نقش فناوری اطلاعات در کارآفرینی

این مقاله، به بررسی نقش فناوری اطلاعات در کارآفرینی و ایجاد فرصت­های شغلی پرداخته است. درواقع، فناوری اطلاعات به‌مثابه موتوری محرک درنظر گرفته شده است که ضمن به‌حرکت درآوردن چرخ­های شغلی و استخدامی، سبب رشد و پویایی اقتصاد جامعه و ایجاد نوع جدیدی از اقتصاد می­شود که اقتصاد دانش­محور نامیده می­شود. هدف از نگارش این مقاله، مروری بر وضعیت فعلی در بازار کار فناوری اطلاعات و تأکید بر نقش کارگشای آن به‌عنوان یکی از راه­حل­های معضل بیکاری در جوامعی است که بخش عظیمی از جمعیت جوان آنها به‌رغم برخورداری از استعداد و انرژی کافی، همچنان از مشکل بیکاری رنج می­برند.
افزایش جمعیت در کشورهای در حال رشد، کاهش منابع و امکانات موجود در این کشورها و پیدایش نیازهای اجتماعی و اقتصادی جدید، همگی باعث توجه نهادها و مقامات مسئول این کشورها به نیازها و چاره­اندیشی بنیادین یا مقطعی برای آنها شده است. براساس بررسی­های صورت گرفته و آمارهای موجود، یکی از مهم­ترین مشکلات فراروی جوامع در حال توسعه و حتی کشورهای صنعتی مشکل بیکاری است. مجموعه راه­حل­هایی که برای رفع این مشکل جهانی ارائه شده است، اصطلاحاً «کارآفرینی» نامیده می­شود. در اقتصاد رقابتی و مبتنی‌بر بازار کنونی که با تغییرات و تحولات سریع بین­المللی همراه شده و فرایند گذر از جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی را سبب­ساز شده است، از کارآفرینی به‌عنوان موتور توسعه اقتصادی یاد می­شود که می­تواند در رشد اقتصادی کشورها، ایجاد اشتغال و رفاه اجتماعی نقش مهمی را برعهده داشته باشد. امروزه دیگر اقتصاد ملی جای خود را به اقتصاد جهانی داده است و در این عرصه کشورهایی موفق خواهند بود که فرصت­های شغلی را تنها به چارچوب جغرافیایی خود محدود نسازند، بلکه فضای کاری وسیعی به وسعت جهان در ذهن خود داشته باشند.
اما واقعاً چه ابزار یا وسیله­ای می­تواند چنین فضای گسترده­ای را فراهم سازد؟ فناوری اطلاعات و در راس آن اینترنت، پاسخ این سوال را به‌آسانی داده است. کاربردهای گوناگون اینترنت طی دهه اخیر، سبب شده است تا این امکان ارتباطی فرضیه­ای را که در گذشته با شک‌وتردید تحت‌عنوان «دهکده‌جهانی» مطرح می­شد، امروز برای ساکنان زمین به واقعیتی ملموس تبدیل کند. امکانات منحصربه‌فرد اینترنت، زمینه­ساز پیدایش شکل جدیدی از تجارت شد که امروزه به‌نام تجارت الکترونیک شناخته شده است. انجام تعاملات تجاری به‌صورت پیوسته و سهولت در پرداخت و دریافت وجوه سبب ایجاد تحولی شگرف در شکل و ماهیت تجارت شده است.
