مکاشفه در عوالم پاک

«پنجره های همیشه باز» عنوان دفتر شعر آیینی و عاشورایی، سروده شاعر شیرازی تبار و صاحب مسلک کشورمان احد ده بزرگی است. این مجموعه توسط مرکز آفرینش های ادبی، انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است و در شمارگان ۲۲۰۰ نسخه، در ۳۹۸ صفحه و با قیمت ۵۲۰۰تومان در دسترس علاقه مندان قرارگرفته است. «پنجره های همیشه باز» شعرهای سال های اخیر ده بزرگی را که در قالبهای کلاسیک غزل و مثنوی سروده شده اند دربرمی گیرند.
احد ده بزرگی در عرصه های متفاوت شعر همچون شعر اجتماعی، سیاسی، عاشقانه، عارفانه، دفاع مقدس و حتی شعر کودک و نوجوان طبع آزمایی نموده است اما سروده های آیینی و عاشورایی وی با توجه به عشق و دلباختگی و ارادت خاص او به خاندان اهل بیت لطف و جذبه خاصی دارد. احد ده بزرگی متولد ۱۳۲۸ در شیراز است. وی با تشکیل انجمن ادبی حافظ در سال های قبل از انقلاب، که جلسات آن به صورت مخفی برگزارشد، مبارزات سیاسی خود را دنبال می کرد. در پرونده ادبی این شاعر آثاری چون: «نماز سرخ خون» «از کربلا تا کربلا»، «در آیینه شقایق»، «پنجره نور»، «خطبه خون»، «شروه و شقایق»، «دفتری از گزیده ادبیات معاصر» و «آفتوجنگه شیراز» (شعر محلی) به ثبت رسیده است.
پنجره های همیشه باز با پیشگفتاری به قلم «خسرو آقایاری» درباب معرفی شاعر و شعر آیینی آغاز می شود که در لابه لای آن به معرفی انجمن های ادبی شاعران انقلاب و فضای شعری انقلاب و دفاع مقدس نیز می پردازد. سپس در مقدمه ای دلنشین با نثری روان و آهنگین محمدرضا سنگری به خصوصیات بارز و منحصر به فرد اشعار ده بزرگی اشاره نموده است.
«در عالم شعر و شاعری سهم شعر آیینی، سهمی بزرگ و ویژه است. شعر آیینی ره آورد سلوک شاعران درزی آسمانی اهالی ملکوت و توصیف زمینیان آسمانی یا آسمانیان زمینی است. شاعر شعر آیینی، حاصل تأمل یا الهام و شهود و مکاشفه اش در عوالم بی لکه و غبار معنوی و الهی را بازمی گوید و ادراک خویش از زیبایی ها و زیبایان خدایی را در قالب واژه ها و سروده ها بیان می دارد و این دفتر نمونه ای از چنین ادراک و سلوکی است.» اما اشعار آیینی این دفتر را به طور کلی به ۶بخش می توان تقسیم کرد:
۱) شعر فاخر آیینی: به معنای خلق ادبیات دینی که به منظور دفاع از حریم هنر و ادبیات مذهبی سروده شده و مناسب مجالس ادبی است.
۲) شعر آیینی مجلسی (زبان حال): که این سروده ها مناسب مجالس سوگ و عزاداری است.
۳) شعر و منظومه های روایی ۴- خلق منظومه های روایی: که به قصد بازنویسی و بازآفرینی داستانی برای نوجوانان و بزرگسالان سروده شده است.
۵) سروده های آیینی و نوحه ای: این سروده ها دارای ضرباهنگ خاصی است؛ مناسب مجالس سوگ و عزاداری
۶) روایات و منظومه های تاریخی: که حاوی اطلاعات ارزشمند مذهبی- تاریخی است. از شاخصه های شعر ده بزرگی در این دفتر اینست که وی شاعری ترکیب ساز است و در عرصه ترکیب سازی و استفاده شایسته از قابلیت های زبان، ایجاد ترکیبهای نو و خلق ایماژهای پر طراوت و بکر حضوری چشمگیر و تأثیرگذار دارد. از جمله ترکیباتی چون: «خنده صبح بهار» «نغمه داووددل»، «طاقت ایوب صبر»، «مرشد خضر خرد»، «یوسف صدیق حسن» و... که در این ابیات از سروده «رسول آفتاب» آمده است:
