فضل‌الله بمن احمد بن محمد بن ابراهیم ابوسعید ابوالخیر

جنسیت: مرد
تولد و وفات: (۳۵۷ -۴۴۰) قمری
محل تولد: میهنه در شمال خراسان
شهرت علمی و فرهنگی: عارف و صوفی اشعری
قرائت قرآن را در زادگاه خود ، نزد ابومحمد عنازی و ادبیات عرب را نزد ابوسعید عنازی آموخت. سپس برای ادامهٔ تحصیلات به مرو رفت و نزد ابوعبدالله خضری ، مدت پنج‌سال متفق و مختلف (فقه تطبیقی میان مذاهب اربعه) را فرا گرفت. پس از مرگ خضری ، به محضر ابوبکر قفٌال رفته و پنج سال نزد وی فقه را خواند. در این زمان بسیاری از بزرگان علماء عصر مثل ابوعلی سنجی و ناصر مروزی و ابومحمد جوینی هم‌درسان وی بودند. بعد از ۳۷۸ق به سرخس رفت و نزد ابوعلی زاهر بن احمد فقیه به تکمیل تحصیلات خویش پرداخت. پس از مرگ وی لقمان سرخسی به خانقاه ابوالفضل حسن سرخسی راه یافت و تحت تأثیر سخنان پیر خود ، علوم رسمی و علوم ظاهر را به یک‌سو نهاد و از جانب او نزد ابوعبدالرحمن سُلمی راه یافت و پس از مرگ وی به‌ آمل و طبرستان رفت و حدود
یک‌سال مقیم خانقاه ابوالعباس قصاب آملی شد و از دست او نیز خرقهٔ تبرٌک گرفت. ابوسعید در علوم تفسیر ، حدیث ، فقه و تصوف تبحر داشت و کرامات بسیاری نیز به وی منسوب است. وی حدیث‌ را از ابوعلی شَبوئی و ابوبکر جَوْزَقی آموخت. بسیاری از علماء حدیث و تصوف از ابوسعید اجازهٔ روایت حدیث داشتند. حسن سمرقندی در مجلس وی حضور داشت و ابوبکر نساج و ابوعلی فارمدی و ابوعمرَ و بَشخوانی از مریدان ابوسعید بودند. به ابوسعید شعرهای بسیاری منسوب است که در مجموعه‌ای به‌نام رباعیات ابوسعید گرد آمده است اما آنچه که مسلم است که ابوسعید سروده دو رباعی و یک بیت بیشتر نیست. شعر دوستی بیش از حد ابوسعید و خواندن شعرهای مناسب در حالات مختلف و گفتن همان دو رباعی سبب شده وجود او نیز مانند خیام مرکزی برای انتساب رباعی‌های عاشقانه و عارفانه گردد. ابوسعید سرانجام در میهنه درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد. ازآثار او: "نامه‌هائی که میان او و ابن‌سینا ردٌ و بدل شده است"؛ "مقامات اربعین" یا "چهل مقام" احوال و کرامات وی در دو کتاب "اسرار‌التوحید" و "حالات و سخنان ابوسعید" به‌وسیلهٔ نوادگان وی گرد آمده است.

منبع : مطالب ارسالی