تمامی این امکانات و توانمندی­ها به‌دست توانمند کسانی به‌وجود آمده­اند که فکری خلاق و ذهنی بااستعداد داشته­اند. اینان کارآفرینان واقعی هستند زیرا نه‌تنها سبب خوداشتغالی و اشتغال­زایی برای مجموعه­های انسانی وابسته به خودشان شده­اند بلکه میلیون­ها فرصت شغلی را نیز تنها با اتصال به اینترنت برای میلیون­ها نفر از ساکنان این کره خاکی، فراهم ساخته­اند. بنابراین، از یک­سو با فناوری اطلاعات به‌عنوان بستر اشتغال­زای جهانی روبه­رو هستیم و از سوی دیگر با کارآفرینانی مواجه می­شویم که هر روز فرصت­های جدیدی را برای جویندگان شغل و کار در فضای مجازی ایجاد می­کنند. این کارآفرینان طیف وسیعی را از ارائه­کنندگان خدمات و محصولات در اینترنت تا برنامه­نویسان و متخصصان فناوری اطلاعات در برمی­گیرند. بنابراین، اقتصاد دنیای امروز بر پایه نوآوری، خلاقیت و استفاده از دانش بویژه دانش اطلاعات و ارتباطات استوار است. چنین اقتصادی را اقتصاد مبتنی‌بر دانش یا «اقتصاد دانش­محور» می­نامند.
در این مقاله، از یک­سو به تشریح مشارکت فناوری اطلاعات در کارآفرینی پرداخته می­شود و از سوی دیگر تعامل دوسویه میان آنها، موردبررسی قرار می­گیرد. در پرتو مباحث مطرح‌شده، کوشش می­شود تصویری روشن از توانمندی­های بالقوه و بالفعل این فناوری در ایجاد فرصت­های نوین شغلی ارائه شود. امید است مطالب مطرح شده در این مقاله بتواند در تصمیم­سازی­ها و تدابیری که احتمالاً به‌منظور رفع مشکل بیماری اتخاذ خواهند شد، مورد بهره­برداری قرار گیرد.
● کارآفرینی چیست، کارآفرین کیست؟
کارآفرینی موضوعی است که از اواخر قرن بیستم موردتوجه محافل آموزشی کشورهای جهان قرار گرفته است. بررسی تاریخ ادبیات کارآفرینی مؤید آن است که این واژه اولین‌بار در تئوری­های اقتصادی و توسط اقتصاددانان ایجاد شده و سپس وارد مکاتب و تئوری­های سایر رشته­های علوم شده است.
«کانتیلون» که ابداع­کننده واژه کارآفرینی است، کارآفرین را فردی ریسک­پذیر می­داند که کالا را با قیمت معلوم خریداری می­کند و با قیمت نامعلوم می­فروشد. «جین بپنتیست سی» کارآفرین را هماهنگ­کننده و ترکیب­کننده عوامل تولید می­داند، اما ویژگی خاصی را برای او در نظر نمی­گیرد. به‌بیانی‌دیگر، به فردی که عوامل تولید (زمین، نیروی کار و سرمایه) را برای تولید، تجارت یا ارائه خدمات ترکیب کند، «کارآفرین» و به کار او «کارآفرینی» گفته می­شود.
یکی از دیگر تعاریف کامل و جامع کارآفرینی توسط «شومپیتر» ارائه شده است. وی در کتاب خود با عنوان «تئوری توسعه اقتصادی» بین مفهوم واژه نوآوری و اختراع تفاوت قائل شده و نوآوری را استفاده از خطرپذیری اختراع برای ایجاد محصول یا خدمت تجاری می­داند. از نظر وی، نوآوری عامل اصلی ثروت و ایجاد تقاضاست. بنابراین کارآفرینان مدیران یا مالکانی هستند که با راه­اندازی واحد تولیدی – تجاری از اختراع بهره­برداری می­کنند.
با توجه به تعاریف ارائه شده در این خصوص می­توان گفت کارآفرین کسی است که:
▪ کار و شغل ایجاد کند
▪ خوداشتغالی و دیگر اشتغالی ایجاد کند
▪ ارزش افزوده ایجاد کند
▪ محصولات با خدمات جدید به‌وجود آورد
▪ خلاقیت و نوآوری کاربردی داشته باشد
▪ با خطرپذیری، فعالیت­های تولیدی و اقتصادی انجام دهد
▪ نیازها را شناسایی و آنها را براورده سازد
▪ فرصت­ها را به دستاوردها تبدیل کند
▪ منابع و امکانات را به‌سوی هدف هدایت کند
▪ برای تقاضاهای بالقوه محصول بیافریند (پیش­بینی در عرضه و تقاضا)
▪ ایده­ای خلاق را به ثروت تبدیل کند
● انواع کارآفرینی
در نگاهی کلی می­توان کارآفرینی را به دو نوع اساسی تقسیم کرد: کارآفرینی فردی و کارآفرینی سازمانی. اگر نوآوری و ساخت محصولی جدید یا ارائه خدماتی نو با توجه به بازار، حاصل کار فرد باشد، آن را کارآفرینی فردی و اگر حاصل تلاش یک تیم در سازمانی باشد، آن را کارآفرینی سازمانی می­نامند.
