چهار رساله در زمینه تاریخ و جغرافیای تالش

به اهتمام : عبدلی - علی
محل نشر : رشت
تاریخ نشر : ۱۳۷۸/۰۹/۱۶
رده دیویی : ۹۵۵.۲۳۶
قطع : رقعی
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۲۷۲
نوع اثر : گردآوری
زبان کتاب : فارسی
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۱۵۰۰
شابک : ۹۶۴-۹۰۵۵۶-۵-۷

در کتاب حاضر چهار رساله و مقاله تاریخی درباره تالش(منطقه غرب گیلان) مربوط به یک دوره هشتاد ساله ـ از 1240تا 1320ش ـ که به دنبال هم و با فاصله زمانی نگارش یافته‌اند تصحیح و به چاپ رسیده است .نخستین رساله با عنوان((جواهرنامه لنکران)) بررسی مردم نگارانه‌ای است از ایالت لنکران و خان‌های تالش شمالی که در اثر معاهده ترکمنچای و گلستان از ایران تجزیه شد .رساله نخست که از نسخه‌ای منحصر به فرد تصحیح شده در سال 1286ه.ق/ 1869م به چاپ رسیده این مطالب را در بردارد :لنکران از چه کلمه است ;تسمیه نام تالش ;حدود جغرافیایی ;کار و پیشه مردم ;آب و هوا ;انفاس مقدسه ;صاحبان هنر و آثار ;آثار و بناها .دومین رساله(((سفرنامه تالش))) تنها منبع باقی مانده از دوره ناصری است که اوضاع و احوال بخشی از منطقه تالش را در آستانه نهضت مشروطیت نشان می‌دهد .نویسنده این رساله, ابونصر میرزا, پسرعم ناصرالدین‌شاه و فرزند حسام‌السلطنه است که از تاریخ 1303به حکومت گیلان گمارده شد .وی در آخرین سال حکومت خود در گیلان (1308) از طرف شاه ماموریت می‌یابد که برای حل اختلاف خان‌های تالش و بررسی علل ناآرامی‌ها به آن دیار عازم شود و در پایان, گزارشی به شاه عرضه نماید که((سفرنامه طوالش)) محصول این سفر است .سومین مقاله از گردآورنده کتاب تحقیقی است درباره اوضاع منطقه تالش مقارن نهضت مشروطیت, نقش تحولات و حوادثی که در منطقه تالش رخ داد, همچنین بازتاب و تاثیر مشروطه در منطقه مورد نظر .آخرین رساله کتاب با عنوان((نامه‌ها و اشعار تاج ماه)) حاوی گزیده اشعار شاعران دوره قاجار, و نامه‌ها و شمار اندکی از سروده‌های((تاج ماه)) است .(تاج ماه یا آفاق‌الدوله همسر فتح‌الله خان ارفع‌السلطنه بوده است) . مضمون اصلی نامه‌های تاج ماه مسائل شخصی و تا حدودی خانوادگی است, اما در عین حال نوشته‌ای است متضمن اطلاعات تاریخی و اجتماعی .صفحات پایانی کتاب به نمایه‌های مختلف(اسامی اشخاص, اماکن, قبایل و کتاب‌ها) اختصاص دارد .