دفتر تاریخ

تاریخ نشر : ۸۵۰۱۲۲
تیراژ : ۱۰۰۰
تعداد صفحه : ۸۴۸
نوبت چاپ : ۱
شابک : ۹۶۴-۶۰۵۳-۲۱-۱
شماره کنگره : ۸۵۱۲۲۰۰۶
رده دیویی : ۹۵۵.۰۰۷۲
شماره مجلد : ۲
محل نشر : تهران
جلد : گالینگور
قطع : وزیری
زبان کتاب : فارسی
نوع اثر : گردآوری
نویسنده : افشار - ایرج

در جلد دوم از این مجموعه به تصریح نگارنده: 'هفده منبع دیگر متعلق به جریان‌های تاریخی و اجتماعی به چاپ رسیده است. دو تا از آن‌ها با بخارا ارتباط دارد. این دو متن فارسی که یکی نوشته‌ی ماموری رسمی از ایران در عصر محمدشاه قاجار و دیگری از ماموران کمپانی انگلیسی هند می‌باشد، حاوی اطلاعات دست اول می‌باشد. رساله‌‌های سوم و چهارم مربوط به آذربایجان است دو رساله به تریاک مربوط می‌شود: یکی مرتبط است با مسائل بهداشتی و اجتماعی آن و دیگری مربوط می‌شود به ایجاد فکر تحدید تریاک در سال 1333 قمری. 'قانون‌نامه‌ی کومپانی سفینه‌ النتجات' یادگاری است از عصر ناصر‌الدین شاه برای ایجاد ایمنی و شرایط و احوال آن. 'دجالیه' در جامه‌ی طنز، نقدی است اجتماعی از روزگار ناصری. 'حمله آمد نیامد دارد'، نمونه‌ای است از احتجاجات مرسوم دوره‌ی مشروطه و از این حیث که حاوی اسامی عده‌ای از ایرانیان مقیم اروپاست، فایده‌بخش است. دفتر دوم که با دو سفرنامه شروع شده، با دو سفرنامه‌ی دیگر پایان می‌یابد: یکی سفرنامه‌ای است از سال 1301 شمسی مربوط به اصفهان و فارس و بختیاری. این سفرنامه را ماموری نوشته است که به همراه فضل‌الله زاهدی (سپهبد بعدی) بوده و زاهدی در آن روزگار به بصیر دیوان شهرت داشته است. دیگری سفرنامه‌ی مهمی است از یادداشت‌های ماموری که در سال 1288 قمری به سیستان رفته بود'.