بسیاری از کارآفرینان کار خود را در قالب ایجاد شرکت­های کوچک و متوسط (SMEها) شروع می­کنند. این شرکت­ها سهم بسزایی در توسعه صنایع پیشرفته و ایجاد اشتغال داشته و نسبت به شرکت­های بزرگ از انعطاف­پذیری بالایی برخوردارند. لذا بسیاری از دولت­ها متقاعد شده­اند که باید بستر رشد را برای واحدهای کوچک و متوسط در قالب انکوباتورها (مراکز رشد فناوری)، پارک­های صنعتی و فناوری فراهم سازند و آنها را تا زمانی که بتوانند به‌صورت شرکتی مستقل وارد بازار شوند، حمایت کنند. در کشورهای جنوب­شرقی آسیا ۹۵درصد از کل بنیادهای اقتصادی و صنعتی کشورها را SMEها تشکیل داده و به‌عنوان رکن اساسی در اقتصاد و اشتغال این کشورها، تاثیرگذارند.
● مشارکت فناوری اطلاعات در کارآفرینی
امروزه روشن شده است که اطلاعات و ارتباطات، دو قدرت مهم هستند. این دو، هم خود ارزش دارند و هم ارزش به‌وجود می­آورند. فردی که از بازارهای مختلف و قیمت اجناس در آن بازارها اطلاع داشته باشد و یا از گذشته و آینده بازار باخبر باشد، می­تواند تصمیمات بهتری برای رسیدن به سود بیشتر بگیرد. اطلاعات علاوه‌بر ارزش ذاتی، جنبه دیگری دارد که به دانش منتهی می­شود و در مکانیزم تصمیم­گیری و انجام بهتر آن اثر می­گذارد. ارتباطات نیز مانند اطلاعات ارزشمند بوده و ارزش افزوده­ای متناسب با اندازه و نوع ارتباطات نصیب افراد می­کند.
اطلاعات و ارتباطات، دو ابزار اساسی موردنیاز هر نوع فعالیت کارآفرینی هستند. کارآفرینی در انزوا و بدون حمایت نهادها، سازمان­ها و انسان­ها امکان­پذیر نیست. کارآفرینی مستلزم کشف یک نیاز اجتماعی است. کشف نیازهای اجتماعی به شناخت اجتماع، نیازهای آن و بافت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن وابسته است. در شناسایی نیاز هر فعالیت کارآفرینانه، ایده­پرداز یا تئوریسین باید در مورد محیط خود بینش و بصیرت داشته باشد و بداند در نقاط دیگری از دنیا چه راه­حل­هایی برای رفع نیاز، ارائه شده است. بنابراین، اطلاعات و دانش مانند ارتباطات از ملزومات هر فعالیت کارآفرینی است.
فناوری اطلاعات و در رأس آن اینترنت، شرایطی تازه را پدید آورده است که در آن، تولیدکنندگان، تامین­کنندگان، فروشندگان و مشتریان و تقریباً همه عوامل دست­اندرکار یک چرخه اقتصادی، قادرند در فضای مجازی مشترک با یکدیگر در ارتباط باشند و به تبادل اطلاعات، خدمات، محصولات و پول بپردازند. اینترنت، تئوری­ها و نظریات جدیدی را به‌میان آورده است که یکی از آنها «اشتغال پیوسته» است. در این نوع اشتغال، فرد شاغل کار خود را با استفاده از امکانات رایانه­ای انجام می­دهد و حاصل کار را (که می­تواند محصولی مانند یک نرم­افزار و یا خدمتی نظیر کاوش باشد) از طریق اینترنت در اختیار کارفرما یا مشتریان قرار می­دهد. جالب­تر اینکه دریافت دستمزد یا پرداخت مبالغ نیز با استفاده از اینترنت و از طریق مجاری اعتباری اینترنتی نظیر حساب­های اینترنتی و کارت­های اعتباری صورت می­گیرد. مجموعه این فعالیت­ها و تعاملات در قالب آنچه که امروزه تجارت الکترونیک نامیده می­شود، قابل بررسی است.
درواقع تجارت الکترونیکی یکی از نمودها و کاربردهای ویژه فناوری اطلاعات است و هم‌اکنون حجم وسیعی از تعاملات بازرگانی در کشورهای پیشرفته به‌شیوه الکترونیکی صورت می­پذیرد. براساس آمارهای رسمی اعلام شده، تجارت الکترونیکی امریکا طی سال ۲۰۰۲ افزون‌بر ۶/۱هزارمیلیارددلار بوده که پیش­بینی می­شود در سال ۲۰۰۶ به ۱/۷هزارمیلیارددلار برسد. تجارت الکترونیکی مالزی در سال ۲۰۰۲، معادل ۷/۱۳میلیارددلار بود که پیش­بینی می­شود در سال ۲۰۰۶ به بیش از ۱۵۸میلیارددلار برسد. بدیهی است که رسیدن به چنین حجم­های دلاری در تجارت الکترونیکی براساس برنامه­ریزی و استفاده از فرصت­های تجاری امکان­پذیر خواهد بود.
شرکت­هایی مانند Yahoo، eBay، Amazon و دیگران، در مدتی کوتاه توانسته­اند ارزش بسیاری را کسب کنند. آمارها نشان می­دهند که طی ۵ سال آخر قرن گذشته، ارزش برخی از این شرکت­ها بیش از ۲۰۰ برابر شده است. کارآفرینی در اینترنت به این موارد خلاصه نمی­شود و موارد بسیاری بویژه در زمینه نرم­افزارهای مبتنی‌بر شبکه و همچنین محتویات شبکه وجود دارد. کارآفرینی در شیوه­های جذب مشتریان اینترنتی، بازاریابی اینترنتی، همکاری­ها و شبکه­های مجازی، واقعیت مجازی، آموزش و کار از راه دور و ... همه و همه گستردگی کارآفرینی در عصر اطلاعات را نشان می­دهند.
اینترنت شبکه­ای مجازی است که تا حد زیادی مستقل از محل است. این شبکه، بازاری بدون مرز است که در آن براحتی می­توان تجارت کرد. برای این‌منظور، باید افراد کارآفرین با ایده­هایی نو، شرکت­هایی اینترنتی را تاسیس کنند و پس از مدتی‌که ارزش فوق­العاده­ای یافتند آنها را بفروشند.
گسترش روزافزون اینترنت در عرصه­های گوناگون خدمات که برمبنای پیدایش نیازهای جدید صورت می­گیرد، سبب شده است تا هر روز افراد بیشتری جذب این بازار کار مجازی شوند و شانس خود را در یافتن مشاغل مناسب امتحان کنند. مؤسسات، سازمان­ها و نهادهای خصوصی و دولتی در تمامی کشورها، بر آن شده­اند تا معرفی محصولات و خدمات خود را در بستر اینترنت انجام دهند. از این­رو، اولین نیازی که فراروی آنها قرار می­گیرد، مراجعه به افرادی است که از دانش و مهارت کافی برای انجام چنین فعالیت­هایی برخوردار باشند. طبیعی است که امروزه نمی­توان مؤسسه­ای را عاری از متخصصان فناوری اطلاعات یافت. ورود رایانه و فناوری­های مرتبط با آن به بازار کار و تجارت و کاربرد روزافزون تعاملات اینترنتی، سبب شده است تا بازاری دائمی برای متخصصان فناوری اطلاعات به‌وجود آید. بنابراین، فناوری اطلاعات به‌عنوان یک پدیده، به‌نوبه خود زمینه­ساز کارآفرینی در حوزه­های مختلف شده است.
● ویژگی­های مؤثر فناوری اطلاعات در کارآفرینی
فناوری اطلاعات با برخورداری از ویژگی­ها و قابلیت­های مختلف، توانسته است انعطاف­پذیری شایان توجهی را در زمینه کارآفرینی از خود نشان دهد. همین ویژگی­ها سبب افزایش کارایی این فناوری در امر کارآفرینی و ایجاد اشتغال شده­اند. در نگاهی کلی، می­توان به برخی از این ویژگی­ها اشاره کرد:
▪ افزایش سرعت
محاسبه و پردازش سریع اطلاعات و انتقال فوری آن، زمان انجام کار را کاهش و در نتیجه بهره­­وری را افزایش می­دهد. فناوری اطلاعات امکان جست­وجو و دستیابی سریع به اطلاعات را نیز فراهم می­کند.
▪ افزایش دقت
در مشاغل مبتنی‌بر انسان، دقت انجام کار متغیر است، اما فناوری اطلاعات دقتی بالا و ثابت را تامین و تضمین می­کند. در انواع فعالیت­های پردازشی و محاسباتی دقت رایانه به مراتب بیشتر از انسان است.
▪ کاهش اندازه فیزیکی مخازن اطلاعات
با توسعه فناوری اطلاعات و به­کارگیری آن، دیگر لزومی به حمل و نگهداری حجم زیادی از کتاب­های مرجع تخصصی وجود ندارد. براحتی می­توان در هر دیسک فشرده، اطلاعات چندین کتاب را ذخیره کرده و یا منابع موردنیاز را از طریق شبکه­های رایانه­ای دریافت کرد.
▪ رفع برخی از فسادهای اداری
استفاده از فناوری اطلاعات، شفافیت در انجام کارها را افزایش می­دهد و بسیاری از واسطه­ها را حذف می­کند. این دو مزیت کلیدی منجر به رفع برخی از فسادهای اداری بویژه در سطوح پایین می­شوند.
▪ ایجاد امکان کار تمام‌وقت
به‌کمک فناوری اطلاعات، بسیاری از استعلام­ها و مراجعات افراد و غیره از طریق شبکه­های رایانه ای و به‌صورت خودکار انجام می­گیرد. بنابراین، می­توان به‌صورت ۲۴‌ساعته از آن بهره گرفت.
▪ ایجاد امکان همکاری از راه‌دور
مخابرات، تلفن، تله‌کنفرانس، ویدئو کنفرانس و همچنین سیستم­های همکاری، [EDI۲۰] و غیره نمونه­هایی از کاربردهای فناوری اطلاعات در این زمینه هستند.
▪ کاهش هزینه­های سیستم یا سازمان
با توجه به موارد فوق، بویژه افزایش سرعت که باعث انجام تعداد کار بیشتر می­شود و انجام کار تمام‌وقت، بهره­وری سیستم افزایش می­یابد و در نتیجه باعث کاهش مقدار زیادی از هزینه­ها می­شود.
● وضعیت فعلی و آینده در بازار کار فناوری اطلاعات
گزارشی که بتازگی توسط مجمع فناوری اطلاعات امریکا برای سال ۲۰۰۳ تهیه و ارائه شد، روشن ساخت که در آینده تقاضا برای نیروی کار فناوری اطلاعات (IT) در کشورهای در حال رشد، رو به فزونی خواهد گذاشت و در کشورهای پیشرفته کاهش خواهد یافت. در این گزارش آمده است که تفاوت­های چشمگیری میان روش­ شرکت­های IT و غیر IT در رسیدگی به نیازهای نیروی کار وجود دارد؛ از جمله تمایل به صادرکردن متخصصان معینی از مشاغل IT به کشورهای خارجی.
