وجود ندارد ولی نهادها نمی توانند خود را در برابر عملکرد کسانی که مورد تایید قرار داده اند و مردم را به رای دادن به آنها فرا خوانده اند پاسخگو نباشند.
۴ ) حتی نهادهای روحانی نیز در مواردی نمی توانند بی تفاوت باشند و باید وارد جزئیات شوند و به تعیین مصادیق بپردازند . این الزام مربوط به زمانی است که رقابت میان افرادی باشد که بعضی از آنها با نظام هستند و بعضی دیگر در برابر نظام قرار دارند. در غیر اینصورت یعنی در جائی که رقبای حاضر در صحنه انتخابات به اصل نظام قانون اساسی ولایت فقیه و اصول و آرمانها و ارزشها وفادارند ولی اختلاف سلیقه هائی وجود دارد و ممکن است در شیوه اجرا متفاوت باشند در چنین موردی ورود نهادهای روحانی به مرحله مصادیق نه تنها الزامی ندارد بلکه مشکل آفرین است و برای خود روحانیت پیامدهای منفی خواهد داشت .
نهادهای روحانی با خودداری از ورود به مصادیق می توانند عملکردها را زیر ذره بین قرار دهند و در نهایت آزاداندیشی به نقد مسئولان بپردازند درحالی که اگر وارد مصادیق شوند بطور طبیعی نوعی الزام برای توجیه عملکردها نیز احساس خواهند کرد. نهادهای روحانی باید آزاداندیشی و آزادی عمل در نقد عملکردها را بر هر امتیاز دیگری ترجیح دهند.
۵ ) شرایط کنونی کشور و داوطلبان مطرح ریاست جمهوری بگونه ای نیست که نهادهای روحانی کشور الزامی برای ورود به مصادیق احساس کنند. به همین دلیل حق اینست که جامعه روحانیت مبارز تهران و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که دو نهاد عمده روحانی کشور هستند الزامات انتخاباتی خود را در بیان معیارها و تشویق مردم به حضور پرشور در انتخابات جستجو کنند و با تمام توان به وظیفه خود در این بخش عمل نمایند و از ورود به مصادیق خودداری ورزند.
اصرارها و فشارها برای ورود به مصادیق از هر طرف که باشد با نیت خیرخواهی نیست . آنها مصالح خود را در نظر می گیرند و روشن است که جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین باید به افق های دورتری بیاندیشند و مصالح کل جامعه را در نظر بگیرند تا بتوانند جایگاه هدایتگرانه و نظارتی خود را در مقیاسی بالاتر حفظ کنند.

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی