الاعلاق النفیسه

نویسنده : ابن‌رسته - احمدبن‌عمر
مترجم : قره‌چانلو - حسین
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۰/۰۷/۰۳
رده دیویی : ۹۱۰.۰۹۱۷۶۷۱
قطع : رقعی
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۳۴۴
نوع اثر : ترجمه
زبان کتاب : فارسی
نوبت چاپ : ۲
تیراژ : ۱۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۰۰-۰۷۳۱-۵

اگر جغرافیایی حاضر, دائره‌المعارف گونه‌ای است که حدود سال 290ه .ق تالیف شده و مشتمل بر جغرافیای ریاضی و انسانی و حاوی مطالب تاریخی متنوعی است .مولف در اثر خود تلاش کرده مجموعه اطلاعاتی از جغرافیایی آن روز جهان به دست دهد زیرا علاوه بر توصیف بلاد اسلامی, سرزمین‌های دیگری را که در خارج جهان اسلام قرار داشته نیز توصیف کرده است و به صورتی کامل و جامع از جغرافیای ریاضی سخن گفته است .او پس از توصیف مکه و مدینه, اقسام عجایب گیاهی و حیوانی و بناهای معروف باستانی را توصیف کرده و پس از آن به تعریف دریاها و رودها و هفت اقلیم با شهرهای معروف آن پرداخته است .این رسته در توصیف سرزمین‌ها به ایران اهمیت خاصی می‌دهد .معذلک سخن او درباره عربستان جنوبی و شهر صنعا و عراق و شهر بغداد و مصر گرچه بسیار کوتاه و مختصر است .نیز سخن او درباره قسطنطنیه و کلیسای ایاصوفیه و موکب پر مهابت امپراتور بیزانس هنگام رفتن به کلیسای ایاصوفیه و آداب و رسوم معمول در کلیسا و نواختن ارغنون 'ارگ ' خواندنی است .او تنها جغرافی‌دان است که در وصف روم و شهرها و عجایب آن, اطلاعاتی ارزشمند و مفعل به دست می‌دهد .علاوه بر این, دقت وافر و موشکافی او, در توصیف آثار وعجایب و شگفتی‌ها, در خور ستایش است .گفتار وی از صنعا و امپراتوری بیزانس و هند شرقی و سقلابیان واقوام اورال و آستایی و اقوام اطراف دریای سیاه و نواحی اصفهان از اهمیت خاصی برخوردار است, نیز اطلاعاتی که در باب مکه و مدینه و توصیف رودها و مناطق طبرستان و یا درباره راهها در آخر کتاب داده, خالی از اهمیت نیست .اصل کتاب به زبان عربی و در هفت مجلد نوشته شده بوده, اما تنها قسمت هفتم آن باقی مانده و اینک ترجمه آن همراه با تعلیقات ارزشمند برای دومین مرتبه منتشر شده است (چاپ اول کتاب در سال 1365صورت گرفته است) .مولف کتاب, ابوعلی احمد بن عمر بن رسته اصفهانی, جغرافی دان قرن سوم واوایل قرن چهارم (از تاریخ دقیق ولادت و درگذشت او اطلاعاتی در دست نیست), زادگاهش اصفهان بوده و هنگام اتمام کتاب خود در حجاز بوده است .مهمترین سرفصل‌ها و مطالب کتاب به شرح زیر است : داستان فلک, زمین کروی شکل است, سخن در اجرام وا بعاد, شکل و اندازه و چگونگی زمین, اوضاع و احوال مکه و بیان کعبه وساختمان و اوصافش بر وجه اختصار, مدینه که همان یثرب شهر پیغمبر (ص) می‌باشد, ویژگی‌های عجیب سرزمین‌های مختلف, اقالیم هفتگانه, وصف ایرانشهر و سواد, وصف بغداد, وصف بغداد, وصف شهر صنعا, وصف شهر سبا, وصف مصر, قسطنطنیه, وصف شهرهای هند, سرزمین خزر, سرزمین بلکار (بلغار), صقلبیه, سرزمین روسیه, طبرستان, وصف اصفهان, راه بغداد تا ری, خاندان اشعث, پیشه‌های بزرگان عرب در جاهلیت, ادیان عرب در دوره جاهلی اسامی اشخاص مشهوری که در بدن نقص داشتند ..... کتاب با فهرست منابع مترجم و فهرست اعلام به پایان می‌رسد .