در حال حاضر، از هر ۱۰ کارمند IT، ۹ نفر در بانک­ها، شرکت­های بیمه، کارخانه­های تولیدی و دیگر سازمان­های غیر IT کار می­کنند. بررسی جدیدی که توسط مجمع یاد شده صورت گرفته است، نشان می­دهد که نه‌تنها اکثریت کارکنان IT در خارج از صنعت IT فعالیت دارند بلکه دیدگاه و امیدهایی که از دو گروه کارکنان IT و غیر IT وجود دارد، کاملاً متفاوت است. در سال­های گذشته، مشاغل IT با ضریب رشد دورقمی، حداقل برای کسانی که به دنبال سریع‌ترین روش استخدام بودند، به عوان راهی برای پیشرفت مطرح بودند. اکنون نسبت به سال­های قبل چیزهای زیادی تغییر کرده است، حتی اقتصاد هم روند بهبود خود را بسیار آرام و بتدریج طی می­کند.
امکان استخدام خارج از صنعت IT، مطمئن­تر به‌نظر می­رسد و به آشفتگی کمتری دچار می­شود. شرکت­های غیر IT استعداد بیشتری در استخدام نیروی کار مطابق برنامه­های خود دارند و مشاغل را به‌ندرت به خارج از کشور منتقل می­کنند، ضمن آنکه روند افزایش حقوق در آنها طبیعی­تر است و پرداخت­ مابه­التفاوت یا مساعده به کارکنان خود را قطع نمی­کنند.
واقعیت در امریکا این است که شرکت­های IT، ۴۱۲۱۹نفر از کارمندان خود را در فاصله اول سال ۲۰۰۲ تا فصل اول سال ۲۰۰۳، اخراج کردند. این رقم در مورد شرکت­های غیر IT افزون‌بر ۴۳۸۹۲۴ بود. استخدام در شرکت­های IT طی یک دوره ۱۲ماهه، همچنان ناچیز بود. معنای این داده­ها آن است که نیروی کار IT در کشورهای پیشرفته و صنعتی، در حال ثبات و استقرار است.
بازار نرم مشاغل IT، نشان­دهنده این واقعیت است که از هر ۴شرکت، ۳شرکت می­گویند طی ۱۲ماه گذشته، تغییری در پرداخت حقوق کارمندان IT خود نداشته­اند. ۷۶درصد از شرکت­های غیر IT و ۴۹درصد از شرکت­های IT که این تغییر را داده­اند، می­گویند طی سال گذشته، پرداخت­ها را افزایش داده­اند. فقط ۸درصد از شرکت­ها که دست به کار شده­اند، می­گویند که طی ۱۲ماه گذشته پرداخت­هایشان همچنان در سطح پایینی قرار داشته است. شرکت­های IT بیش از ۲۰برابر بیشتر از این رقم، نسبت به شرکت­های غیر IT سهم داشته­اند. ۱۷درصد از شرکت­ها می­گویند که برای تغییر در پرداخت­ها برنامه­ریزی کرده­اند و این کار در ارتباط با کارکنان IT طی ۱۲ماه آینده انجام خواهند داد. ۶۵درصد از شرکت­های IT می­گویند دستمزدها را افزایش خواهند داد، درحالی که ۱۱درصد می­گویند حقوق­ها را کاهش خواهند داد.
