پیشوای حقیقت‌جویان و مقتدای آزادگان

بدون شک ، شاهراه رشد و کمال انسانی ، نبرد با نادانی است ، و طبیعی‌ترین بلکه والاترین راه تلاش فرهنگی، کنکاش و پژوهش در روش و منش راهبران و پیشوایان دین می‌باشد. برای اینکه مردم سره را از ناسره ، روا را از ناروا ، حق را از باطل و پوچی، و راه را از بیراهه برای رهروی خود تشخیص دهند ، باید آموزه‌های هادیان و راهنمایان، و بویژه معصومان را پیش روی خود داشته، و حتی از زوایای زندگی آنان مطلع باشند. در مقابل ، باطل نیز خود را با هر زر و زیوری‌ می‌آراید ، و پوچی خود را پشت این پوشش‌ها می‌پوشاند ، و در تمام ساعتهای شبانه‌روز ، زن و مرد و کوچک و بزرگ و پیر و جوان را ، با انواع رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها، به دام خود گرفتار کرده و به ورطه نابودی می‌کشاند، و هزاران بیراهه و گمراهه شیطانی در پیش پای مردم می‌گستراند.
برای اینکه صراط مستقیم هدایت و راهنمای الهی ، رهروان خود را به نقطه نظر مطلوب نهایی برساند، به ناچار باید مشعلی فروزان فرا روی رهروان باشد، و این است که بحث و بررسی، پژوهش و تحقیق و حتی بزرگداشت و تجلیل از الگوهای بشری و اسوه‌های انسانی و بویژه بزرگان و برگزیدگان الهی و پیشوایان دینی و مذهبی ، وسعی و تلاش و کوشش و جهاد آنان، در واقع و حقیقت سخن از انسانیت و حکمت، و پاکی وسلامت خواهد بود.
اکنون که در روز سوم شعبان ، سالروز ولادت حضرت امام حسین (ع) قرار گرفته‌ایم ، نگارنده تلاش دارد با توجه به مقدمه مختصر مطرح شده، گوشه‌هایی از سیره و مناقب آن حضرت را با توجه به اسوه بودنش بیان نماید، امید که مفید واقع افتد تا همگان توشه‌ای از آن برگیرند؛
۱) ابوعبدالله حسین بن علی بن ابی طالب (ع) سومین امام از اهل بیت (ع) و دومین نواده رسول خدا (ص) و یکی از دو سرور جوانان اهل بهشت و دو گل خوشبوی محمد مصطفی و یکی از پنج نفر اصحاب کسا می‌باشد . او سرور شهیدان نام داشت و مادرش فاطمه دختر رسول خدا (ص) بود . در سوم شعبان در شهر مدینه به دنیا آمد . برخی گویند تولد آن حضرت در پنجم شعبان سال سوم یا چهارم هجری بوده است. گروهی تولد امام (ع) را در اواخر ربیع‌الاول دانسته‌اند و گروهی دیگر در سوم یا پنجم جمادی‌الاول، اما قول مشهور تولد آن حضرت را در ماه شعبان ذکر کرده‌اند.
همین که امام حسین(ع) به دنیا آمد وی را نزد جدش رسول الله (ص) بردند و تولدوی را به ایشان مژده دادند ، آن حضرت نیز درگوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه گفت و پس از گذشت هفت روز او را به دستور خداوند، حسین نامید.
کنیه آن حضرت را ابوعبدالله و القاب وی را الرشید، الوفی، الطیب، ‌السید، الزکی ، المبارک ، التابع ، المرضاه الله ، الدلیل علی ذات الله و البسط نوشته‌اند اما بالاترین لقب همان است که جد بزرگوارش پیامبر (ص) بر او و برادرش امام حسن (ع) نهاده و فرمود: حسن و حسین دوسرور جوانان اهل بهشتند و در جای دیگر رسول الله (ص) امام حسین (ع) را به نام بسط خواند.
۲) براساس نظر محققان و روانشناسان ، راه و رسم زندگی و هدف هر انسانی را با مطالعه خصوصیات اخلاقی، و روش و منشی که ناشی از علم و آگاهی ودانش و بینش او ، سرچشمه می‌گیرد ، می‌‌توان مبرهن ساخت از آنجایی که حسین (ع) انسانی بود موحد - عالم و آگاه ، با روح ملکوتی که اولا :‌از نظر توحید و ارتباط با خدا در حد اعلی بوده و ثانیا :‌از نظر علم ودانش ، و معرفت و شناختی که از حقایق عالم داشت، فلسفه وجودی عالم و آدم را از نظر اسلام ، استقرار حکومت حقه اسلامی می‌دانست، ثالثا: خود را یکی از مدافعان و مستقرین حکومت حقه اسلامی می‌شناخت، لذا راه و رسم زندگی‌اش در راستای توحید و راز و نیاز با پروردگار ، و هدفش تحقق حکومت حقه اسلامی بوده است. این ادعاها را به روشنی می‌توان از مضامین خطبه‌ها و نامه‌ها و کلمات قصار آن حضرت، استفاده کرد. واضح است که اگر به همه خطبه‌ها و نامه‌ها و کلمات قصار حضرتش ، در مورد خداشناسی و عدالت، نیکوکاری، تواضع، بذل و بخشش ، امر به معروف و نهی از منکر ، مخالفت با ظلم و ستم ، مبارزه با ظالم و ستمگر و خلاصه سخنانی که در تحذیر دنیا بیان فرموده ، اشاره گردد، مقاله بسیار طولانی خواهد شد.
۳) امام حسین (ع) براین باور است که هیچ آزاد مردی، هرگز به چیزهای پست دل نمی‌بندد . زیرا هر آزاد مردی برای نفس انسانی‌اش، آن چنان عظمتی قائل است که ارزشی جز بهشت برای آن نمی‌شناسد وکسی که به کمتر از بهشت ، بهایی برای نفس خود راضی شده باشد ، در حقیقت به پست ترین چیزها راضی گردیده است . از این ‌رو آن حضرت در ضمن سخنانی به آزاد مردان توصیه فرمود که خودتان را به غیر از بهشت نفروشید. چون قیمت و ارزشی غیر از بهشت ، برای نفس انسانی نمی‌توان تصور کرد و براساس همین بینش و تفکر همواره می‌فرمود: «الموت فی عز اولی (خیر) من الحیاه فی ذل»:
مرگ با عزت بهتر از حیات و زندگی با ذلت و خواری خواهد بود(۱)
۴) اکسیر حیات بخشی که به کارها و افکار رنگ جاودانگی می‌بخشد، اخلاص و انجام عمل برای رضای الهی است ، خداوند در قرآن از بندگان مومن خویش خواسته است که کارها را فقط برای رضای او انجام دهند. (بقره /۱۳۸) امام حسین (ع) هدف اصلی سفر به کربلا را تحصیل رضای الهی می‌داند. از این رو در آغاز سفر و کنار قبر جد بزرگوارش از خداوند می خواهد که او را در این مسیر موفق بدارد و راهی در پیش رویش بگذارد که رضای او و رضای رسولش در آن است. این معنا درخطابه‌های دیگر آن بزرگوار نیز کاملا مشهود است.
۵) شکی نیست که اصلاحات اجتماعی ، در پرتو حکومت حقه اسلامی امکان‌پذیر خواهد بود و تحقق حکومت حقه را اسلامی با بیان مکتب قرآن و معرفی فضایل و مناقب، و اهداف پیغمبر گرامی اسلام و امیر المومنین (ع) قابل تصور می‌باشد. لذا تمام هم و غم معاویه - لعنه‌الله علیه - این بوده که مردم ، قرآن ، پیغمبر (ص) و علی (ع) را فراموش کنند، به طوری که دیگر از حقایق قرآنی ، یعنی حلال و حرام الهی ، خبری نباشد و نامی از اسلام و پیامبر و امیر‌المومنین ، برده نشود واز طرف دیگر، فساد و فحشاء همه زوایای جامعه را فراگیرد و این واقعیات را امام حسین (ع) در ضمن خطبه‌ای که در «بیضا» ایراد فرمودند به صراحت بیان کرده‌اند: «ای مردم مسلمان ! آگاه باشید که این گروه اموی ، خود را از بندگان شیطان قرار داده‌اند و از بندگی پروردگار متعال سر، باز زده‌اند. اینان در زمین فساد می‌کنند ، حدود و قوانین الهی را، زیر پا می‌گذارند و تمام بیت‌المال و غنایم را ، مختص خود کرده‌اند . حلال خدا را حرام و حرام او را حلال می‌شمارند (۲)
لذا امام حسین (ع) خود و امت اسلامی را به حکم قرآن ، مسئول دانسته که با تشکیل حکومت اسلامی، اصلاحاتی در جامعه به وجود آوردند.
