تراز سفیدی

تراز سفیدی (White Balance) یکی از جنبه‌های عکاسی است که بسیاری از دارند‌گان دوربین‌های دیجیتالی از نحوه عملکرد و تاثیر آن روی کیفیت عکس‌های گرفته شده بی‌اطلاع هستند. نداشتن اطلاعات کافی در خصوص این مود و ویژگی‌های آن باعث ‌شده است افراد از آن استفاده نکنند یا کمتر آن را به ‌کار گیرند. پس از آشنایی سطحی با این ویژگی و نحوه عملکرد آن در عکاسی، بسیاری از افراد و استفاده از آن علاقه‌مند خواهند شد. بنابراین در این شماره نکاتی در خصوص تراز سفیدی ارایه می‌شود که به‌ کارگیری این نکات در بهتر کردن نتیجه نهایی عکس تاثیر به سزایی خواهد داشت.
تراز سفیدی در چه شرایطی استفاده می‌شود؟ اگر بخواهیم پاسخ این سوال را ساده بیان کنیم باید بگوییم که تراز سفیدی برای تنظیم رنگ در تصاویر به‌ کار می‌رود. با کمک این تکنولوژی رنگ‌ها تا آنجا که امکان دارد به حالت طبیعی نزدیک خواهند شد.
اینکه چرا باید رنگ‌ها به حالت طبیعی نزدیک باشند سوال دیگری است که پس از پاسخ به سوال اول مطرح می‌شود. همان‌طور که مشخص است تفاوت فاحشی بین چشم انسان و دوربین دیجیتال از نظر قدرت و دامنه دید، تشخیص رنگ و بسیاری از ویژگی‌های دیگر وجود دارد. حتی مجهزترین دوربین‌ها نیز نمی‌توانند مانند چشم انسان به خوبی عمل کنند. چشم انسان به گونه‌ای آفریده شده که قادر است با شرایط نوری مختلف هماهنگ شود و رنگ اصلی و طبیعی را به مغز مخابره کند. در چشم انسان نه تنها سیستم فوکوس و تنظیم‌کننده دیافراگم خودکار طراحی بلکه ویژگی تراز رنگی اتوماتیک نیز در نظر گرفته شده است. یک وسیله سفید رنگ در هر شرایطی، ازجمله آفتابی و ابری یا در یک محیط بسته زیر نور لامپ‌های رشته‌ای یا فلورسنت (مهتابی) سفید به نظر می‌رسد، به این دلیل که مغز انسان این قابلیت را دارد تا رنگ‌های ملاحظه شده را با توجه به شرایط تطبیق دهد. برای تراز کردن رنگ‌ها با توجه به شرایط محیط یک سیستم کارآمد نیاز است.
سنسور تصویر در دوربین‌های دیجیتالی همچون مغز انسان عمل می‌کند و تطبیق رنگ‌ها با محیط از وظایف آن به شمار می‌رود. برای مثال، سنسور باید بتواند در هر شرایطی رنگ سفید را سفید نشان دهد. تغییر کیفیت رنگ‌ها به دمای آن‌ها مربوط می‌شود زیرا رنگ‌ها به ‌طور کلی به دو دسته گرم و سرد دسته‌بندی می‌شوند. در دوربین‌های دیجیتالی به تکنولوژی که مسئول تنظیم دمای رنگ‌ها است به اصطلاح "تراز سفیدی" گفته می‌شود. برای مثال، رنگ سفید با توجه به دمای محیط تغییر می‌کند. این رنگ در محیط بیرون، یعنی زمانی که نور آفتاب متمایل به آبی است، سردتر به نظر می‌رسد و در یک محیط بسته زیر نور تنگستن که رنگ آن متمایل به قرمز باشد، گرمتر جلوه خواهد کرد. اکنون اگر نور محیط بسته، تحت شرایط لامپ‌های فلورسنت قرار گرفته باشد، رنگ سفید متمایل به سبز خواهد شد. جدید یا قدیم بودن لامپ استفاده شده یا اندازه شعله شمع می‌تواند در دمای رنگ تاثیر گذارد و کیفیت رنگ را از حالت طبیعی آن خارج کند. بنابراین برای جبران چنین پدیده‌ای باید به نحوی به دوربین فهماند که در چه شرایطی رنگ‌ها را باید گرمتر یا سردتر از حالتی که در محیط هستند دریافت و نشان دهد.
● تنظیم تراز سفیدی
در دوربین‌های قدیمی (دوربین‌هایی که به‌ جای سنسور از فیلم استفاده می‌کردند) تنظیم تراز سفیدی با توجه به نوع فیلم انجام می‌شد. به این صورت که پس از تولید دو نوع فیلم، روی آن‌ها با نوشتن "روشنایی روز" یا "تنگستن" مشخص می‌شد که از این فیلم در چه محیطی می‌توان استفاده کرد. فیلم‌هایی که بر چسب روشنایی روز داشتند مخصوص عکاسی در بیرون محیط بسته و فیلم‌های با برچسب تنگستن مخصوص عکاسی در محیط بسته تولید شده بودند.