در کنار این واقعیت­ها، افق­هایی امیدبخش نیز به چشم می­خورند. همان­طور که اقتصاد تعداد فزاینده­ای از متقاضیان واجد شرایط کار را به‌وجود آورده است، مدیران کارفرما نیز می­توانند در پر کردن مشاغل خود آزادی انتخاب بیشتری داشته باشند. در اواخر دهه ۱۹۹۰ در بازارهای رقابتی، کارفرمایان بیشتر مایل به دادن آموزش رسمی و گرفتن تجربه مشخص کاری بودند. با نرمتر شدن بازار، کارفرمایان نیز بیشتر مایل به جذب آموزش و تجارب کاری ویژه شدند. اکنون شرکت­ها می­خواهند مشاغل IT خود را به چند دلیل، به خارج از کشور منتقل کنند. این دلایل شامل نیاز به بومی­سازی گسترده محصولات و خدمات، توانایی استفاده از اختلافات زمانی و جغرافیایی برای ایجاد نوبت­های کاری دوم یا سوم به‌عنوان راهکاری برای باز نگه‌داشتن بازارها و نیز نوعی استراتژی برای کاهش هزینه­هاست. از آنجا که طبیعت شرکت­های خارجی، جمعیت­های نیروی کاری IT را بیش از گذشته پیچیده ساخته است، بتدریج تعادل سنتی میان هزینه و کیفیت از میان می­رود. در نتیجه، توسعه خارجی مشاغل بیشتر به‌عنوان یک گزینه مطرح می­شود و کارفرمایان بیشتری این راه­حل را در ارتباط با انواع بیشتری از مشاغل IT در نظر می­گیرند.
● نتیجه­گیری
فناوری اطلاعات، تحولات زیادی در تمامی فعالیت­های اجتماعی از جمله کارآفرینی به‌وجود آورده و به‌عنوان مهم­ترین ابزار کارآفرینی مدرن موردتوجه قرار گرفته است. همچنین کارآفرینی در فناوری اطلاعات، پهنه وسیعی برای فعالیت دارد. کارآفرینی لازمه توسعه فناوری و بستر کارآفرینی است. بنابراین با تعاملی دوسویه میان این‌دو مواجه هستیم و براساس اهمیت نقش بسترساز کارآفرینی، وظیفه نهادهای مسئول مدنی و اجتماعی مشخص می­شود. دولت­ها باید بستر کارآفرینی در حوزه فناوری اطلاعات را که همان شبکه­های ارتباطی و اطلاعاتی است، توسعه دهند و تقویت کنند و امکان دسترسی آسان همگان به این شبکه­ها را فراهم سازند. ضمن اینکه فرهنگ استفاده از شبکه­ها را ایجاد کرده و گسترش دهند و قوانین و مقررات لازم را تدوین و اجرا کنند.
از سوی دیگر در بخش­های خصوصی شرکت­های IT در حال افزایش کارکنان پشتیبانی فنی هستند و این نشان­دهنده آن است که همواره در ارتباط با محصولات یا برنامه­های جدید نیازمند نیروهای انسانی تازه­نفس هستند. این­گونه فعالیت­ها علاوه‌بر اینکه سبب رشد سرمایه IT می­شوند، جذب منابع انسانی را نیز در پی دارند. بنابراین به‌نظر می­رسد این شرکت­ها بتوانند فراتر از اهداف استخدامی خود بروند و سهم بیشتری در کارآفرینی داشته باشند. همچنین، انتقال مشاغل IT به خارج می­تواند یکی از قابلیت­های بالقوه بازار کار فناوری اطلاعات در نظر گرفته شود.

نویسنده : سیدابوالفضل جعفری‌نژاد
منابع
۱. Stevenson, H.H. and Jaarillo, J.C (۱۹۹۰) "A Paradigm of Entrepreneurship, Entrepreneurial Management", Strategic Management Journal, ۱۱, ۱۷- ۲۷.
۲. Szilagy, A.D and Wallace, M.J. ۱۹۸۷, "Entrepreneurship".
۳. عابدی، رحیم؛ نقش کارآفرینان در تحول خلاق سازمان­های اداری، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه، دوره اول، پاییز ۱۳۸۰، شماره ۱.
۴. موسوی، سیدمحمود؛ نقش کارآفرینی در توسعه صنعتی و اقتصادی، مجله رهیافت، شماره ۲۹، بهار ۱۳۸۲.
۵. شهیدی، مهدی، تجارت الکترونیکی ابزاری برای کاهش شکاف دیجیتالی، عصر ارتباط، ۲۲ تیرماه ۱۳۸۲.

منبع : ماهنامه صنعت خودرو