۶) انس امام حسین (ع) با قرآن را می‌توان در تمام زوایای زندگی‌اش ملاحظه کرد ، نصایح و مواعظش ، سیره علمی و عملی‌اش و حماسه خونینش همه و همه در قرآن و الهام گرفته از آن بود. بنابراین کوته بینانی که شخصیت‌ حماسی و قیام جاویدانش را زیر سوال می‌برند و گاه برچسب خشونت طلبی ، توجه نکردن به مصالح، بی‌سیاستی، انتقام جویی و ... را به آن حضرت نسبت می‌دهند اگر ریشه‌های قرآنی عمل آن بزرگوار را بدانند و درک نمایند و واقعا در حق حتمی و یقین باشند نه بهانه‌جویی ، به حقیقت رهنمون خواهند شد.
۷) سخاوت ، عفو و گذشت ، احسانگری و دستگیری بینوایان، نمودهایی از اخلاق کریمانه‌ای است که درجای جای قرآن می‌توان آنها را جست و امام حسین (ع) ، شاگرد مکتب قرآن، تجسم عینی این صفات و اوصاف دیگر قرآنی است . امام حسین (ع) عالی-ترین اسوه و الگو برای بشریت است که تمام نیازهای کمال خواهی بشریت را یک جا پاسخ می‌دهد . به هر حال چون امام حسین (ع) منتخب ازلی خداوند متعال بوده و در ایفای وظیفه ، عنوان ویژه‌ای داشت ، محبوب خدا بوده است و لذا هر کسی با هر عنوانی ، در مقام احیای راه و رسم زندگی و هدف امام حسین (ع) باشد ، مورد عنایت و لطف پروردگار خواهد بود.
۸) مهمترین و موثرترین راه برای پرهیز از گناه، احیای شخصیت انسانی انسان است که در عزت جلوه‌گر است . انسان می‌تواند در پرتو تفکر صحیح، شخصیت انسانی اسلامی خویش را احیا کند تا به معراج عزت واقعی نایل گردد .
انسان با عزت هرگز ذلت گناه را نمی‌پسندد عزت واقعی هبه الهی است که با ترک گناه و طهارت نفس و تهذیب روح کسب می‌گردد ، و حسین بن علی (ع) راست قامت‌ترین مدافع حیات طیب انسانی در مرتفع‌ترین قله فداکاری در راه حق و حقیقت و آزادی و عزت انسانی قرار دارد . حسین بن علی (ع) تابلوی انسانیت و سرچشمه عزت و کانون کرامت و افتخار انسانی است . حسین بن علی (ع) آرمان انسانیت و تفسیر عینی حقیقت حیات جاوید انسان است حسین بن علی (ع) اسوه و الگوی پویندگان حرکت مسیر تکامل انسانی و امام حقیقت جویان مسیر عزت و کرامت انسان است. حسین بن علی (ع) که راست قامت‌ترین چهره شرافت انسانی است و آموزگار مکتب عزت و افتخار است سیره زندگی او و اصالت خانوادگی او و غیرت ذاتی او با راه پذیرش ذلت، تضاد کامل دارد. آن حضرت تفسیر عینی عزت انسان است و احیاگر روح آزادی و شارح مسیر آزادگی.

اسدالله افشار
پی‌نوشتها:
۱. سخنان حسین بن علی (ع) ص ۲۰۱ ، ترجمه مهدی سهیلی.
۲. بحار‌الانوار ، ج ۴۴ ، ص۳۸۲ .

منبع : روزنامه رسالت