تراز سفیدی در دوربین‌های دیجیتال مختلف به صورت‌های گوناگون تنظیم خواهد شد، از این‌رو برای کنترل تراز سفیدی به شکل صحیح باید روی دوربین خود شناخت کافی داشته باشید. بسیاری از دوربین‌های دیجیتال از مود اتوماتیک یا نیمه اتوماتیک برخوردارند، این مودها کمک می‌کنند کنترل دوربین راحت‌تر باشد.
● محیط‌های تراز سفیدی از پیش تعیین شده
در اینجا تعدادی از محیط‌های تراز سفیدی که در دوربین‌های دیجیتال بییشتر به چشم می‌خورند با اندکی توضیح آورده شده است:
▪ Auto (آتو) : با تنظیم دوربین روی این مود به صورت اتوماتیک بهترین حالت تراز سفیدی با توجه به شرایط محیط سنجیده و برگزیده خواهد شد. برای آن دسته از افرادی که قدرت ریسک‌پذیری دارند و خواهان بهتر شدن کیفیت رنگی عکس‌‌هایشان هستند پیشنهاد می‌شود که از این مود استفاده نکنند.
▪ Tungsten (تنگستن): این مود به طور معمول با یک لامپ کوچک نشان داده خواهد شد و برای عکاسی در محیط بسته به ویژه زمانی که از لامپ‌های تنگستن (رشته‌‌ای) استفاده می‌شود طراحی شده است. این مود باعث می‌شود رنگ‌ها در تصویر سردتر به نظر برسند.
▪ Flurescent (فلورسنت): این مود برای جبران نور سرد لامپ‌های فلورسنت (مهتابی) استفاده می‌شود. با تنظیم دوربین روی این مود از شدت سرد بودن رنگ‌ها در تصویر کاسته خواهد شد و رنگ‌ها گرم‌تر جلوه خواهند کرد.
▪ Daylight/Sunny (روشنایی روز/ آفتابی): تمام دوربین‌های دیجیتال از این مود برخوردار نیستند زیرا این مود با حالت "نرمال" تفاوت چندانی ندارد. مود نرمال نیز از جمله مودهای موجود در تراز سفیدی است.
▪ Cloudy (ابری): مود ابری کمک می‌کند رنگ‌ها در تصویر گرم‌تر از مود روشنایی روز به نظر برسند.
▪ Flash (فلش): فلش دوربین تا حدودی جزو نورهای سرد به شمار می‌رود بنابراین با تنظیم دوربین روی مود فلش WB رنگ‌ها در تصویر گرم‌تر به نظر خواهند رسید.
▪ Shade (سایه): از آنجا که نور در سایه در مقایسه با نوری که در آفتاب مستقیم باشد سردتر (آبی‌تر) به نظر می‌رسد، در قسمت تراز سفیدی مودی به نام سایه در نظر گرفته شده است تا رنگ در تصاویر گرفته شده گرم‌تر جلوه کند.
در برخی از دوربین‌های دیجیتال علاوه بر مودهای گفته شده چند مود دیگر از قبیل "ساحل"، "برفی"، "شب" و... در نظر گرفته شده است.
● تنظیم تراز سفیدی به‌ صورت دستی
با کمک محیط‌های از پیش تعیین شده در تراز سفیدی در بسیاری از مواقع می‌توان کیفیت رنگ‌ها را تنظیم کرد و آن‌ها را به حالت طبیعی درآورد. با این حال در بعضی از دوربین‌های دیجیتال و حرفه‌ای نیز تا حدودی می‌توان به طور دستی تراز سفیدی را کنترل کرد. برای تنظیم دستی تراز سفیدی می‌توان از کارت‌های سفید یا خاکستری که مخصوص این امر طراحی شده‌ یا هر نوع وسیله دیگر که مناسب باشد استفاده کرد. برای درک بیشتر مطلب به دو عکس گرفته شده از یک قفسه کتاب دقت کنید. تصویر اول با مود تراز سفیدی Auto گرفته شده است.
نور موجود در محیط، با لامپ‌های تنگستن تامین شده است که این امر باعث شده رنگ‌ها، گرم و متمایل به زرد به نظر برسند. در تصویر دوم به‌ طور دستی تراز سفیدی کنترل و از یک برگه کاغذ سفید در بالای دوربین استفاده شده است. رنگ سفید کاغذ باعث سرد شدن عکس‌های موجود در تصویر می‌شود. همان‌طور که در تصویر دوم مشخص شده است، رنگ کتاب‌ها حالت طبیعی خود را نشان می‌دهند.

نصرالله اسلام پور

منبع : هفته نامه بزرگراه فناوری