چشم یعقوب کمال و یوسف صدیق حسن
قطب مصر و قبله کنعان ایمان جز تو کیست
جبرییل وحی و نوح کشتی دریای دل
هود عدل و صالح تدبیر و برهان جز تو کیست
خنده صبح بهار و نغمه داوود دل
اقتدار حشمت و جاه سلیمان جز تو کیست
از دیگر بارزه های شعری این شاعر، اسطوره آفرینی اوست. وی در تلمیحات شعری به خوبی از اسطوره های ملی و میهنی ادیان الهی و تلفیق آنها با اسطوره ها و نمادهای عاشورایی بهره برده است. وی ضمن آفرینش ترکیبی بدیع و شگرف، به اسم های خاص و شخصیت هایی که نقش اسطوره ای نهادگونه در پیشینه ادیان و یا فرهنگ و سنن ملی دارند نقش و هویت جدیدی می بخشد و تصاویر زیبا و بکری خلق می کند: از این نمونه است ترکیباتی چون: «حلاج سحر»، «یوسف کنعان ایمان»، «کلیم آلاله»، «بلال فلق»، «یوسف روح»، «خضر آیینه پوش»، «میثم ذوق»، «مسیح سحر» و...ده بزرگی در سرودن اشعار روایی یدطولایی دارد و به خوبی از عهده این کار برآمده است. وی در سروده های روایی اش که سرشار از تعبیرات و بهره های ادبی است با دقت توجه و ذوق خاصی به وصف صحنه های مختلف با بیانی شیرین و حماسی پرداخته است. به عنوان نمونه در مثنوی حضرت علی اصغر(ع) چنین روایت می کند:
نیزه از آفتاب می بارید
چشم گردون شهاب می بارید
زیر رگبار تیر و بارش خشم
موج می زد فرات جاری چشم
کوچه چون دجله بی قراری داشت
خاک دامان گل اناری داشت
استفاده از «زبان حال» نیز از دیگر شاخصه های زبانی و ساختاری در سروده های این شاعر متعهد و انقلابی است. وی با استفاده از شیوه بیان «زبان حال» با زبانی دراماتیک که تأثیرگذاری ژرفی بر روان مخاطب دارد به نقل و توصیف حوادث و فجایع و احساسات ناشی از خون و اندوه برخاسته از آن می پردازد. از جمله در سروده «زبان حال زن خولی» که شاعر از زبان این زن نجوایی عارفانه با امام خویش سر می دهد:
تو که خورشید آیینه جبینی
چه رو داده که خاکستر نشینی
تنور گرم و گل ای وای برمن
تو ای سر از کدامین سرزمینی
چه رو داده که ای خورشید محراب
درخشان چهره چون فجر مبینی
تراود بوی قرآن از لبانت
مگر تو رحمت جان آفرینی
از دیگر اجزای تشکیل دهنده ساختار زبانی شعر احد ده بزرگی آشنایی و اطلاع وسیع وی از حوزه تاریخ اسلام و به خصوص عاشورا است. اشراف او بر تاریخ، رخدادها، شخصیت ها، اماکن و منازل، احادیث و روایات، آشنایی با مقاتل و آشنایی با آثار ادبی پیشینیان اثر وی را متمایز نموده است.
در پایان می توان گفت ده بزرگی با اهتمام به سرودن اشعار آیینی و عاشورایی که گنجینه ای از ذخایر ادبی- معنوی است، بر غنای فرهنگ شفاهی و ادبیات مذهبی افزوده است و امیدواریم در اثر بعدی او با عنوان «لبخند صبح» شاهد این کشف و نبوغ زلال عاطفه و احساسات در قالب اشعاری پرطراوت و با محتوا باشیم.

فهیمه بافنده

منبع : روزنامه کیهان