رنگ انار - The Color Of Pomegranates

سال تولید : ۱۹۷۲
کشور تولیدکننده : شوروی
محصول : آرمن فیلم با همکاری استودیوهای گرجستان و آذربایجان
کارگردان : سرگئی پاراجانوف، برمبنای اشعار سایات نووا
فیلمنامه‌نویس : سرگئی پاراجانوف، برمبنای اشعار سایات نووا
فیلمبردار : سورن شهبازیان
آهنگساز(موسیقی متن) : تیگران منصوریان
هنرپیشگان : سوفیکو چیارلی، م. الکسانیان، و. گالستیان، گ. گه گچ‌کوری و ا. میناسیان.
نوع فیلم : رنگی، ۷۳ دقیقه.


با یک مقدمه و هشت فصل شرح احوال معنوی «سایات نووا»، شاعر ارمنی قرن هجدهم پی گرفته می‌شود. «نووا» (الکسانیان) که کودکی فقیرزاده است، با خانواده‌اش به تفلیس مهاجرت می‌کند. پس از گذشت سال‌ها، «نووا»ی جوان به مقام موسیقیدان دربار شاهزاده‌ای (میناسیان) دست پیدا می‌کند. اما تاب زندگی در دربار را نمی‌آورد و برای ریاضت‌کشی، کنج عزلت می‌گزیند و راهب (گالستیان) می‌شود. در این بین همزاد مؤنث «نووا» (چیارلی) هم گاه‌بی‌گاه حضور پیدا می‌کند و زیبائی‌ها و مرارت‌های زندگی را برای او به تصویر درمی‌آورد. «نووا» پا به سن می‌گذارد (گه گچ‌کوری) و با رویاهایش سرگرم است، در حالی که تصمیم گرفته کلیسا را هم رها کند...
* فیلمی شگفت‌انگیز که هیچ یک از قواعد و اصول سینمای داستان‌گو را رعایت نمی‌کند. پاراجانوف باستایشی بی‌دریغ از مظاهر فرهنگ ارمنی، به احیای زیبائی‌شناسی هنرهای نمایشی قومی می‌نشیند که بارها مورد تهاجم قرار گرفته است. تطابق صحنه‌های فیلم با وقایع مکتوب زندگی سایات نووا (1712 - 1795) به دشواری ممکن می‌شود و می‌بینیم که شاعر ملی تبدیل به نمادی مسیح‌گونه می‌شود تا بر پیکر کم جان فرهنگ مردمش بدمد. تصاویر فیلم زیبا هستند و موسیقی، پابه‌پای تصاویر، هیجان‌انگیزترین صحنه‌ها را خلق می‌کند. شاید ارتباط تماشاگری که عادت به هنر روائی کلاسیک دارد با این فیلم استثنائی دشوار باشد، اما پاراجانوف آن چنان هر کادر فیلم را با اشیاء و نشانه‌های هنری انباشته است که عکس‌العملی جز ستایش باقی نمی‌گذارد. در مقابل رنگ انار می‌بایست تعصبات هنری را کنار گذاشت و به تصاویری دل سپرد که در تاریخ سینما نظیری ندارند. نسخه اصلی فیلم که در 1969 آماده نمایش بود، برخلاف میل و نظر پاراجانوف و به بهانه ثقیل بودن، توسط سرگئی یوتکه‌ویچ تدوین (یا در واقع) قطعه‌قطعه شد و به شکل فعلی درآمد.